Προβληματισμό προκαλούν τα στοιχεία που δημοσίευσε πριν από λίγες ημέρες η ερευνητική ομάδα του meteo, για τις καμένες εκτάσεις και τον αριθμό των δασικών πυρκαγιών στη χώρα μας κατά το πρώτο μισό της τρέχουσας αντιπυρικής περιόδου (01.05.2022 – 31.07.2022).
Η πυρομετεωρολογική ομάδα FLAME του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών (ΕΑΑ) / meteo.gr ανέκτησε και επεξεργάστηκε στοιχεία του Ευρωπαϊκού Συστήματος Πληροφόρησης για Δασικές Πυρκαγιές (EFFIS). Με βάση το EFFIS λοιπόν, οι καμένες εκτάσεις στην Ελλάδα μέχρι και το τέλος Ιουλίου, ανέρχονται σε 215.000 στρέμματα – στα συγκεκριμένα περιλαμβάνεται και η καμένη έκταση στη Δαδιά -. Πρόκειται για μια αύξηση περίπου 50% σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μέσο όρο της περιόδου 2006 – 2021 (114.054 στρέμματα κατά μέσο όρο κάθε χρόνο).
Σύμφωνα με την ομάδα του meteo σημαντικό ρόλο για αυτά τα στατιστικά στοιχεία έχουν παίξει οι έξι μεγάλες δασικές πυρκαγιές που εκδηλώθηκαν τον Ιούλιο σε Ιτέα, Ηλεία, Ρέθυμνο, Πεντέλη, Λέσβο και Δαδιά. Αύξηση παρουσιάζει όμως και ο ίδιος ο αριθμός των πυρκαγιών. Τον Ιούλιο του 2022 το EFFIS χαρτογράφησε 38 συμβάντα, με τον μέσο όρο της περιόδου 2006 – 2021 να είναι σημαντικά μικρότερος- 22.
Σε video που δημοσίευσε σήμερα η ομάδα του Εθνικού Αστεροσκοπείου σημειώνεται πως μόνο κατά τη διάρκεια του Ιουλίου 2022 στη χώρα μας επηρεάστηκε συνολική έκταση μεγαλύτερη των 130.000 στρεμμάτων.
Το «ανεμώδες» φετινό καλοκαίρι
Οι καιρικές και πυρομετεωρολογικές συνθήκες οι οποίες είναι διαφορετικές στην περίοδο της κλιματικής κρίσης, στην οποία επισήμως πια βρισκόμαστε, είναι βασικός παράγοντας για την πιο καταστροφική συμπεριφορά που αποκτούν οι πυρκαγιές παγκοσμίως. «Φέτος είχαμε πολλές ημέρες με ισχυρούς ανέμους» ξεκινάει να εξηγεί στην «Κ» ο Κώστας Λαγουβάρδος, διευθυντής ερευνών στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και προσθέτει: «Αυτοί οι άνεμοι οδήγησαν πολλές από τις φωτιές του φετινού καλοκαιριού- π.χ της Πεντέλης, η οποία ήταν ξεκάθαρα μια πυρκαγιά καθοδηγούμενη από τον άνεμο, αλλά και αυτή της Δαδιάς στο ξεκίνημά της. Και ενώ ξεκάθαρα δεν διανύουμε, μέχρι στιγμής τουλάχιστον, ένα ακραίο καιρικά καλοκαίρι, έχουμε πολλά μελτέμια αλλά και έντονη ζέστη στη Δυτική Ελλάδα. Είναι αυξημένοι δηλαδή οι δείκτες επικινδυνότητας.
»Σε κάθε περίπτωση, τα διπλάσια στρέμματα που έχουν καεί φέτος σε σχέση με τα περασμένα χρόνια είναι μια ανησυχητική εξέλιξη μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο όπου οι καιρικές συνθήκες γίνονται ολοένα και πιο συχνά ακραίες, όπως το είδαμε να συμβαίνει πριν απο κάποιες ημέρες στη Δυτική Ευρώπη. Από αυτή την άποψη, χρειάζεται ακόμη μεγαλύτερη προετοιμασία στο κομμάτι της πρόληψης».
Ταυτόχρονες και μεγάλες σε έκταση πυρκαγιές
Το ότι το καιρός το φετινό καλοκαίρι δεν είναι ακραίος, σημειώνει με τη σειρά του και ο πυρωμετεωρολόγος και εντεταλμένος ερευνητής στο Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, Θοδωρής Μ. Γιάνναρος. Όπως όμως τονίζει ο ίδιος: «Όταν έχεις πολλά συμβάντα ταυτόχρονα – όπως η Λέσβος και η Δαδιά, ενώ μόλις λίγο νωρίτερα είχες να αντιμετωπίσεις και την Πεντέλη όπου το Πυροσβεστικό Σώμα έκανε μια πολύ μεγάλη επιχείρηση, η διαχείριση του συνολικού πεδίου γίνεται πολύ δύσκολη. Το φαινόμενο της ταυτόχρονης πυρκαγιάς και το είχαμε και πέρυσι- Βαρυμπόμπη και Εύβοια και σε απόσταση αναπνοής Ηλεία, Λακωνία, Μεσσηνία».
