Τα ορθάνοιχτα τρομαγμένα μάτια των παιδιών, τα τεντωμένα από την προσπάθεια να συλλάβουν και την παραμικρή κίνηση ώστε να αντιληφθούν τι συμβαίνει, συνοψίζουν για τον πατέρα Αντώνιο της Κιβωτού του Κόσμου όλο το δράμα της προσφυγιάς των Ουκρανών, όλη την ταραχή και τον τρόμο που τους έχει προκαλέσει η βίαιη απομάκρυνσή τους από τα σπίτια, τους φίλους, την πατρίδα τους. «Τα παιδάκια αυτά έχουν γίνει ένα με τις μητέρες τους, είναι διαρκώς κολλημένα πάνω τους, τις κοιτάνε όταν αυτές συζητούν με έναν ξένο για να αφουγκραστούν από τις αντιδράσεις τους τα μελλούμενα, μέσα από αυτές αντιλαμβάνονται τον κόσμο. Η μάνα είναι το μόνο που έχουν, η αγάπη της το μοναδικό τους καταφύγιο, και φοβούνται μην το χάσουν. Ζουν συνεχώς με την αγωνία μήπως κάτι πάει στραβά, μήπως ένα νέο κακό τους βρει», λέει ο πατέρας Αντώνιος. «Από την πλευρά τους οι μάνες του πολέμου κάνουν μεγάλο αγώνα να κρατήσουν, μπροστά στα παιδιά τους, τη διάθεσή τους ανεβασμένη, να πνίξουν τον καημό και την ανησυχία τους, να είναι ήρεμες και χαμογελαστές για να τα γαληνεύουν».
Ο πατέρας Αντώνιος και οι άνθρωποι της Κιβωτού παλεύουν νυχθημερόν «πρώτα να ηρεμήσουμε και μετά να ειρηνεύσουμε τους ανθρώπους αυτούς, που κουβαλούν τον πόλεμο πάνω τους, με ασκήσεις αγάπης και θεραπευτικές δραστηριότητες. Αλλά ακόμη και στις όμορφες στιγμές του παιχνιδιού, του τραγουδιού, του θεάτρου, των εκδρομών, τα παιδιά αυτά δείχνουν να μην εμπιστεύονται, ψάχνουν διαρκώς να δουν πού έχει πάει η μητέρα τους, έχουν χάσει την παιδική ξεγνοιασιά. Φοβούνται να παίξουν, να ζήσουν, να αγαπήσουν. Ο πόλεμος κατέστρεψε, όχι μόνο κτίρια και υποδομές, αλλά και τις ψυχές των προσφύγων και θα χρειαστεί πολύχρονη θεραπεία για να επανέλθουν. Η αιφνίδια καταστροφή προκαλεί τρομερή ταραχή στους απροετοίμαστους ανθρώπους, μεγάλα και βαθιά τραύματα. Στην ακολουθία της αρτοκλασίας ζητούμε ακριβώς προστασία από αιφνίδιο θάνατο, λοιμό, λιμό, σεισμό, καταποντισμό, πυρ, μάχαιρα… Στόχος μας είναι να παράσχουμε όχι μόνο στέγη, σίτιση, ένδυση, ηλεκτρικό, ζεστό νερό, αλλά και το πιο βασικό, την ειρήνη της ψυχής. Δεν μπορούν να ζήσουν ό,τι κι αν τους προσφέρουμε αν πρώτα δεν καταλαγιάσουν μέσα τους οι φόβοι».
Δεκάδες μητέρες του πολέμου έχουν βρει στέγη στις εγκαταστάσεις της Κιβωτού και τα μικροδιαμερίσματα που παραχωρούνται για ένα χρονικό διάστημα, χρόνια τώρα, σε περισσότερες από 100 μητέρες, «πρόσφυγες της ζωής», ώστε να καταφέρουν να μεγαλώσουν οι ίδιες τα παιδιά τους. «Αφού πρώτα ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους και σπουδάσουν σε τεχνικές σχολές, ενδυναμωθούν και αρχίσουν να εργάζονται σε θέσεις που εξασφαλίζουμε. Αρκετές, μέσα από την υλική, νομική, ψυχολογική στήριξη που παρέχουμε καταφέρνουν να έχουν με τα δικά τους πλέον χρήματα ένα μεγαλύτερο σπίτι, περισσότερες ανέσεις, οπότε τα μικροδιαμερίσματα διατίθενται σε άλλες γυναίκες. Μέχρι στιγμής 22 μητέρες από την Ουκρανία ζουν εκεί με τα παιδιά τους. Πολλές, μορφωμένες, έχουν ήδη βρει εργασία».
