Η καλοκαιρινή καταιγίδα μόλις έχει κοπάσει, όμως στο υπόστεγο της Μοίρας Συντήρησης Αεροσκαφών της αεροπορικής βάσης Ελευσίνας ένα «σμήνος» μηχανικών κινείται με αμείωτη ένταση. Σκαρφαλώνουν σε σκαλωσιές, ρυθμίζουν έλικες, τρυπώνουν στην άτρακτο, προσαρμόζουν τροχούς. Ενα Canadair CL 215 έχει συμπληρώσει 50 ώρες πτήσης και πρέπει να περάσει εξονυχιστική επιθεώρηση για τυχόν βλάβες, διαρροές ελαίων, ή βαθουλώματα στην καρίνα του και να παραδοθεί ξανά ετοιμοπόλεμο. Ακόμη και αν ο άστατος καιρός αυτής της ημέρας τυγχάνει να μην ευνοεί την εξάπλωση πυρκαγιάς, δεν υπάρχει περιθώριο για παύση. Η ροή των εργασιών θα συνεχιστεί και μετά το σούρουπο.
«Το καλοκαίρι δεν εφησυχάζεις ποτέ», λέει στην «Κ» ο επισμηναγός, μηχανικός αεροσκαφών, Ιωάννης Τζήκας. «Κάνουμε έναν προγραμματισμό και κλιμακώνουμε τις εργασίες, ώστε να έχουμε όσο πιο πολλά αεροσκάφη διαθέσιμα εάν χρειαστεί. Προσπαθούμε να κερδίσουμε έδαφος».
Οσοι πραγματοποιούν τακτικές και έκτακτες επεμβάσεις στα εναέρια μέσα πυρόσβεσης καλούνται συχνά να δώσουν αγώνα δρόμου, εργαζόμενοι και νυχθημερόν όποτε απαιτηθεί. Η «Κ» βρέθηκε στη βάση της Πολεμικής Αεροπορίας στην Ελευσίνα και στις εγκαταστάσεις της Αεροπορίας Στρατού στην Πάχη Μεγάρων και παρακολούθησε τις εργασίες των μηχανικών στα αεροσκάφη Canadair και στα ελικόπτερα Chinook αντίστοιχα. Η δουλειά τους στα μετόπισθεν της αντιπυρικής περιόδου, πιεστική όσο και απαραίτητη, μένει συνήθως αθέατη στο ευρύ κοινό. Η διαθεσιμότητα των πτητικών μέσων, κατά καιρούς αντικείμενο συζήτησης ειδικά σε περιόδους με μεγάλες πυρκαγιές, είτε πρόκειται για αεροσκάφη είτε για ελικόπτερα, είναι όπως εξηγούν μια πολυπαραγοντική εξίσωση.
Η Μοίρα Συντήρησης Αεροσκαφών της Πολεμικής Αεροπορίας αποτελείται από 75 μηχανικούς, ενώ τα καλοκαίρια δέχεται και ενισχύσεις με προσωπικό της Ελληνικής Αεροπορικής Βιομηχανίας. Ο μέσος όρος ηλικίας δεν είναι μικρός, εάν υπολογίσει κάποιος ότι αρκετοί μετρούν 27 χρόνια υπηρεσίας. Υπάρχει κέρδος από την πολυετή εμπειρία πάνω στο αντικείμενο, αλλά πρόσθετη επιβάρυνση σε σωματική κόπωση. Στις βάρδιες επιφυλακής κάθε μηχανικός έχει και μια βαλίτσα έτοιμη σε περίπτωση που χρειαστεί να φύγει σε κάποια άλλη γωνιά της Ελλάδας για αποστολή. Πέρα από την Ελευσίνα, κάποια από τα αεροσκάφη της 355 Μοίρας Τακτικών Μεταφορών στέλνονται το καλοκαίρι σε Βόλο και Ανδραβίδα και εκεί τους ακολουθούν και μηχανικοί.
Ο αστεροειδής εμβολοφόρος κινητήρας των Canadair CL 215 είναι παλιάς τεχνολογίας και μπορεί να παρουσιάσει βλάβες με μεγαλύτερη συχνότητα. Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο ανθυπασπιστής Ευθύμιος Παπαϊωάννου, όσο συντηρείται είναι αξιόπιστος. Τα ανταλλακτικά του είναι πιο δυσεύρετα σε σχέση με άλλα εξαρτήματα, αλλά ο κ. Τζήκας παρατηρεί ότι τα τελευταία χρόνια καταβάλλονται προσπάθειες για να είναι όσο το δυνατόν πιο άμεσα διαθέσιμα. Χρειάζεται λεπτοδουλειά. «Ο κινητήρας έχει 18 κυλίνδρους και 500 βιδάκια πάνω του, ένα να χάνει λίγο θα ξεκινήσει να βγαίνει λάδι, πρέπει να το ανοίξεις, να το εντοπίσεις και να το φτιάξεις», αναφέρει ο κ. Παπαϊωάννου.
