Η επίδραση των εκλογικών κύκλων στην οικονομία είναι ένα φαινόμενο που εύκολα διαπιστώνεται εμπειρικά, αλλά και έχει επαρκώς αναλυθεί από την επιστημονική βιβλιογραφία. Ιδιαίτερα η θεωρία της δημόσιας επιλογής υπογραμμίζει τον ρόλο που έχουν οι συναρτήσεις των κινήτρων των υποκειμένων της οικονομικής δράσης, δηλαδή εν προκειμένω η επιθυμία των φορέων της εξουσίας να εξασφαλίσουν την επανεκλογή τους.
Στο πλαίσιο αυτό εξηγείται εύκολα η προσπάθεια των κυβερνήσεων να τοποθετήσουν χρονικά όσο το δυνατόν εγγύτερα στις εκλογές τα δημοφιλή αποτελέσματα των οικονομικών τους πολιτικών, ακόμη κι αν αυτά δεν αντανακλούν την πραγματική οικονομική κατάσταση, αλλά και να μεταφέρουν, εφόσον αυτό είναι εφικτό, δυσάρεστες αλλά αναγκαίες αποφάσεις σε ουδέτερο εκλογικό χρόνο ή και να τις αναβάλουν για το απώτερο μέλλον.
Μία από τις προτάσεις που έχουν διατυπωθεί για την αντιμετώπιση αυτού του φαινομένου είναι η καθιέρωση σταθερής κυβερνητικής θητείας, όπου, για παράδειγμα, σε περίπτωση πρόωρων εκλογών η νέα κυβέρνηση που θα σχηματιστεί θα εκλέγεται για το υπόλοιπο της τετραετίας, ώστε να ενισχυθεί η σταθερότητα στον σχεδιασμό της οικονομικής πολιτικής.
Τα μέλη του Πάνελ στα επεξηγητικά τους σχόλια, τα οποία είναι πλήρως διαθέσιμα στην ιστοσελίδα του ΚΕΦίΜ, επισημαίνουν αφενός ότι η καθιέρωση σταθερής θητείας, χωρίς να είναι πανάκεια, θα βοηθούσε στη μείωση των μεγάλων κυκλικών διακυμάνσεων που συνοδεύουν τον εκλογικό κύκλο στην Ελλάδα, περιορίζοντας την ευχέρεια λήψης προεκλογικού χαρακτήρα δημοφιλών μέτρων που όμως δεν ανταποκρίνονται στις πραγματικές συνθήκες της οικονομίας. Από την άλλη πλευρά επισημαίνεται η δυσκολία τα πολιτικά κόμματα να περιορίσουν αυτοβούλως την ευχέρεια που διαθέτουν ως φορείς της εξουσίας, αλλά και πρακτικοί προβληματισμοί που αφορούν την εφαρμογή μιας τέτοιας θεσμικής μεταρρύθμισης – τι ακριβώς θα συμβαίνει, για παράδειγμα, αν μία κυβέρνηση απολέσει την εμπιστοσύνη της Βουλής.
Οι οικονομολόγοι του Πάνελ διαφωνούν με την πρακτική της προκήρυξης πρόωρων εκλογών για προσχηματικούς λόγους.
Ανεξαρτήτως, πάντως, της επιμέρους τοποθέτησής τους, οι οικονομολόγοι του Πάνελ διαφωνούν με την πρακτική της προκήρυξης πρόωρων εκλογών για προσχηματικούς λόγους και υπογραμμίζουν ότι τα αποτελέσματα τέτοιων θεσμικών κανόνων εξαρτώνται από την ευρύτερη κοινωνική και πολιτική κουλτούρα, τις γενικές οικονομικές συνθήκες αλλά και τις εκάστοτε πολιτικές προσωπικότητες.
* Ο κ. Γιώργος Αρχόντας είναι μέλος του Επιστημονικού Συμβουλίου του ΚΕΦίΜ και υπεύθυνος του Ελληνικού Πάνελ Οικονομολόγων.
Το Ελληνικό Πάνελ Οικονομολόγων είναι μία πρωτοβουλία του ΚΕΦίΜ που έχει ως στόχο την καταγραφή και ανάδειξη των απόψεων κορυφαίων Ελληνίδων και Ελλήνων οικονομολόγων επί κρίσιμων θεμάτων οικονομικής πολιτικής. Στο Πάνελ συμμετέχουν 76 οικονομολόγοι από 59 πανεπιστήμια και φορείς που εδρεύουν σε 11 χώρες. Μπορείτε να δείτε αναλυτικά τον κατάλογο των συμμετεχόντων, τις απαντήσεις τους στις μηνιαίες ερωτήσεις και τα επεξηγητικά τους σχόλια, καθώς και απαντήσεις σε συχνές ερωτήσεις για το Πάνελ στην ιστοσελίδα του ΚΕΦίΜ, kefim.org.