Σύμφωνα με τον κο Γιάνναρο, οι ταυτόχρονες πυρκαγιές δεν είναι νέο φαινόμενο. Όπως εξηγεί ο ίδιος: «Και το 2007 είχαμε ταυτόχρονα 4 μεγάλες πυρκαγιές στην Πελοπόννησο. Αυτό όμως που έχει αλλάξει τα τελευταία χρόνια και έχει να κάνει με την κλιματική αλλαγή, είναι πως οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες κάνουν πιο ευνοϊκές τις συνθήκες, όταν ξεσπούν πολλές πυρκαγιές ταυτόχρονα, ένα σημαντικό ποσοστό από αυτές να αποκτήσουν μεγάλες διαστάσεις και να γίνουν την ίδια στιγμή πολύ δύσκολες».
Οι επίμονες φωτιές και το μικρό παράθυρο του χρόνου
Εκτός από εκτεταμένες, οι πυρκαγιές γίνονται και πολύ επίμονες. Όπως μας εξηγεί ο κος Γιάνναρος: «Η Λέσβος και η Δαδιά είναι δυο ηχηρά παραδείγματα, όπου oι αναζωπυρώσεις έκαναν δύσκολο τον έλεγχο αυτών των δύο πυρκαγιών. Το ίδιο συνέβη και στο Ρέθυμνο- και εκεί είχαμε αναζωπυρώσεις αλλά και πολυήμερη διάρκεια. Οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες που παρατηρούνται τα τελευταία χρόνια κάνουν σε μεγάλο βαθμό τις φωτιές “επίμονες”.
Επίσης, αυτές οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες στην εποχή της κλιματικής κρίσης περιορίζουν και το λεγόμενο “νυχτερινό παράθυρο”. Τα βράδια, η θερμοκρασία πέφτει και η υγρασία ανεβαίνει. Όσο περισσότερο κάνουν όμως την εμφάνισή τους τα θερμά επεισόδια, τόσο πιο θερμές γίνονται και οι νύχτες, με τη θερμοκρασία να μην πέφτει πια όπως συνήθως και με την υγρασία να παραμένει υψηλή. Έτσι, ελαχιστοποιείται και η πιθανότητα να ελεγχθεί η φωτιά πιο εύκολα αφού το χρονικό παράθυρο της νύχτας μικραίνει διαρκώς».
Η συμβολή της επιστήμης στο κομμάτι της προετοιμασίας
Σύμφωνα με τον κο Γιάνναρο, όλες οι παραπάνω παράμετροι στρεσάρουν την ώρα της μάχης τον δασοπυροσβεστικό μηχανισμό. Ο ίδιος, θεωρεί πως η αύξηση των διαθέσιμων αεροσκαφών που μπαίνουν στη μάχη αλλά και οι ομάδες των δασοκομάντος, είναι καλές προσθήκες στο κομμάτι της κατάσβεσης. Όμως, την ίδια στιγμή, τα επιστημονικά, εργαλεία τουλάχιστον στο κομμάτι της πρόβλεψης, μπορούν και πρέπει να βοηθήσουν στο πολύτιμο κομμάτι της πρόληψης.
Όπως εξηγεί ο ίδιος: «όταν επιτηρούνται στενά οι πυρομετεωρολογικές συνθήκες και γίνεται αποτίμηση για το πως αναμένεται να εξελιχθεί κάθε συμβάν, γίνεται και καλύτερη διαχείριση των δυνάμεων δεδομένου ότι γνωρίζεις τις συνθήκες που επικρατούν σε κάθε περιοχή αλλά και αυτές που θα ακολουθήσουν τις τις επόμενες 6, 10, 12 ώρες.
»Στην Πορτογαλία, οι συνάδελφοι μου στο Πανεπιστήμιο της Λισσαβόνας συνεργάζονται στενά με την Πυροσβεστική και ειδικά όταν οι φωτιές είναι πολλές ταυτόχρονα- γιατί οι πυρομετεωρολόγοι δείχνουν σε ποια φωτιά μπορούν να “παίξουν” οι πυροσβέστες άμυνα και σε ποια επίθεση. Χρήσιμη είναι και η εικόνα που έχουν οι δασολόγοι για τη φερτή καύσιμη ύλη. Όμως πρέπει να υπάρχουν δασολόγοι για να μας δίνουν αυτή την εικόνα».
Σύμφωνα με τον κο Γιάνναρο, πολύ χρήσιμο είναι και το σύστημα IRIS (σ.σ το προγνωστικό σύστημα εξάπλωσης των δασικών πυρκαγιών που ανέπτυξε το Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών και το meteo) το οποίο όμως σύμφωνα με τον ίδιο, φέτος έχει ξεχαστεί. Όπως εξηγεί ο ίδιος, το IRIS δεν είναι πανάκεια, αλλά μπορεί να δώσει μια χρήσιμη εικόνα και την ώρα της πυρκαγιάς αλλά και νωρίτερα, ενώ δηλαδή αναμένεται μια δύσκολη πυρομετεωρολογική κατάσταση, παρέχοντας διαφορετικά πιθανά σενάρια του τι μπορεί να συμβεί και που.
Όπως πάντως καταλήγει ο κος Γιάνναρος: «Ήδη από το 2018, έκθεση της ευρωπαϊκής επιτροπής μας δείχνει πως η κλιματική αλλαγή καθιστά την επιστημονική παρουσία και βοήθεια πιο απαραίτητη παρά ποτέ στην προσπάθεια της αλλαγής της φιλοσοφίας με την οποία αντιμετωπίζουμε τις πυρκαγιές».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr