Για αρκετούς, το ερώτημα θεωρείται παρωχημένο. Άλλοι, θεωρούν πως το ζήτημα είναι ήδη λυμένο. «Εδώ έχουμε ήδη “Ημέρα Δημόσιου Θηλασμού” στο Σύνταγμα!», λένε. Μέχρι να αντικρίσουν την εικόνα με τα ίδια τους τα μάτια σε έναν δημόσιο χώρο. Εκεί, διαπιστώνουν ότι ίσως δεν είναι και τόσο εξοικειωμένοι με το «θέαμα». Τι κι αν πρωτοβουλίες όπως η Παγκόσμια Εβδομάδα Θηλασμού (1-7 Νοεμβρίου) έχει σαν στόχο να εδραιώσει την υποστήριξή του και να ευαισθητοποιήσει πολίτες και φορείς για τη σημασία της προστασίας του… το ζήτημα παραμένει ταμπού.
Ωστόσο, η Γιάννα Βασιλάκη , πιστοποιημένη μαία και σύμβουλος γαλουχίας IBCL και πρόεδρος του σωματείου «Σπίτι του Θηλασμού» θεωρεί πως την τελευταία δεκαετία έχει γίνει σημαντική πρόοδος και εξηγεί πώς συνέβη αυτό. «To 2009 στοχευμένη μελέτη του “Ινστιτούτου Υγείας του Παιδιού” δείχνει πως τα ποσοστά του μητρικού θηλασμού στην Ελλάδα φτάνουν μόλις στο 0,8% τον 6ο μήνα του βρέφους .
Δημιουργείται λοιπόν σε εκείνη τη φάση η “Εθνική Επιτροπή Θηλασμού” με πρόεδρο τον διακεκριμένο καθηγητή παιδιατρικής Γιώργο Χρούσο. Ξεκινάει να τρέχει το “Εθνικό Πρόγραμμα Προαγωγής Μητρικού Θηλασμού-Αλκυόνη”. Επί τρία χρόνια, το σλόγκαν “Επιλέγω Θηλασμό” παίζει σε διαφημιστικά σποτ στα μίντια, σε καμπάνιες στα λεωφορεία, παντού. Παράλληλα, με γόνιμο έδαφος το διαδίκτυο, νέες μητέρες μαζί με μαίες αρχίζουν να δημιουργούν ομάδες θηλασμού σε όλη την Ελλάδα. Λίγο αργότερα, έρχεται και το rooming in στα μαιευτήρια (σ.σ να παραμένει το νεογέννητο καθ’ όλη τη διάρκειας της ημέρας και της νύχτας δίπλα στη μητέρα του) αλλά και τα baby friendly (σ.σ φιλικά στον μητρικό θηλασμό) μαιευτήρια.
φωτ. Shutterstock Σε αυτά τα τελευταία, εντάχθηκαν σταδιακά τα πανεπιστημιακά δημόσια μαιευτήρια “Αρεταίειο”, “Αττικόν” και “Έλενα”. Την ίδια στιγμή, οι σύμβουλοι θηλασμού έκαναν την εμφάνιση τους. Το 2011 έρχεται και η “Ημέρα Δημόσιου Θηλασμού”. Έτσι, τα χρόνια που ακολούθησαν και μέχρι σήμερα ο θηλασμός έγινε ξανά οικείος στους Έλληνες».
Αυτό μεταφράστηκε και σε αριθμούς σε ό,τι αφορά τις γυναίκες που επιλέγουν τον θηλασμό, αλλά όχι στον επιθυμητό βαθμό. Όσο για την εικόνα μιας μητέρας που θηλάζει δημοσίως εξακολουθεί σε κάποιο βαθμό να ξενίζει τους Έλληνες. «Η δυσκολία να συζητήσουμε για τον θηλασμό και η ημιμάθεια ή η παραπληροφόρηση που επικρατεί γύρω από το “έχω ή δεν έχω γάλα”, έχει σαν αποτέλεσμα το θέμα να παραμένει ταμπού », λέει στην «Κ» η κα Βασιλάκη.
Η Σπυριδούλα Νεοφύτου , μαία-προϊσταμένη Β΄ Μαιευτικής-Γυναικολογικής Κλινικής στο «Αρεταίειο», το οποίο από το 2016 φέρει τον τίτλο baby friendly εξηγεί γιατί συνεχίζει να υπάρχει αυτή η ημιμάθεια. «Η διχογνωμία των επαγγελματιών υγείας μπερδεύει πολλές φορές τη θηλάζουσα μητέρα. Επίσης δεν είναι όλοι το ίδιο εκπαιδευμένοι και σε πολλούς υπάρχει έλλειψη επικαιροποιημένων γνώσεων. Είναι όμως λίγα και τα baby friendly νοσοκομεία στη χώρα μας».
Πώς αντιμετωπίζουμε στην Ελλάδα την εικόνα δημόσιου θηλασμού;
Σε ό,τι αφορά την εικόνα του δημόσιου θηλασμού, η κα Βασιλάκη λέει πως καταρχήν το θέμα είναι πρακτικό. «Δεν υπάρχουν δομές δημόσιου θηλασμού (σ.σ παρότι αυτό προβλέφθηκε με νόμο του 2014). Αν μια νέα μητέρα βρίσκεται για παράδειγμα σε ένα εμπορικό κέντρο και θέλει να θηλάσει, δεν υπάρχει κατάλληλος χώρος. Η λύση είναι να καλυφθεί με μια κουβερτούλα, να σκεπάσει μωρό και στήθος και να το προσπαθήσει όπως μπορεί. Ποια γυναίκα θα το κάνει αυτό στην αρχή του θηλασμού που ακόμα δεν έχει εξοικειωθεί με τη διαδικασία; Αποτέλεσμα είναι όσες θέλουν να θηλάσουν να εγκλωβίζονται τελικά στο σπίτι τους».
