Tην προηγούμενη Κυριακή η Ελλάδα έχασε έναν γίγαντα της επικοινωνίας της επιστήμης του Διαστήματος, τον άνθρωπο που κατείχε το σπάνιο ταλέντο να εξηγεί τα «ακατανόητα» των καινοφανών φαινομένων, τα οποία συχνά ανακοινώνονταν από παρατηρήσεις των διαστημόπλοιων που πετούσαν γύρω από τη Γη, εξερευνούσαν τους πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος ή ανίχνευαν το σύμπαν για γεγονότα που το σημάδεψαν πριν από δισεκατομμύρια χρόνια. Ο Διονύσης Σιμόπουλος υπήρξε ο κατεξοχήν ερμηνευτής αυτών των ανακαλύψεων, εξηγώντας στην καθομιλουμένη σε μικρούς και μεγάλους τη σπουδαιότητα και τη σημασία τους όχι μόνο για την πρόοδο της επιστήμης αλλά και για την καθημερινότητά μας ως κοινωνίας.
Ετυχε να έχω το υψηλό προνόμιο της φιλίας του τις τελευταίες δεκαετίες και γνώρισα καλύτερα τις επικοινωνιακές του ικανότητες, αλλά και τον σεβασμό του για την επιστημονική μέθοδο και την αλήθεια που εκπορεύεται από αυτή, την ακεραιότητά του ως άνθρωπο και το απαράμιλλο ήθος του. Η τελευταία μας συνομιλία ήταν μόλις πριν από λίγες μέρες, σε ανοιχτή ακρόαση με τον δημοσιογράφο και κοινό φίλο Μάκη Προβατά. Ο Διονύσης προετοίμαζε το καθιερωμένο μηνιαίο του άρθρο για την «Καθημερινή» της Κυριακής (14/8), που έμελλε να είναι το τελευταίο του, και είχε αποφασίσει να περιγράψει το συνέδριο COSPAR Athens 2022 (https://www.cosparathens2022.org) με τίτλο Διαστημική Ολυμπιάδα 2022, το οποίο είχε ολοκληρωθεί με επιτυχία στις 24 Ιουλίου. Προτρέπω να διαβάσετε το εν λόγω άρθρο για την πληροφόρηση σχετικά με την κορωνίδα των παγκοσμίων συνεδρίων διαστημικής έρευνας και τεχνολογίας, το οποίο διοργανώθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα με συμμετοχή περίπου 2.700 επιστημόνων.
Αυτό που δεν θα βρείτε στο άρθρο του Διονύση Σιμόπουλου είναι η προσωπική του συμβολή στην πρόταση για τη σύγκληση του συνεδρίου στην Αθήνα, καθώς και τον κομβικό του ρόλο στην οργάνωση της δημοσιοποίησης του συνεδρίου στο ελληνικό και διεθνές κοινό. Η ιδέα για να προταθεί η Αθήνα για το 44ο Συνέδριο της Διεθνούς Επιτροπής Διαστημικής Ερευνας COSPAR (Committee for Space Research) προέκυψε το 2017 από συζητήσεις του γράφοντος με τον πρόεδρο της COSPAR καθηγητή Lennard Fisk, πρώην διοικητή Επιστημονικών Προγραμμάτων της NASA. Ακολούθησαν διαβουλεύσεις με Ελληνες συναδέλφους/συναδέλφισσες εντός Ελλάδας και στη διασπορά, καθώς και συζητήσεις με τη διακεκριμένη εταιρεία διοργάνωσης συνεδρίων των Αθηνών AFEA. Συστάθηκε η τοπική οργανωτική επιτροπή υπό την αποτελεσματική ηγεσία του δρος Μανώλη Γεωργούλη του Κέντρου Αστρονομίας και Εφηρμοσμένων Μαθηματικών της Ακαδημίας Αθηνών και εθνικού εκπροσώπου στην COSPAR, και προετοιμάστηκε η σχετική πρόταση.
