Η αύξηση των πόρων που διατίθενται για έργα πρόληψης στα δάση, το «γεφύρωμα» πυροσβεστικής, δασικής και αρχαιολογικής υπηρεσίας και η προσπάθεια αναμόρφωσης του μηχανισμού διαχείρισης κρίσεων είναι το «στίγμα» που θέλει το υπουργείο Κλιματικής Κρίσης και Πολιτικής Προστασίας να δώσει στην προετοιμασία για τη φετινή αντιπυρική περίοδο. Το υπουργείο παραδέχεται ότι το χάσμα ανάμεσα στην πρόληψη και την καταστολή (όσον αφορά τους πόρους που διατίθενται σε καθεμιά) παραμένει μεγάλο, υπόσχεται ωστόσο ότι στο τέλος της φετινής χρονιάς θα υπάρξει –και θα δημοσιοποιηθεί– λεπτομερής απολογισμός για την αποτελεσματικότητα του κάθε μέτρου σε σχέση με τους πόρους που διατέθηκαν.
Τον σχεδιασμό της φετινής αντιπυρικής περιόδου παρουσίασαν την Τρίτη οι υπουργοί Πολιτικής Προστασίας Χρήστος Στυλιανίδης και Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη και οι υφυπουργοί Περιβάλλοντος Γιώργος Αμυράς και Πολιτικής Προστασίας Βαγγέλης Τουρνάς. «Η εμπειρία των τελευταίων δέκα ετών μας υποδεικνύει ότι στην αντιμετώπιση ακραίων καιρικών φαινομένων βεβαιότητες και μαγικές λύσεις δεν υπάρχουν», τόνισε ο κ. Στυλιανίδης. «Αυτό είναι ένα βασικό πρόβλημα στον επιχειρησιακό σχεδιασμό της αντιπυρικής περιόδου. Αυτό όμως που επιβάλλεται να υπάρχει είναι μια σαφής διάθεση ώστε να βελτιωνόμαστε συνεχώς, η απόλυτη πεποίθηση ότι πρέπει να βασιζόμαστε σε επιστημονική τεκμηρίωση και να αξιοποιείται ο ανθρώπινος παράγοντας όσο το δυνατόν πιο αποτελεσματικά». Σύμφωνα με τον κ. Στυλιανίδη, η στρατηγική της κυβέρνησης βασίζεται στο τρίπτυχο «πρόληψη, προετοιμασία – ετοιμότητα, ανθεκτικότητα». «Θα θέλαμε να φθάσει η πρόληψη στο 70%-80% και η καταστολή στο 20% (σ.σ. σήμερα είναι το αντίθετο) των πόρων, αυτό όμως δεν γίνεται από τη μια ημέρα στην άλλη», ανέφερε ο κ. Στυλιανίδης. «Πρέπει το σύστημα να αφομοιώσει τις αλλαγές για να είναι πιο σωστά υλοποιήσιμες».
Δράσεις σε δάση
Από την πλευρά του, ο κ. Αμυράς αναφέρθηκε στο πρόγραμμα προληπτικών παρεμβάσεων σε δάση, που έχει ξεκινήσει αυτή την περίοδο με χρηματοδότηση 50 εκατ. ευρώ από το Ταμείο Ανάκαμψης. Το πρόγραμμα περιλαμβάνει καθαρισμούς δασικών εκτάσεων από καύσιμη ύλη, τη συντήρηση δασικών οδών και τη διάνοιξη αντιπυρικών ζωνών – μάλιστα ο κ. Αμυράς σημείωσε ότι οι παρεμβάσεις γίνονται με μελέτες και υπό την επίβλεψη της δασικής υπηρεσίας (καθώς πέρυσι πολλές από τις παρεμβάσεις που είχαν γίνει από τη Γενική Γραμματεία Πολιτικής Προστασίας είχαν ξεσηκώσει τις δασικές υπηρεσίες, με χαρακτηριστικότερο παράδειγμα εκείνες στο προστατευόμενο δάσος του Σχινιά). Οπως επισήμανε ο κ. Αμυράς, ήδη τα έργα έχουν ξεκινήσει σε ανατολική και δυτική Αττική, Τροιζηνία, Μέγαρα, Πόρο, Πέραμα, Ρέντη και Κερατσίνι· ενώ εντός της εβδομάδας ξεκινούν σε Ηλεία, Κεφαλονιά, Ιωάννινα, Καστοριά, Θεσσαλονίκη, Κιλκίς, Σέρρες, Μαγνησία, Εύβοια, Ανατολικό Αιγαίο, Λάρισα, Καρδίτσα, Πιερία, Χαλκιδική, Πέλλα, Δράμα, Καβάλα, Εβρο και Ροδόπη. Οι καθαρισμοί θα ολοκληρωθούν εντός τριών μηνών – αυτό σημαίνει ότι για όσες περιοχές τα έργα βρίσκονται σε εξέλιξη θα τελειώσουν τον Ιούλιο και στις υπόλοιπες τον Αύγουστο.
