Ενας καινούργιος συνάδελφος στο Οικονομικό Πανεπιστήμιο Αθηνών με ρώτησε για το πώς θα μπορούσε επιστρέφοντας στην Ελλάδα να διατηρήσει (μερικώς) την ακαδημαϊκή σχέση του με το πανεπιστήμιο του εξωτερικού στο οποίο τώρα υπηρετεί. Μελετώντας το σχετικό άρθρο στον πρόσφατα ψηφισμένο νόμο για τα ΑΕΙ, είδα μια νέα πρόβλεψη: για να λάβει κάποιος άδεια τέτοιας παράλληλης απασχόλησης θα πρέπει το πανεπιστήμιο στο εξωτερικό να περιλαμβάνεται στο «Μητρώο Ιδρυμάτων της αλλοδαπής του άρθρου 304». Οταν διάβασα το άρθρο 304 (αναφέρεται δέκα φορές στον νόμο) ομολογώ ότι ανησύχησα. Σύμφωνα με αυτό, ο Διεπιστημονικός Οργανισμός Αναγνώρισης Τίτλων Ακαδημαϊκών και Πληροφόρησης (ΔΟΑΤΑΠ) τηρεί δημόσια προσβάσιμα μητρώα αναγνωρισμένων ιδρυμάτων και τίτλων της αλλοδαπής· η ένταξη στα μητρώα αυτά γίνεται με απόφαση του Δ.Σ. του.
Από πικρή πείρα γνωρίζω ότι ο διάβολος σε πολλούς φιλόδοξους νόμους κρύβεται στις λεπτομέρειες, δηλαδή στην εφαρμογή τους μέσω υπουργικών αποφάσεων, εγκυκλίων και άλλων πράξεων, όπως εδώ η δημιουργία του μητρώου και η απαραίτητη απόφαση Δ.Σ. Ημουν σχεδόν βέβαιος ότι η κατάρτιση και δημοσίευση του απαιτούμενου μητρώου θα απαιτούσε μήνες ή και χρόνια και στο διάστημα αυτό ο συνάδελφος θα ήταν στον αέρα, μια και, όπως διαπίστωσα, δεν υπήρχε σχετική μεταβατική διάταξη. Πριν μεταφέρω στον συνάδελφο τα κακά μαντάτα, είπα να ρίξω μια ματιά και στον ιστότοπο του ΔΟΑΤΑΠ, μήπως υπήρχε κάποια ενημέρωση ή (σπάνιο για τα ελληνικά δεδομένα) χρονοδιάγραμμα εφαρμογής. Με μεγάλη μου έκπληξη και χαρά διαπίστωσα ότι ο ΔΟΑΤΑΠ είχε ήδη ετοιμάσει και αναρτήσει, λίγες μέρες μετά την ψήφιση του νόμου, το μητρώο αναγνωρισμένων ιδρυμάτων της αλλοδαπής καθώς και ένα δεύτερο σχετικό μητρώο αναγνωρισμένων τίτλων. Η κακή γραφειοκρατία που καταργούν αυτά τα δύο μητρώα είναι μνημειακή.
Μέχρι τώρα, όποιος χρειαζόταν να προσκομίσει ακαδημαϊκό τίτλο σε ένα πανεπιστήμιο ή ερευνητικό κέντρο στην Ελλάδα (π.χ. για μεταπτυχιακές σπουδές, απασχόληση ή διορισμό) όφειλε παράλληλα να επισυνάψει και αναγνώριση του τίτλου του από τον ΔΟΑΤΑΠ (ή παλαιότερα το ΔΙΚΑΤΣΑ). Σαδιστικά, η απαίτηση αυτή υπήρχε ανεξάρτητα από το αν ο τίτλος είχε απονεμηθεί από το ΜΙΤ των ΗΠΑ ή από τη μυθιστορηματική Σχολή Χόγκουαρτς όπου φοιτούσε ο Χάρι Πότερ. Για την αναγνώριση του τίτλου απαιτούνταν η συλλογή πολλών δικαιολογητικών και επίσημων μεταφράσεων, η πληρωμή παραβόλου και, πολλές φορές, ιώβεια υπομονή. Για παράδειγμα, ένας Ινδός διδακτορικός φοιτητής μου είχε υποβάλει την αίτηση όταν ξεκίνησε το διδακτορικό του και τρία χρόνια μετά, όταν ήρθε η ώρα να υποστηρίξει τη διατριβή του, ακόμα περίμενε την απόφαση.