Οι συνθήκες υπό τις οποίες επιχειρούν τα αεροσκάφη ευθύνονται σημαντικά και για τη μετέπειτα φθορά τους. Το αλάτι της θάλασσας, όπου πραγματοποιούν υδροληψίες, είναι βασικός εχθρός τους. Μπορεί να προκαλέσει διαβρώσεις και ορισμένες επιθεωρήσεις εστιάζουν και σε αυτό το σκέλος, ειδικά στα σημεία σύνδεσης της ατράκτου με τις πτέρυγες.
Ο κ. Τζήκας επισημαίνει ότι και οι υψηλές θερμοκρασίες που αναπτύσσονται σε ένα πύρινο μέτωπο καταπονούν τα αεροσκάφη. Πέρυσι τα Canadair που επέστρεφαν από την Εύβοια είχαν σημάδια από καύτρες. Οπως θυμάται ο κ. Παπαϊωάννου, εκείνες τις ημέρες τον Αύγουστο του 2021 ήταν τόσο μεγάλη η πίεση και η ανάγκη για εναέρια μέσα, που μια τακτική επιθεώρηση σε αεροσκάφος το οποίο είχε συμπληρώσει 50 ώρες πτήσης χρειάστηκε να ολοκληρωθεί μέχρι το επόμενο πρωί. Υπό κανονικές συνθήκες αυτή η εργασία μπορεί να διαρκούσε μία με δύο ημέρες. «Εμείς δουλεύαμε από τα μεσάνυχτα μέχρι τις έξι το πρωί γιατί το αεροπλάνο έπρεπε να φύγει και πάλι για τη φωτιά», λέει ο κ. Παπαϊωάννου.
«Υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν ώρες που θεωρητικά δεν θα έπρεπε να αντέχουν και δεν θέλουν να σταματήσουν για να μην υστερήσουμε».
«Είναι ένα διάστημα υψηλής έντασης αλλά το κίνητρο είναι τεράστιο. Οταν βλέπεις ότι αυτό που κάνεις θα έχει επίδραση στις ζωές των ανθρώπων, παίρνεις δύναμη», λέει ο κ. Τζήκας. «Υπάρχουν άνθρωποι που δουλεύουν ώρες και θεωρητικά δεν θα έπρεπε να αντέχουν και δεν θέλουν να σταματήσουν για να μην υστερήσουμε».
Τα ελικόπτερα
Στο υπόστεγο του 4ου Τάγματος Ελικοπτέρων Αεροπορίας Στρατού στην Πάχη Μεγάρων, βρίσκονται δύο Chinook για συντήρηση. Το πρώτο ελικόπτερο έχει συμπληρώσει 25 ώρες πτήσης και το άλλο πρέπει να περάσει από έλεγχο βάσει των ημερολογιακών κριτηρίων που θέτει ο παρασκευαστής. Ο ανθυπασπιστής Δημήτρης Ζηκίδης, τεχνικός επιθεωρητής Chinook, εξηγεί ότι σε αυτόν τον χώρο δεν κάνουν μεγάλες αντικαταστάσεις των κυρίως εξαρτημάτων του ελικοπτέρου. Οι έλεγχοί τους είναι κατά βάση οπτικοί στα διάφορα συστήματα. Καλούνται μεταξύ άλλων να διαπιστώσουν εάν η στάθμη στα ελαιολιπαντικά είναι σε σωστό επίπεδο, εάν υπάρχουν διαβρώσεις από το θαλασσινό νερό, ή ρωγμές στα διάφορα συστήματα. Για πιο μεγάλες εργασίες, εάν για παράδειγμα συμπληρωθούν 200 ώρες πτήσης, τη συντήρηση αναλαμβάνουν σε άλλο υπόστεγο άλλοι μηχανοσυνθέτες που υπάγονται στο Τεχνικό Σώμα Στρατού.
Ο διοικητής του 4ου ΤΕΑΣ, αντισυνταγματάρχης Σταύρος Μυγιάκης, επισημαίνει ότι τα συγκεκριμένα ελικόπτερα έχουν πολυδιάστατο ρόλο. Η κύρια αποστολή τους είναι επιχειρησιακή για τις στρατιωτικές ανάγκες, μεταξύ άλλων συμμετοχή σε ασκήσεις, μεταφορές και εκπαιδεύσεις προσωπικού. Πραγματοποιούν και αεροδιακομιδές για το ΕΚΑΒ έχοντας στείλει και για αυτόν τον σκοπό ελικόπτερα στη Σύρο και στη Ρόδο (σε πρόσφατο δημοσίευμα της «Κ» αναφέρθηκε ότι μόνο τον περασμένο Ιούλιο τα Chinook έφτασαν σε ένα μήνα τις 37 αντίστοιχες αποστολές). Και συνδράμουν στην αντιπυρική περίοδο.
Η τυπική απαίτηση που υπάρχει βάσει του επιχειρησιακού σχεδιασμού είναι για τη διαθεσιμότητα δύο ελικοπτέρων στην έδρα της μονάδας για αεροπυρόσβεση και ένα στη Ρόδο. Φέτος συμμετείχαν μεταξύ άλλων στις επιχειρήσεις κατάσβεσης στην Πεντέλη, στη Θάσο, στην Κρήτη, στο δάσος της Δαδιάς. «Κύριο μέλημα είναι η ασφάλεια πτήσεων», επισημαίνει ο κ. Μυγιάκης, επισημαίνοντας τη σημασία του ρόλου και των μηχανικών.
Η αποστολή των μηχανικών στα Chinook είναι διττή. Πέρα από τις συντηρήσεις στο έδαφος θα χρειαστεί ως ιπτάμενοι να λάβουν μέρος και στις επιχειρήσεις. Σε αυτού του τύπου τα ελικόπτερα επιβαίνουν δύο μηχανικοί, ο ένας έχει εποπτεία των οργάνων του πιλοτηρίου πίσω από τους χειριστές και ο άλλος ελέγχει ενδείξεις στο πίσω μέρος, δίνει οδηγίες για ασφαλή προσγείωση όταν χρειάζεται, ή εποπτεύει τον εναέριο χώρο και ενημερώνει για θέσεις άλλων πτητικών μέσων στο πύρινο μέτωπο. Μηχανικός χειρίζεται και τον κάδο αεροπυρόσβεσης που αγκιστρώνει στο ελικόπτερο και γεμίζει κατά την υδροληψία με περίπου 5,5 τόνους νερό. Πλέον έχουν στη διάθεσή τους δέκα νέους κάδους με τους οποίους μπορεί να γίνεται ελεγχόμενη ρίψη νερού στη φωτιά.
«Βάσει εγχειριδίου έπειτα από οκτώ ώρες πτήσης ο κάδος θα πρέπει να μπαίνει στο υπόστεγο. Τον κρεμάμε και τον επιθεωρούμε σε συγκεκριμένα σημεία για τυχόν φθορά, όπως στα συρματόσχοινα, στον ιμάντα», επισημαίνει ο υπολοχαγός Ιωάννης Τσαουσίδης, τεχνικός επιθεωρητής, ηλεκτρολόγος – ηλεκτρονικός. Επειτα από κάθε αποστολή αεροπυρόσβεσης, η οποία περιλαμβάνει υδροληψία στη θάλασσα, γίνεται πλύση ελικοπτέρου, ενώ με ειδική συσκευή πλένονται με απιονισμένο νερό και οι κινητήρες εσωτερικά για να μη διαβρωθούν από το αλάτι. Τα μέρη στα οποία μπορεί να τρυπώσει το αλάτι δεν είναι πάντα ορατά και για αυτόν τον λόγο υπάρχουν και πιο εκτεταμένες επιθεωρήσεις στις οποίες ανοίγονται μεταξύ άλλων και τα πατώματα του ελικοπτέρου εσωτερικά.
Τηλεφωνική επιφυλακή
Πέρα από κάποια μηχανική βλάβη, τακτική ή έκτακτη συντήρηση, μπορεί να ανακύψουν και άλλοι περιορισμοί, όπως δυσμενείς καιρικές συνθήκες που μπορεί να μην τους επιτρέψουν για λόγους ασφάλειας να επιχειρήσουν. Κατά τη θερινή περίοδο, λόγω και των πρόσθετων καθηκόντων αεροπυρόσβεσης επωμίζονται και οι μηχανικοί μαζί με τους χειριστές επιπλέον βάρδιες επιφυλακής. Ακόμη και εκτός βάρδιας πάντως οι μηχανικοί μπορεί να βρίσκονται στα τηλέφωνα, όπως λέει και ο κ. Τσαουσίδης, για να δώσουν οδηγίες ή συμβουλές σε συναδέλφους τους σε περίπτωση που προκύψει βλάβη.
«Μεγαλώνουμε μαζί με τα ελικόπτερα, τα πονάμε», αναφέρει ο κ. Ζηκίδης. «Το τεχνικό κομμάτι είναι πάντοτε μια πρόκληση για τον μηχανικό, να βρει τη βλάβη και να την αντιμετωπίσει».