Ιδιαίτερα σημαντική είναι η λειτουργία του εν Ελλάδι ουκρανικού σχολείου στις εγκαταστάσεις της Κιβωτού, σε δύο κτίρια με πολλές αίθουσες διδασκαλίας, όπου μέχρι στιγμής 210 μαθητές 5 έως 17 ετών συνεχίζουν τη σχολική χρονιά, η οποία διακόπηκε βίαια από τον πόλεμο. Βέβαια «κάθε μέρα δεχόμαστε τηλεφωνήματα για την ένταξη κι άλλων παιδιών στο ουκρανικό σχολείο, μαθητών που δεν γνωρίζαμε. Η ουκρανική κοινότητα είχε έναν πολύ μικρό χώρο και δεν μπορούσε να φιλοξενήσει τόσα παιδιά. Τη διδασκαλία έχουν αναλάβει οι 15 καθηγητές της ουκρανικής κοινότητας, που είναι εκπαιδευμένοι, πολύ δραστήριοι, κάνουν πολύ σοβαρή δουλειά» εξηγεί ο πατέρας Αντώνιος. Το πρόγραμμα πλήρες, μάλιστα τα μαθήματα στο λύκειο διαρκούν μέχρι τις 6 το απόγευμα του Σαββάτου. «Στο πρόγραμμα εντάξαμε και την εκμάθηση της ελληνικής γλώσσας και από τις μητέρες, ώστε να μπορούν να επικοινωνήσουν και να βρουν δουλειά».
«Δεν υπάρχει χειμώνας χωρίς άνοιξη, δεν υπάρχει θάνατος χωρίς ανάσταση. Δεν πρέπει να απελπιζόμαστε», λέει στα παιδιά από την Ουκρανία ο πατέρας Αντώνιος.
Οι ουκρανικές αρχές, που γνώριζαν το έργο του πατέρα Αντωνίου από παλαιότερα, όταν το 2015 η Κιβωτός του Κόσμου φιλοξένησε 50 ορφανά παιδιά από τη Μαριούπολη στις εγκαταστάσεις της στο Αίπος της Χίου, αναζήτησαν και πάλι τη στήριξή της. Ο Ουκρανός πρέσβης και μέλη της ουκρανικής κοινότητας επισκέφτηκαν τις εγκαταστάσεις της Κιβωτού και αποδέχθηκαν το προταθέν από τον πατέρα Αντώνιο πρόγραμμα βοήθειας. Ολα τα παιδιά από την Ουκρανία, εντός κι εκτός δομών της Κιβωτού, σιτίζονται καθημερινά στο εστιατόριό της μαζί με τα υπόλοιπα παιδιά των οικογενειών σε ανάγκη, διαβάζουν με εθελοντές εκπαιδευτικούς, λαμβάνουν τρόφιμα από το κοινωνικό παντοπωλείο της και ιατροφαρμακευτική περίθαλψη στο πολυϊατρείο της, απασχολούνται δημιουργικά στο Κέντρο Ημέρας και το νηπιαγωγείο, φροντίζονται στον παιδικό σταθμό ώστε να έχουν την άνεση οι μητέρες να εργαστούν και να αντεπεξέλθουν σε άλλες ανάγκες τους.
Προσεκτική επικοινωνία
«Ο πληθυσμός της Κιβωτού έχει διπλασιαστεί, όπως και το προσωπικό της, που έχει εκπαιδευτεί έτσι ώστε να μπορεί να συμπαρασταθεί σε ανθρώπους τρομαγμένους από τον πόλεμο, να επικοινωνήσει σωστά μαζί τους. Γνωρίζουν οι άνθρωποι της Κιβωτού ποιες λέξεις επιτρέπονται και ποιες όχι, ότι τα μάτια τους πρέπει να είναι καθαρά και γεμάτα αγάπη και χαρά, γιατί ένας ταλαιπωρημένος άνθρωπος μέσα στα δικά μας μάτια βλέπει σε τι κατάσταση βρίσκεται ο ίδιος. Οπως λέω πάντα στα παιδιά της Κιβωτού και τώρα και στους πρόσφυγες από την Ουκρανία, ο κόσμος είναι από τον Θεό σοφά πλασμένος· δεν υπάρχει χειμώνας χωρίς άνοιξη, νύχτα χωρίς ημέρα, δεν υπάρχει σπόρος νεκρός που θα πέσει μέσα στη γη χωρίς να καρποφορήσει, κάτι που χάνεται χωρίς κάτι άλλο να κερδηθεί, δεν υπάρχει θάνατος χωρίς ανάσταση. Δεν πρέπει να απελπιζόμαστε».
Συνολικά 80 ορφανά παιδιά θα φιλοξενηθούν στις εγκαταστάσεις της Κιβωτού στο Διμήνι του Βόλου. «Οπως μου είπε ο Ουκρανός πρέσβης, όταν επισκεφθήκαμε το Διμήνι, “χρειαζόμαστε άμεση βοήθεια εδώ και τώρα”. Οταν γιορτάζαμε το Πάσχα στην ταράτσα του κεντρικού κτιρίου της Κιβωτού, μια πρόσφυγας μου διηγήθηκε ότι ήταν επτά ημέρες στον δρόμο με δυο παιδιά στην αγκαλιά. Επίσης θα φιλοξενήσουμε 50 μητέρες με παιδιά στο χωριουδάκι μας στη Χίο –τα σπιτάκια είναι αυτόνομα και λαμβάνουν όλες τις παροχές–, 70 άτομα στην Πωγωνιανή στην Ηπειρο, 40 παιδιά στη δομή μας στη Θεσσαλονίκη και 80 μητέρες με παιδιά στο νέο σπίτι της Κιβωτού στους Αμπελοκήπους».