Ο κ. Αμυράς υπερασπίστηκε την καθυστέρηση αυτή με δύο επιχειρήματα: Οτι σε κάποιες περιοχές οι παρεμβάσεις δεν μπορούσαν να ξεκινήσουν λόγω βροχοπτώσεων («η δασική επιστήμη λέει ότι όσο βρέχει δεν μπορείς να παρέμβεις, θα καταστρέψεις τον τάπητα του δάσους», τόνισε). Και ότι η παρουσία εργατών μέσα στα δάση κατά τη διάρκεια του θέρους θα είναι θετική («η πυροσβεστική υπηρεσία θέλει να είναι οι άνθρωποι αυτοί μέσα στα δάση και για λόγους προστασίας», προσέθεσε). Πάντως, όπως ανέφερε, όλες οι συμβάσεις έχουν υπογραφεί. Να σημειωθεί ότι το πλήθος των συμβάσεων, οι ανάδοχοί τους και τα χρονοδιαγράμματα δεν έχουν δημοσιοποιηθεί. Οι αναθέσεις γίνονται από το ΤΑΙΠΕΔ για λογαριασμό του υπουργείου Περιβάλλοντος.
Απολογιστικές εκθέσεις
Σε ερώτημα της «Κ» σχετικά με την έλλειψη απολογιστικών εκθέσεων και δημοσιότητας στη διαχείριση των πόρων, ο κ. Στυλιανίδης υποσχέθηκε ότι αυτό φέτος πρόκειται να συμβεί. «Θα κάνουμε απολογισμό με αξιολόγηση κάθε επιμέρους πρωτοβουλίας και επιχείρησης για όλη την αντιπυρική περίοδο», ανέφερε, σημειώνοντας ότι οι απολογισμοί αυτοί θα δημοσιοποιηθούν. Σε ειδικότερο ερώτημα της «Κ» σχετικά με τα δάση της κεντρικής Εύβοιας και τους φόβους της τοπικής κοινωνίας ότι θα επαναληφθεί η καταστροφή, ο κ. Αμυράς υπογράμμισε ότι θα καθαριστούν 8.000 στρέμματα δασών, ενώ ο κ. Τουρνάς συμπλήρωσε ότι η προστασία της περιοχής εντάσσεται στον συνολικό επιχειρησιακό σχεδιασμό.
Έγκαιρη θωράκιση των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων
«Στόχος δεν είναι να προλάβεις μια πυρκαγιά σε έναν αρχαιολογικό χώρο, αλλά να μη φτάσει καν στην περίφραξή του». Αυτό επισήμανε την Τρίτη η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, υποστηρίζοντας ότι ήδη το 80% των 21.000 αρχαιολογικών χώρων και μνημείων της χώρας έχει καθαριστεί από ξερόχορτα και καύσιμη ύλη, συμπεριλαμβανομένων και των λόφων του κέντρου της Αθήνας που είναι κηρυγμένοι αρχαιολογικοί χώροι. Oσον αφορά τη συνεργασία των αρχαιολόγων με τους πυροσβέστες και τους δασάρχες, η υπουργός εκτίμησε ότι η συνεργασία δεν είναι ευκαιριακή, αλλά θα δημιουργήσει ένα μοντέλο σταθερής, αμφίδρομης επικοινωνίας, που με τη σειρά του θα οδηγήσει και στην εξειδίκευση των δράσεων του υπουργείου.
Πού δίνεται έμφαση
Στους χώρους αρχαιολογικού ενδιαφέροντος μνημεία και φύση συνυπάρχουν και η σύνδεση αυτή συνέβαινε από την αρχαιότητα, σημείωσε η κ. Μενδώνη. «Φέτoς εστιάσαμε σε έντεκα αρχαιολογικούς χώρους (Αρχαία Ολυμπία, Ασκληπιείο Επιδαύρου, Δελφοί, Μυκήνες, Μυστράς, Ηραίο Σάμου, Αρχαία Μεσσήνη, Αφαία Αίγινας, Επικούρειος Απόλλωνας, Κάστρο Πλαταμώνα και Σπάθες Ολύμπου). Καταλήξαμε σε αυτούς με τη συνεργασία του Πανεπιστημίου Αθηνών και των αρμόδιων διευθύνσεων των υπουργείων Πολιτισμού και Πολιτικής Προστασίας με βάση τον συνδυασμό κινδύνου εκδήλωσης πυρκαγιάς και την τρωτότητά τους», εξήγησε η υπουργός. «Επιπλέον ελήφθη υπόψη η επισκεψιμότητά τους, αν είναι ανάμεσα στα Μνημεία Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO και αν φιλοξενούν εκδηλώσεις τους καλοκαιρινούς μήνες».
Στους χώρους αυτούς προστέθηκαν και η Ακρόπολη και οι λόφοι Μουσών, Πνύκας και Νυμφών. «Είναι μια ειδική κατηγορία, που χρειάζεται συγκεκριμένη προσέγγιση. Εχουν πυκνή βλάστηση, μεγάλη επικινδυνότητα για πυρκαγιά, ενώ δεν είναι οριοθετημένοι, δεν υπάρχει περίφραξη. Εχουμε περιπτώσεις –τα προηγούμενα χρόνια– που είχαν μπει φωτιές για λόγους αναψυχής», ανέφερε η κ. Μενδώνη.
Πείραμα με συνέχεια
Οσον αφορά τη συνεργασία με την Πυροσβεστική και τη Δασική Υπηρεσία, σύμφωνα με την υπουργό Πολιτισμού ήταν ένα πείραμα στο οποίο θα βασιστεί η συνέχεια. «Δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση για μια ευκαιριακή συνεργασία, αλλά μια δομικού τύπου προσέγγιση, στην οποία θα υπάρξει συνέχεια. Πειραματιστήκαμε, το μοντέλο θα δοκιμαστεί και θα διορθωθεί», είπε. «Στόχος είναι η ανάπτυξη δεξιοτήτων και καλών πρακτικών από τις υπηρεσίες μας για την προστασία των αρχαιολογικών χώρων. Θυμάμαι ότι πριν από μερικά χρόνια ως γενική γραμματέας κατέβαλα μεγάλη προσπάθεια για να πείσω τις υπηρεσίες μας για την ανάγκη δημιουργίας μιας αντιπυρικής ζώνης μέσα σε α΄ ζώνη αρχαιολογικού χώρου».
Υπενθυμίζεται πως τα τελευταία χρόνια υπήρξαν περιστατικά πυρκαγιών που έφτασαν ακόμα και μέσα σε αρχαιολογικούς χώρους. Χαρακτηριστικότερες περιπτώσεις, το καλοκαίρι του 2020, όταν πυρκαγιά πέρασε μέσα στον αρχαιολογικό χώρο των Μυκηνών και, το περυσινό καλοκαίρι, όταν η πυρκαγιά έκαψε το Κτήμα Τατοΐου προκαλώντας σημαντικές φθορές σε κτίρια και καίγοντας δύο κοντέινερ με αντικείμενα.