Οι τεχνολογικές και ψηφιακές δυνατότητες που έχουν εφαρμοστεί τελευταία και για τη βελτίωση της λειτουργίας του δικαστικού συστήματος, έχουν προσφέρει. Αυτό είναι αλήθεια. Ομως δεν έχουν μεταβάλει την εικόνα μιας δικαιοσύνης που απονέμεται πολύ αργά, δεν συμβάλλει με τα προβλήματα στη λειτουργία της στην εμπέδωση κράτους δικαίου, δεν βοηθά, ως εκ τούτου, την οικονομική ανάπτυξη και τις επενδύσεις και δυσκολεύει αφάνταστα τη ζωή των πολιτών που προσφεύγουν στα δικαστήρια.
Τα συντονισμένα προγράμματα για e-justice, ψηφιακή Δικαιοσύνη δηλαδή, που «έτρεξαν» –και «τρέχουν»– τα τελευταία χρόνια, λίγο έχουν βοηθήσει στη βελτίωση της απόδοσης της δικαιοσύνης και πολύ λιγότερο έχουν αλλάξει την προβληματική της εικόνα προς τους πολίτες.
Θα αναρωτηθεί κάποιος: Μα για ποιο λόγο να μην μπορεί η τεχνολογία να βοηθήσει ουσιαστικά το δικαστικό μας σύστημα; Διότι απλούστατα, οι παθογένειες της ελληνικής Δικαιοσύνης, βαριάς θεσμικής λειτουργίας, με τεράστια επιρροή στην οικονομία, στην κοινωνική ειρήνη και στη λειτουργία της δημοκρατίας, δεν εξαρτώνται μόνον από τα θέματα των υποδομών. Σίγουρα οι υποδομές είναι ένα σημαντικό κεφάλαιο και οι βελτιώσεις τους παίζουν ρόλο, όπως κτίρια, τεχνολογικές δυνατότητες, για ηλεκτρονική κατάθεση των αγωγών, ψηφιακές αναγκαιότητες, όπως ηλεκτρονική παρακολούθηση της πορείας μιας υπόθεσης, περιορισμός του χαρτοβασιλείου και πολλά ακόμα. Ομως, πέρα από αυτά, η προβληματική λειτουργία της Δικαιοσύνης έχει να κάνει με πολιτικές που ασκήθηκαν για δεκαετίες και με νοοτροπίες που εκτράφηκαν και εμπεδώθηκαν για χρόνια ολόκληρα.
Ας πάμε πρώτα στις πολιτικές. Οι εκάστοτε κυβερνήσεις αντιμετώπισαν τη Δικαιοσύνη ως εργαλείο για την ικανοποίηση διαφόρων επιδιώξεων. Για «ξέπλυμα» πολιτικών επιλογών που δεν ήταν και τόσο καθαρές, αλλά και για την εφαρμογή «κοινωνικών πολιτικών», όπως μαζικές παροχές σε επιδόματα, προσλήψεις συμβασιούχων και άλλα.
Η προβληματική λειτουργία της Δικαιοσύνης έχει να κάνει με πολιτικές που ασκήθηκαν για δεκαετίες και με νοοτροπίες που εμπεδώθηκαν για χρόνια.
Ο ρόλος των συνδικαλιστών
Το ίδιο και οι ισχυρές στο παρελθόν συνδικαλιστικές ενώσεις, που με τις πιέσεις που ασκούσαν επιτύγχαναν ικανοποίηση –σε μαζική κλίμακα– αιτημάτων τους. Χαρακτηριστικό το παράδειγμα με το επίδομα των 176 ευρώ, που δόθηκε αρχικά στο υπουργείο Οικονομικών και τελικά με δικαστικές αποφάσεις το πήρε όλο το Δημόσιο.
Αλλά και οι δικαστές –όχι όλοι αλλά αρκετοί–, και πρωτίστως oρισμένες από τις ηγεσίες της Δικαιοσύνης που επιλέχθηκαν κατά καιρούς από διάφορους κυβερνητικούς σχηματισμούς, άφησαν να μπει από την πίσω πόρτα στο δικαστικό σώμα, πρώτον, ο κακώς εννοούμενος συνδικαλισμός και, δεύτερον, να διαχυθεί στους δικαστές το αίσθημα της δημοσιοϋπαλληλίας.
Παράλληλα, στο όνομα μιας κάκιστης συναδελφικής αλληλεγγύης, που ακούμπησε πάνω στο όχημα των μετρίων –διότι ικανοί υπάρχουν πολλοί αλλά δεν κυριαρχούν–, η εσωτερική αξιολόγηση στο δικαστικό σώμα –ουσιαστικό στοιχείο της ανεξαρτησίας του και της σωστής λειτουργίας της Δικαιοσύνης– σιγά σιγά ατόνησε, ώστε πια στα ανώτατα κλιμάκια, κυρίως στην ποινική και πολιτική Δικαιοσύνη, να έχουν ανέλθει –σχεδόν όλοι– ανεξαρτήτως ικανότητας.
Η σημερινή κυβέρνηση έκανε κάποια δειλά βήματα για να επιβληθεί καθεστώς αξιοκρατίας στο δικαστικό σώμα και πραγματικής αξιολόγησης των δικαστών. Αν δεν γίνουν όμως βαθιές, τολμηρές και ουσιαστικές μεταρρυθμίσεις, η Δικαιοσύνη θα σέρνεται, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για την οικονομία, τους πολίτες και τη δημοκρατία μας σε δύσκολες εποχές με χιλιάδες σύνθετα προβλήματα. Ιδού η Ρόδος, λοιπόν.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr