Το κείμενο πολιτικής μας με τίτλο «Επιτυγχάνοντας την ποιοτική υπεροχή: η θητεία και η τουρκική απειλή» δημοσιεύθηκε από το ΕΛΙΑΜΕΠ στις 4 Μαρτίου, λίγες μέρες μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία. Εχοντας μπει στον τρίτο μήνα των επιχειρήσεων, ο ρωσοουκρανικός πόλεμος προσφέρει ένα άκρως ρεαλιστικό πλαίσιο αναφοράς για την ανάλυση και τις προτάσεις ενός κειμένου πολιτικής, που αφορά το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου πολέμου μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας και της συμβολής μιας αναβαθμισμένης στρατιωτικής θητείας, σε έναν τέτοιο πόλεμο, στο αξιόμαχο των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων.
Θεωρούμε ότι από τις προτάσεις του κειμένου πολιτικής δικαιώθηκε απόλυτα η πρόταση που αφορά την αναβάθμιση και τυποποίηση της εκπαίδευσης των εφέδρων με τη δημιουργία ενός και μόνο Κέντρου Αρχικής Εκπαίδευσης σε όλη την Ελλάδα. Σε ένα τέτοιο κέντρο οι έφεδροι στον Στρατό Ξηράς θα λαμβάνουν, σε ένα περίπου τετράμηνο, τη βασική τους εκπαίδευση και την εκπαίδευση της εξειδίκευσής τους πριν από την ένταξη στη μονάδα τους. Να δημιουργηθεί δηλαδή ένας μοναδικός –χωροταξικά, θεσμικά και επιχειρησιακά– τόπος ο οποίος θα επιτυγχάνει οικονομίες κλίμακας στη χρήση προηγμένων εκπαιδευτικών εγκαταστάσεων, καθώς και την εξέλιξη και διάχυση της τεχνογνωσίας βασικής εκπαίδευσης και εκπαίδευσης εξειδικεύσεων του Στρατού Ξηράς. Αυτό έπραξαν οι ουκρανικές ένοπλες δυνάμεις με το κύριο κέντρο εκπαίδευσης στο Γιαροβίβ, υιοθετώντας τη βέλτιστη πρακτική στρατών ξηράς όπως των ΗΠΑ και του Ηνωμένου Βασιλείου. Σημειωτέον ότι η αποτελεσματικότητα ενός τέτοιου κέντρου ενισχύεται από την εξέλιξη της τεχνολογίας, που δίνει στον οπλίτη αποτελεσματικά και εύκολα στη χρήση όπλα, όπως τα αντιαρματικά Javelin, τα οποία απαιτούν μόλις δύο εβδομάδες εκπαίδευσης. Ο συνδυασμός ποιοτικής, ρεαλιστικής και όχι προσχηματικής βασικής εκπαίδευσης και εκπαίδευσης εξειδικεύσεως, αποτέλεσε βασικό πυλώνα της μέχρι τώρα επιτυχίας του ουκρανικού στρατεύματος.
Θα ξεχωρίζαμε επίσης την πρόταση πολιτικής μας για τη σύνδεση των μεγαλύτερων στην ηλικία εφέδρων, με πανεπιστημιακές σπουδές ή εργασιακή εμπειρία, σε λειτουργίες όπως αυτές του κυβερνοχώρου ή του χειρισμού drones και σε υποστηρικτικές λειτουργίες, όπως η διοικητική μέριμνα. Βλέπουμε στον ρωσο-ουκρανικό πόλεμο την αποτελεσματική συμμετοχή στην πολεμική προσπάθεια υψηλής εξειδίκευσης Ουκρανών πολιτών: κατόχους MBA να στήνουν εφοδιαστικές αλυσίδες σε κρίσιμα υλικά, πολίτες να μεταδίδουν με drones συντεταγμένες ρωσικών μονάδων σε μονάδες του ουκρανικού πυροβολικού, ειδικούς σε κοινωνικά δίκτυα να μεταδίδουν εμψυχωτικά πολεμικά συμβάντα. Εχει συμβεί άτυπα από τους Ουκρανούς, αλλά πρέπει να θεσμοθετηθεί μέσα από ένα προηγμένο σύστημα επιλογής και τοποθέτησης των εφέδρων στην περίπτωση των ελληνικών Ενόπλων Δυνάμεων. Για αυτό είμαστε κατά της υποχρεωτικής θητείας στα 18, που θα στερούσε από τις Ενοπλες Δυνάμεις δεξιότητες που δεν μπορούν να τις παρέχουν μόνο τα μόνιμα στελέχη, καθώς και υπέρ της επιλεκτικής θητείας γυναικών, για τον προσπορισμό πολύτιμων δεξιοτήτων σε επαρκές εύρος και αριθμό.