Πρέπει κάθε δράση για τη διευκόλυνση των συναλλαγών με το κράτος να ξεκινάει με απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών και μετά (αν χρειαστεί) να ακολουθείται από ψηφιοποίηση.
Τώρα, με τη δημοσίευση στον ιστότοπο του ΔΟΑΤΑΠ των μητρώων αναγνώρισης, για να αξιολογήσει ένα πανεπιστήμιο μια αίτηση με τίτλο της αλλοδαπής αρκεί να συμβουλευτεί τα σχετικά μητρώα. Ετσι, στην περίπτωση αυτή, οι κάτοχοι των τίτλων του εξωτερικού απαλλάσσονται από τη γραφειοκρατία, το κόστος και τον χρόνο που χρειαζόταν για την εξέταση κάθε ξεχωριστής αίτησης. (Δυστυχώς καταλαβαίνω ότι η διαδικασία αναγνώρισης ακαδημαϊκής ισοδυναμίας τίτλων σπουδών της αλλοδαπής, π.χ. για άδεια άσκησης επαγγέλματος, συνεχίζει να χρειάζεται ατομική αίτηση και απόφαση του ΔΟΑΤΑΠ.) Εκτός από τα οφέλη για τους ίδιους τους αποφοίτους, η νέα διαδικασία ενισχύει την εξωστρέφεια των πανεπιστημίων διευκολύνοντας την προσέλκυση αλλοδαπών συναδέλφων και απαλλάσσει τον ΔΟΑΤΑΠ από το βάρος της επεξεργασίας χιλιάδων αιτήσεων. Τέλος, τα ίδια μητρώα μπορούν να τα συμβουλεύονται και ιδιωτικές επιχειρήσεις, απλοποιώντας δικές τους διαδικασίες πρόσληψης.
Αυτή η διοικητική νίκη επί της γραφειοκρατίας προσφέρει τέσσερα σημαντικά διδάγματα. Πρώτον, πολλές φορές η γραφειοκρατία δεν καταπολεμάται ψηφιακά, αλλά με διοικητικές τομές. Για τον λόγο αυτό πρέπει κάθε δράση για τη διευκόλυνση των συναλλαγών με το κράτος να ξεκινάει με απλοποίηση των σχετικών διαδικασιών, και μετά (αν χρειαστεί) να ακολουθείται από ψηφιοποίηση. Δεύτερον, για να επιτύχουν οι διοικητικές μεταρρυθμίσεις δεν αρκούν νόμοι και εγκύκλιοι που με περισσή ευκολία παράγει η κρατική μηχανή· απαιτείται επιχειρησιακή ικανότητα και ευελιξία, σαν αυτή που επέδειξε ο ΔΟΑΤΑΠ ετοιμάζοντας και δημοσιεύοντας το μητρώο των 3.800 αναγνωρισμένων αλλοδαπών ιδρυμάτων σχεδόν παράλληλα με την ψήφιση του σχετικού νόμου. Τρίτον, στο περιβάλλον της ελληνικής δημόσιας διοίκησης με τις διάσπαρτες και κατακερματισμένες αρμοδιότητες είναι απαραίτητη η καλή συνεργασία μεταξύ των υπηρεσιών. Αυτό φαίνεται από το ότι ο ΔΟΑΤΑΠ έδρασε παράλληλα με την κεντρική υπηρεσία του υπουργείου Παιδείας αλλά και από το ότι τα μητρώα αναγνώρισης εφαρμόζονται για την ώρα μόνο από φορείς αρμοδιότητας του υπ. Παιδείας. Τέταρτον, η καλύτερη υπηρεσία που μπορεί να προσφέρει το κράτος στους πολίτες είναι να καταργήσει την ανάγκη ύπαρξης μιας συγκεκριμένης λειτουργίας του· στη συγκεκριμένη περίπτωση την ατομική αναγνώριση τίτλων σπουδών της αλλοδαπής για υποβολή τους σε ελληνικά ΑΕΙ.
Συμπερασματικά βλέπουμε ότι η ελάφρυνση του γραφειοκρατικού βάρους, αν και δεν είναι απλή υπόθεση, είναι πέρα για πέρα εφικτή όταν τεθεί ως στόχος.
* Ο κ. Διομήδης Σπινέλλης είναι καθηγητής στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας του Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών και στο Τμήμα Τεχνολογίας Λογισμικού του Πολυτεχνείου του Ντελφτ.
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr