Μία από τις σπαζοκεφαλιές που μπορεί να αντιμετωπίσει μια κυβέρνηση και ένας πρωθυπουργός είναι όταν χρειαστεί να επιλέξουν εισαγγελέα στον Αρειο Πάγο. Πρώτα απ’ όλα, γιατί η κορυφαία θέση της εισαγγελικής αρχής είναι η πλέον νευραλγική στη Δικαιοσύνη, καθώς ο εισαγγελέας του ανωτάτου δικαστηρίου βρίσκεται πάρα πολύ συχνά αντιμέτωπος με σημαντικά θέματα τα οποία διαθέτουν, εκ των πραγμάτων, και ισχυρό πολιτικό πρόσημο. Η όποια λανθασμένη διαχείρισή του παράγει πολιτικό κόστος για την κυβέρνηση και η όποια απραξία του ή παράλειψή του μπορεί να τινάξει στον αέρα μια εύθραυστη πολιτική ισορροπία. Τα παραδείγματα πολλά και χαρακτηριστικά τις τελευταίες δεκαετίες.
Ποιος μπορεί να ξεχάσει τις συνέπειες για την κυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή από την ποινική εμπλοκή για το Βατοπέδι και τους δικαστικούς χειρισμούς της υπόθεσης, ή το πολιτικό κόστος της κυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ-ΑΝΕΛ για τους δέκα πολιτικούς για τη Novartis;
Ακόμα δεν έχει ξεχαστεί ο χειρισμός της τότε εισαγγελέως του Αρείου Πάγου, Ξένης Δημητρίου, που δεν απέτρεψε τον Δημήτρη Τζανακόπουλο, που την επισκέφθηκε στο γραφείο της λίγη ώρα από τη στιγμή που ο φάκελος με τους δέκα πολιτικούς πήρε τον δρόμο για τη Βουλή. Αλλά και οι χειρισμοί της Εισαγγελίας Διαφθοράς στη Novartis ακόμα τροφοδοτούν την πολιτική κριτική και παράγουν, με τον έναν ή τον άλλον τρόπο, πολιτικές συνέπειες. Εκτός όμως από τη μεγάλη σημασία, από κάθε άποψη –πολιτική και κοινωνική– της θέσης του εισαγγελέα του Αρείου Πάγου, η επιλογή για την κάθε κυβέρνηση γίνεται δυσκολότερη, καθώς οι ενδιαφερόμενοι είναι πολύ περισσότεροι από κάθε άλλη κορυφαία θέση στη δικαστική ιεραρχία. Και τούτο, γιατί εισαγγελέας του Αρείου Πάγου μπορεί να γίνει είτε εισαγγελικός λειτουργός είτε δικαστής, κάτι που δεν συμβαίνει για την Προεδρία του Αρείου Πάγου, που τη διεκδικούν μόνον δικαστές. Η λίστα των υποψηφίων με πρόσφατο νόμο έγινε ακόμα μεγαλύτερη, φθάνοντας τα δέκα άτομα.
Με αυτά τα δεδομένα, η σημερινή κυβέρνηση θα κληθεί για δεύτερη φορά να επιλέξει εισαγγελέα στον Αρειο Πάγο, κάτι που έκανε αμέσως μόλις εξελέγη το 2019, επιλέγοντας τότε τον Βασίλειο Πλιώτα, που αποχωρεί μετά τριετή ευδόκιμη υπηρεσία. Η κυβερνητική επιλογή για νέο εισαγγελέα του ανωτάτου δικαστηρίου αναμένεται να γίνει στο τέλος του μήνα, ενώ θα προηγηθεί η προβλεπόμενη κοινοβουλευτική διαδικασία, με την ακρόαση εκείνων που θα προταθούν κατά τον νόμο από τον υπουργό Δικαιοσύνης Κωνσταντίνο Τσιάρα στην αρμόδια επιτροπή της Βουλής.
Οι διαβουλεύσεις και οι προσεγγίσεις για την επικείμενη επιλογή έχουν ξεκινήσει ήδη μετά την επιστροφή του πρωθυπουργού από τις Ηνωμένες Πολιτείες και βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. Οι πιθανότητες να επιλεγεί είτε εισαγγελέας είτε δικαστής είναι πολλές, με τους εισαγγελείς να επιμένουν πως η επιλογή πρέπει να γίνει από τον εισαγγελικό κλάδο. Ηδη η ολομέλεια των εισαγγελέων του ανωτάτου δικαστηρίου πήρε δημόσια θέση, στέλνοντας μήνυμα στην κυβέρνηση, καθώς με απόφασή της τάχθηκε υπέρ τού να είναι ο νέος εισαγγελέας ένας από τους αντεισαγγελείς του Αρείου Πάγου και πάντως όχι δικαστής. Τα επιχειρήματα της απόφασης στηρίζονται σε θέματα εμπειρίας, ικανότητας και άμεσης δυνατότητας να ανταποκριθεί κάποιος στα δύσκολα καθήκοντά του, ενώ γίνεται λόγος και για έντονη δυσαρέσκεια που θα προκληθεί σε ολόκληρο το εισαγγελικό σώμα, αν τελικά η κυβέρνηση παρακάμψει τους εισαγγελείς και πάει σε δικαστή.