Περνώντας στα διδάγματα του επιτιθέμενου εστιάζουμε σε μια από τις κύριες αδυναμίες του ρωσικού στρατεύματος, που αφορά την έλλειψη επαρκούς αλληλοϋποστήριξης μεταξύ των τεθωρακισμένων και του μηχανοκίνητου πεζικού, που έχει καταστήσει ευάλωτα τα ρωσικά τεθωρακισμένα στις αντιαρματικές επιθέσεις του ουκρανικού πεζικού. Αυτή η αδυναμία δικαιώνει την πρότασή μας για τη λελογισμένη χρονική επέκταση της θητείας, ώστε οι στρατεύσιμοι να συμμετέχουν σε όλο τον κύκλο της εκπαίδευσης μονάδων, μεγιστοποιώντας την αποτελεσματικότητά τους στις συνδυασμένες επιχειρήσεις. Σχετικώς, το κείμενο πολιτικής προκρίνει αύξηση λειτουργικών δαπανών εξαιτίας της διεξαγωγής περισσότερων ασκήσεων σε όλες τις κλίμακες (που συνεπάγεται μεγαλύτερη ανάλωση πυρομαχικών και άλλων αναλώσιμων, καθώς και ταχύτερη φθορά οχημάτων και άλλων μέσων). Ο ρωσοουκρανικός πόλεμος μας δίδαξε ότι στις ελληνικές Ενοπλες Δυνάμεις δεν μπορούμε να έχουμε ένα αποτελεσματικό πλήρωμα σε ένα τεθωρακισμένο Leopard που αποτελείται από μόνιμους υπαξιωματικούς και οπλίτες πενταετούς υποχρέωσης, χωρίς αποτελεσματικούς έφεδρους οπλίτες που επιβαίνουν στο συνοδευτικό τεθωρακισμένο όχημα μεταφοράς προσωπικού.
Τέλος, σημειώνουμε ότι δεν εξετάσαμε το κορυφαίο ζήτημα της θέλησης μάχης (will to fight) όπου στην Ουκρανία αποδείχθηκε ότι την υπεροχή τη διαθέτει ο αμυνόμενος και όχι ο επιτιθέμενος. Γνωρίζουμε από τη βιβλιογραφία και τις επιδόσεις των Ουκρανών στρατιωτών, ότι συντρέχων λόγος στην ενίσχυση της θέλησης μάχης είναι η επαρκής εκπαίδευση και ο εξοπλισμός. Θεωρούμε λοιπόν ότι και για τους Ελληνες εφέδρους –μια που σε περίπτωση πολέμου με την Τουρκία θα είναι αμυνόμενοι πάνω σε ελληνικό έδαφος– η εγγενής θέληση μάχης τους θα εξασφαλισθεί και ενισχυθεί από την αναβάθμιση της εκπαίδευσης και του εξοπλισμού τους.
* Ο κ. Αντώνης Καμάρας είναι ερευνητικός συνεργάτης του ΕΛΙΑΜΕΠ.
** Ο κ. Νίκος Στουρνάρας είναι ασκούμενος στο ΕΛΙΑΜΕΠ.