Αίσθηση προκάλεσε προ ημερών η απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας να δοθεί από το κράτος αποζημίωση για τη Μυρτώ που δέχθηκε εγκληματική επίθεση πριν από χρόνια στην Πάρο, με αποτέλεσμα να μείνει καθηλωμένη με βαρύτατη αναπηρία σε όλη της τη ζωή. Η απόφαση του δικαστηρίου για αποζημίωση εφάπαξ για ηθική βλάβη, αλλά και αποζημίωση κάθε μήνα εφ’ όρου ζωής, δόθηκε με το βασικό επιχείρημα πως το κράτος έχει ευθύνη για την τραγική κατάσταση στην οποία περιήλθε η άτυχη Μυρτώ. Το δικαστήριο εντόπισε την ευθύνη του κράτους στις παραλείψεις των αστυνομικών οργάνων, που όφειλαν να είχαν ενεργήσει ώστε ο δράστης, πακιστανικής καταγωγής, που ήταν παράνομος μετανάστης, να μην είχε εισέλθει στη χώρα μας ή να είχε απελαθεί.
Η δικαστική κρίση βασίστηκε στο Σύνταγμα, στις βασικές διατάξεις της νομοθεσίας μας, αλλά και στη συνθήκη του Σένγκεν, και σε κάθε περίπτωση αναγνώρισε ως μείζον το δικαίωμα κάθε πολίτη να ζει με ασφάλεια και να μην κινδυνεύει η ζωή του.
Είναι όμως η πρώτη φορά που αποζημιώνονται πολίτες για παραλείψεις των αστυνομικών; Ευτυχώς όχι. Τα δικαστήρια, κυρίως τα διοικητικά, έχουν πολλές φορές αποφασίσει να πληρώσει το κράτος, το Δημόσιο δηλαδή, για αστυνομικές παραλείψεις που κόστισαν είτε σε ανθρώπινες ζωές είτε σε καταστροφή περιουσιών. Το «χαλί» που πάτησαν οι αποφάσεις της Δικαιοσύνης ήταν το δικαίωμα της ασφάλειας των πολιτών και η βασική υποχρέωση της πολιτείας να το προστατεύει μέσω των αρμοδίων οργάνων της.
Τα δικαστήρια, κυρίως τα διοικητικά, έχουν πολλές φορές αποφασίσει να πληρώσει το κράτος για αστυνομικές παραλείψεις που κόστισαν είτε σε ανθρώπινες ζωές είτε σε καταστροφή περιουσιών.
Ενδεικτική είναι η απόφαση που εκδόθηκε για αποζημίωση ιδιοκτητών από το Δημόσιο, οι οποίοι είχαν πάθει τεράστιες ζημιές στα ακίνητά τους από τη ρίψη μολότοφ κατά τη διάρκεια εκτεταμένων επεισοδίων στο κέντρο της Αθήνας.
Το δικαστήριο είχε κρίνει ότι οι αστυνομικές δυνάμεις που ήταν στην περιοχή περίμεναν αυτά τα επεισόδια, μπορούσαν να λάβουν μέτρα για να τα αντιμετωπίσουν. Ως εκ τούτου οι παραλείψεις τους να αποτρέψουν τις καταστροφές κρίθηκε ότι είχαν ως αποτέλεσμα να ευθύνεται το Δημόσιο, πληρώνοντας, όπως και έγινε, αποζημιώσεις στους ιδιοκτήτες των ακινήτων.
Με το ίδιο σκεπτικό που βασίζεται πάνω στο δικαίωμα της ασφάλειας των πολιτών, η Δικαιοσύνη αναγνώρισε υποχρέωση αποζημίωσης από το ελληνικό Δημόσιο για τους συγγενείς του άτυχου 11χρονου, ο οποίος πριν από λίγα χρόνια έχασε τη ζωή του καθώς δέχθηκε αδέσποτη σφαίρα (στο πλαίσιο εγκληματικών δράσεων, που ήταν σε εξέλιξη στην περιοχή) όταν βρισκόταν ανύποπτος στο προαύλιο του σχολείου του στο Μενίδι. Το δικαστήριο, Διοικητικό Εφετείο της Αθήνας, καταδίκασε το Δημόσιο να πληρώσει αποζημίωση στους συγγενείς του άτυχου παιδιού, κρίνοντας ότι αστυνομικές παραλείψεις είχαν ως αποτέλεσμα τον θανάσιμο τραυματισμό του. Παρόμοιες αποφάσεις έχουν εκδοθεί και για άλλες τέτοιες περιπτώσεις τραυματισμών πολιτών, καθώς κρίθηκε ότι οι αστυνομικές δυνάμεις παρέλειψαν να τους προστατεύσουν. Βεβαίως, αποζημιώσεις πληρώνει το Δημόσιο και για άλλες παραλείψεις, για πράξεις του που προκαλούν βλάβες στην υγεία, την περιουσία ή ακόμα και τη ζωή των πολιτών. Για παράδειγμα, πολλές φορές τα δικαστήρια έχουν αποφασίσει να αποζημιωθούν πολίτες για ιατρικές αμέλειες σε κρατικά νοσοκομεία, είτε για ανεπανόρθωτες βλάβες στην υγεία ασθενών είτε για απώλειες ζωών. Επίσης, αποζημιώσεις έχουν δοθεί για παραλείψεις στη λήψη μέτρων, όπως για παράδειγμα καθαρισμός ρεμάτων, αυθαίρετη δόμηση και άλλα. Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Μάνδρας, όπου πολίτες υπέστησαν τεράστιες υλικές καταστροφές από τις φονικές πλημμύρες, ενώ αποζημιώσεις αναγνωρίστηκαν και σε συγγενείς θυμάτων αυτής της βιβλικής καταστροφής.
Σε κάθε περίπτωση η νομοθεσία μας, βασικό είναι το άρθρο 105 του Αστικού μας Κώδικα, αποτελεί το θεμέλιο ώστε όταν δικαστικά αποδεικνύεται η ευθύνη των κρατικών οργάνων, το Δημόσιο να αποζημιώνει τους πολίτες. Δεν είναι το Δημόσιο ούτε ανέλεγκτο ούτε ατιμώρητο.