Πάντως, η επικρατούσα θεωρία ότι μια γυναίκα για να θηλάσει δημόσια χρειάζεται να καλύψει στήθος και μωρό, είναι για την κα Βασιλάκη προβληματικό. «Δείχνει ότι υπάρχει ντροπή. Δείχνει ότι αντιμετωπίζουμε τον θηλασμό περίπου σαν τον γυμνισμό . Δείχνει ότι μια γυναίκα που δεν θέλει να τυλιχτεί με κουβέρτα θεωρείται συχνά… ελευθέρων ηθών. Αλλιώς γιατί να θέλει να δείξει το στήθος της; Τη ντροπή την νιώθει καταρχήν αυτός που κοιτάζει τη θηλάζουσα και τη μεταφέρει μετά και σε εκείνη».
Και γιατί συμβαίνει αυτό; «Γιατί τις τελευταίες δεκαετίες το γυναικείο στήθος θεωρείται αποκλειστικά και μόνο σεξουαλικό όργανο. Αποσυνδέθηκε από την ίδια τη βασική λειτουργία και σκοπό του. Αν πάμε πίσω στο 1950 και 1960 θα δούμε πως όλες οι γυναίκες και ειδικά στην επαρχία, θήλαζαν. Η μια έδινε οδηγίες στην άλλη. Υπήρχαν οι παραμάνες. Υπήρχε κοινωνική γνώση για τον θηλασμό. Το εμπόριο του γάλακτος όμως το οποίο μπήκε μέσα στα νοσοκομεία άρχισε να αλλάζει την παραπάνω δομή. Και ταυτόχρονα το πρότυπο της ανεξάρτητης, δημιουργικής γυναίκας “ενοχοποίησε” με έναν τρόπο τον θηλασμό». Το αποτέλεσμα ήταν από το 1980 μέχρι και το 2010, ο θηλασμός… να περάσει στα αζήτητα.
«Η κοινωνική εικόνα του θηλασμού εξαλείφθηκε και καλλιεργήθηκε ακόμα περισσότερο η ντροπή» περιγράφει η κα Βασιλάκη, η οποία υπογραμμίζει πως την τελευταία δεκαετία οι γυναίκες προσπαθούν να αλλάξουν αυτή τη συνθήκη μέσα από τις δράσεις τους.
Οι «ημέρες δημόσιου θηλασμού» δεν φέρνουν την άνοιξη
Σε αυτό το σημείο, τίθεται το ερώτημα εάν η «Ημέρα Δημόσιου Θηλασμού» βοήθησε στο να γίνει η εικόνα πιο οικεία. Η κα Βασιλάκη, η οποία συμμετείχε σε αυτήν πολλές φορές, εξηγεί πως ο ακτιβιστικός χαρακτήρας της δράσης – «το δικαίωμα του θηλασμού στον δημόσιο χώρο», χάνεται και θυμίζει πια τυπική εκδήλωση. Επίσης, κάτι που λείπει είναι να έρθει το ευρύτερο κοινό σε επαφή με την εικόνα του δημόσιου θηλασμού μέσω του πολιτισμού- τηλεόραση, κινηματογράφο- και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Αν δεν δούμε πέντε σειρές με θηλάζουσες, πώς θα το χωνέψουμε; Πρέπει να γίνει κάτι ανάλογο με το φιλί των ομοφυλόφιλων που τάραξε την ελληνική τηλεόραση . Εν ολίγοις, βρισκόμαστε στη φάση που τα πράγματα αλλάζουν προς το καλύτερο, με το αγκάθι όμως του ελεύθερου, δημόσιου θηλασμού, χωρίς κουβέρτες και “τυλίγματα”, να παραμένει».
Ημέρα Δημόσιου Θηλασμού στο Σύνταγμα, φωτ. INTIME Η Εβίτα Παρασκευοπούλου , μητέρα δύο παιδιών, θήλασε τελευταία φορά δημόσια πριν από δύο χρόνια. Η ίδια εξηγεί πως η κατάσταση παρέμενε δύσκολη. «Έπρεπε να ταξιδεύω διαρκώς λόγω δουλειάς και έπαιρνα μαζί μου την κόρη μου γιατί θήλαζα αποκλειστικά. Εισέπραξα πολλά βλέμματα ντροπής. Δυστυχώς ακόμα ο δημόσιος θηλασμός καλύπτεται με ένα ύφασμα, με γυρισμένη την πλάτη, ακόμα και πίσω από μια τουαλέτα.
Αυτό συμβαίνει γιατί στην Ελλάδα ο θηλασμός παραμένει ταμπού φορτισμένο με πατριαρχικά κόμπλεξ . Δεν θα ξεχάσω τις παρατηρήσεις από συγγενικά μου πρόσωπα όταν θήλασα τον γιο μου για πρώτη φορά σε καφέ της πλατείας στη Θήβα.
Η Εβίτα Παρασκευοπούλου την περίοδο που θήλαζε την κόρη της, σε μία ελληνική γκαλερί| φωτ. Νίκος Στεργίου Το 2011, συγκεντρωθήκαμε στο Ζάππειο για τον πρώτο μαζικό δημόσιο θηλασμό. Ήμουν εκεί με τον ενός έτους τότε γιο μου, τον σύντροφό μου, φίλους και φίλες. Η δράση εξαπλώθηκε και έβαλε έναν καλό σπόρο. Όμως, ακόμα απέχουμε από το να θεωρούμε αυτή την εικόνα ισότιμη με το να τρώει ένας ενήλικας κάπου έξω το φαγητό του. Γιατί στην ουσία περί αυτού πρόκειται».