Βέβαια, ο Διονύσης ήταν μέλος της επιτροπής και βασικός διαμορφωτής της δομής και του σχεδίου της πρότασης που υποβλήθηκε τον Φεβρουάριο 2018, διότι σε τέτοιες περιπτώσεις η παρουσίαση της πληροφόρησης είναι εξίσου σημαντική με το περιεχόμενο. Η COSPAR ζήτησε από τις υποψήφιες πόλεις (Αθήνα, Βαρσοβία, Λωζάννη, και Πράγα), πέρα από τη γραπτή πρόταση, να υποβάλουν 15λεπτο βίντεο παρουσιάζοντας τα πλεονεκτήματα της διοργάνωσης του συνεδρίου στην κάθε πόλη. Ο Διονύσης είχε ισχυρές απόψεις για την οργάνωση και το περιεχόμενο του βίντεο, συμπεριλαμβανομένης και της μουσικής επένδυσης από τη συνθέτρια Ευανθία Ρεμπούτσικα (άνευ κόστους!). Το τελικό βίντεο, δημιουργία της εταιρείας παραγωγής White Room, ήταν πραγματικά εξαιρετικό. Η παρουσίαση των υποψηφιοτήτων στους περίπου 60 εκπροσώπους των κρατών-μελών και διεθνών επιστημονικών οργανισμών που απαρτίζουν το Συμβούλιο της COSPAR έγινε στο συνέδριο της Πασαντίνα της Καλιφόρνιας των ΗΠΑ, τον Ιούλιο του 2018. Η υποψηφιότητα της Αθήνας επιλέχθηκε από τον πρώτο γύρο της ψηφοφορίας και οι προσεκτικές διαδικασίες της COSPAR για τις άλλες υποψηφιότητες δεν χρειάστηκε να ενεργοποιηθούν. Η έμφαση του Διονύση στη δομή του βίντεο αποδείχθηκε καταλυτική.
Η σκληρή δουλειά της οργάνωσης και υλοποίησης του συνεδρίου συνεχίστηκε με εντατικό ρυθμό τα τελευταία 4 χρόνια και έληξε με επιτυχία πριν από τρεις εβδομάδες. Ο Διονύσης συνέβαλλε αποφασιστικά και ανελλιπώς στη διοργάνωση. Με παρότρυνση του Διονύση, προτείναμε στην COSPAR να οργανώσουμε στο τέλος κάθε συνεδριακής ημέρας συνέντευξη Τύπου για τα ελληνικά και διεθνή μέσα ενημέρωσης, όπου οι πλέον σημαντικές ανακοινώσεις του συνεδρίου θα παρουσιάζονταν με απλό και κατανοητό τρόπο στο ευρύ κοινό. Τέτοιες συνεντεύξεις δεν είχαν οργανωθεί ποτέ σε προηγούμενα συνέδρια και η πρόταση έγινε δεκτή. Ο Διονύσης υπέδειξε να αναλάβει την οργάνωση και επικοινωνία των συνεντεύξεων το τμήμα Δημοσίων Σχέσεων του Ιδρύματος Ευγενίδη, και ο πρόεδρός του κ. Δημητριάδης-Ευγενίδης πρόσφερε τις υπηρεσίες του τμήματος ως δωρεά προς το συνέδριο. Περιττό να πω ότι δίχως τον επαγγελματισμό και τη συνεχή εργασία του προσωπικού του Ιδρύματος το εγχείρημα δεν θα είχε επιτύχει.
Εχω την εντύπωση ότι ο Διονύσης είχε ως στόχο να δει με τα μάτια του την επιτυχημένη εκτέλεση του συνεδρίου. Αρκετές φορές όταν μιλούσαμε στο τηλέφωνο για κάποια θέματα της διοργάνωσης, του ζητούσα συγγνώμη για την ενόχληση, και η απάντησή του ήταν: «Μα τι λες –αυτό εμένα μου δίνει ζωή– θα δουλέψω το θέμα τώρα». Μου το είπε αρκετές φορές, και προσπαθούσα να τον «ενοχλώ» πιο συχνά. Η μοίρα είχε το δικό της χρονοδιάγραμμα, όμως τον άφησε να δει το τέλος μιας προσπάθειας στην επιτυχία της οποίας ήταν σημαντικός συντελεστής. Η μνήμη του θα είναι πάντα κοντά μας – τα βιβλία του, τα άρθρα, οι συνεντεύξεις, και για τους ανθρώπους που τον γνώριζαν από κοντά, η καλοσύνη του, η ανθρωπιά του, και η μεγάλη του καρδιά. Ας είναι καλοτάξιδος.
* Ο κ. Σταμάτης Κριμιζής είναι μέλοςτης Ακαδημίας Αθηνών (Εδρα Επιστήμης του Διαστήματος) και επίτιμος διοικητής Διαστημικών Προγραμμάτων της ΝΑSΑστο Πανεπιστήμιο Johns Hopkins των ΗΠΑ.