Σε κάθε περίπτωση, το παιχνίδι της επιλογής παραμένει ανοικτό, όλα τα ενδεχόμενα είναι πιθανά και τα ονόματα που συζητούνται ευρέως, χωρίς ακόμα το θέμα να έχει κλείσει οριστικά από εισαγγελικής πλευράς, αφορούν τον έμπειρο εισαγγελέα Ισίδωρο Ντογιάκο, που είναι και ψηλά στη δικαστική επετηρίδα, αλλά έχει δείξει για χρόνια δείγματα υψηλής επάρκειας, θάρρους και προσήλωσης στη δημοκρατική νομιμότητα. Η εισαγγελική του πρόταση για τη Χρυσή Αυγή, 703 σελίδων, αποτελεί μια από τις θετικές σελίδες στην Ιστορία της Δικαιοσύνης. Πέραν όμως του Ισίδωρου Ντογιάκου, από εισαγγελικής πλευράς και το όνομα της Γεωργίας Αδειλίνη έχει πέσει στο τραπέζι των συζητήσεων, εισαγγελικής λειτουργού με εμπειρία και ικανότητες.
Από την πλευρά των δικαστών, δηλαδή των αντιπροέδρων που υπηρετούν σήμερα στον Αρειο Πάγο, η επιλογή του Χρήστου Τζανερίκου, που προεδρεύει στο Πρώτο Τμήμα του ανωτάτου δικαστηρίου εμφανίζεται να έχει προτεραιότητα και το όνομά του συζητείται ευρέως σε κυβερνητικούς κύκλους, ενώ και ο Γεώργιος Χριστοδούλου αποτελεί μία ενδεχόμενη επιλογή. Πάντως, την όποια επιλογή θα αποφασίσει, όπως προβλέπει το Σύνταγμα, το υπουργικό συμβούλιο μετά σχετική πρόταση του υπουργού Δικαιοσύνης Κωνσταντίνου Τσιάρα. Η εμπειρία των τελευταίων δεκαετιών σε τέτοιες δύσκολες επιλογές διδάσκει πως τα όποια προγνωστικά είναι παρακινδυνευμένα και ακόμα και την τελευταία στιγμή μπορεί, όπως έχει συμβεί πολλές φορές, να υπάρξουν ανατροπές και εκπλήξεις.
Ανάμεσα στα ονόματα που ακούγονται είναι των: Ισίδωρου Ντογιάκου, Γεωργίας Αδειλίνη, Χρήστου Τζανερίκου και Γεωργίου Χριστοδούλου.
Η Προεδρία του ΣτΕ
Σε ό,τι αφορά την επιλογή της κυβέρνησης για την Προεδρία του Συμβουλίου της Επικρατείας, από την οποία αποχωρεί ο σημερινός πρόεδρος Δημήτριος Σκαλτσούνης με θετική θητεία, όλες οι εκτιμήσεις και οι πληροφορίες συνηγορούν στην επιλογή της σημερινής αντιπροέδρου του ανωτάτου δικαστηρίου Ευαγγελίας Νίκα, που θα μείνει στην Προεδρία του ανωτάτου δικαστηρίου για δύο χρόνια.
Η κ. Νίκα φαίνεται ότι αποτελεί «κλεισμένη» επιλογή, χωρίς να αποκλειστεί σε κάθε περίπτωση και κάποια άλλη υποψηφιότητα. Αλλωστε, από τους σημερινούς αντιπροέδρους του Δικαστηρίου είναι πολλοί οι ικανοί και οι επιλέξιμοι.
Ο Βασίλειος Πλιώτας
Τέλος, δύο λόγια για τον εισαγγελέα του Αρείου Πάγου Βασίλειο Πλιώτα, που αποχωρεί λόγω συμπλήρωσης του προβλεπόμενου ορίου ηλικίας των 67 ετών.
Η θητεία του υπήρξε από τις πλέον επιτυχημένες, καθώς χειρίστηκε με σύνεση και επάρκεια και καθημερινή προσήλωση δύσκολα θέματα, όπως την πανδημία, το μεταναστευτικό, την υπόθεση του Δημήτρη Κουφοντίνα και άλλα, ενώ επίσης συνετέλεσε στην ανάκτηση του κύρους της Εισαγγελίας και στην εμπέδωση κλίματος ηρεμίας μέσα στη Δικαιοσύνη, όπου αντιμετώπισε τους πάντες με βάση την αξία τους και όχι άλλες διακρίσεις.
Βεβαίως στη θητεία του εμφανίστηκαν και προβλήματα και επιλογές που ενδεχομένως να δημιούργησαν αντιδράσεις, όμως όλα αυτά δεν είναι ικανά να μειώσουν το εύρος της προσφοράς του.