Μια «νέα συμφωνία της πρωτεύουσας με το ελληνικό κράτος» ζητάει ο δήμαρχος Αθηναίων, Κώστας Μπακογιάννης, καθώς, όπως λέει στην «Κ», κανένα υπουργείο δεν ξέρει καλύτερα την Αθήνα από τον δήμαρχό της.
Με αφορμή το κυβερνητικό σχέδιο «μετακόμισης» εννέα υπουργείων από το κέντρο της Αθήνας στην ΠΥΡΚΑΛ στον Υμηττό, για το οποίο ο δήμος δεν έχει ερωτηθεί, τονίζει ότι «το κεντρικό κράτος και ο δήμος χρειάζεται να αλληλοσυμπληρώνονται, αλλιώς ποιότητα και ασφάλεια στις ζωές μας δεν θα υπάρξουν». Υπερασπιζόμενος τον μεγάλο περίπατο, εκτιμά ότι η παρέμβαση θα κριθεί μετά την ολοκλήρωσή της μέσα στο 2023. Ο δήμαρχος της Αθήνας ζητάει, επίσης, να αναλάβει τη νομική αρμοδιότητα για το Αirbnb και δηλώνει ότι στις επόμενες εκλογές θα είναι εκ νέου υποψήφιος γιατί υπάρχουν πολλά που πρέπει να γίνουν ακόμη.
– Eχετε παραδεχθεί επικοινωνιακές αστοχίες σε σχέση με τον μεγάλο περίπατο. Εντούτοις αυτή η πρόχειρη κατασκευή στην Πανεπιστημίου παραμένει σε κακή κατάσταση, σε μια Αθήνα γεμάτη τουρίστες. Γιατί δεν κάνετε κάτι για να βελτιώσετε την εικόνα;
– Το έργο εκτελείται, η Πανεπιστημίου είναι τώρα εργοτάξιο και ολοκληρώνεται το Πάσχα. Τμηματικά θα παραδοθεί νωρίτερα. Το κύριο δεν είναι η επικοινωνία. Το κύριο είναι η ουσία. Λιγότερα αυτοκίνητα, περισσότερο πράσινο, λιγότερος θόρυβος, περισσότεροι πεζοί και ποδηλάτες. Ο μεγάλος περίπατος είναι ένα ευρύτερο σχέδιο εκσυγχρονισμού και αναζωογόνησης του κέντρου. Από την Ομόνοια, που ξανάγινε πλατεία, μέχρι το κάτω μέρος του Συντάγματος που ήδη παραδόθηκε.
– Υπήρξε επιβάρυνση της κυκλοφορίας στο κέντρο εξαιτίας των έργων;
– Είναι μηδαμινή και δεν το λέω εγώ. Η ομάδα των ειδικών από το ΕΜΠ που συνεργαζόμαστε κατέληξε βάσει μετρήσεων ότι η επιβάρυνση είναι σχεδόν ανύπαρκτη. Οι Αθηναίοι είναι προσαρμοστικοί, ταυτόχρονα και πιο… εκφραστικοί ως προς τα συναισθήματά τους.
– Θεωρείτε ότι η κριτική που σας ασκήθηκε είναι άδικη;
– Καθόλου. Η καλοπροαίρετη κριτική είναι πάντοτε εποικοδομητική. Τώρα τα παραπανίσια που ακούγονται είναι μέρος της δουλειάς των δημάρχων. Είναι επίσης δεδομένο ότι οι παρεμβάσεις δημιουργούν αναστάτωση. Για να τις κάνεις πρέπει να σπάσεις αυγά, κι εγώ το έκανα συνειδητά. Η Αθήνα είχε μείνει πίσω όλα αυτά τα χρόνια· είχαμε παγιδευτεί σε μια παράλυση.
– Ποια θα είναι τα επόμενα έργα;
– Ο Εθνικός Κήπος και ο Λυκαβηττός προχωράνε. Βαριά έργα υποδομών που άργησαν δεκαετίες. Η ανάπλαση της πλατείας Θεάτρου έχει ξεκινήσει, ενώ αυτή της Βασιλίσσης Ολγας αναμένεται στις αρχές του νέου έτους. Το θέατρο του Λυκαβηττού θα ανοίξει ξανά το καλοκαίρι.
– Είχατε εξαγγείλει προ διετίας την υλοποίηση των ήδη θεσμοθετημένων πεζοδρόμων στο εμπορικό τρίγωνο μαζί με την ανάπλαση τεσσάρων πλατειών. Πού βρισκόμαστε σήμερα;
– Πρόκειται για το δεύτερο κύμα παρεμβάσεων στο τρίγωνο, ύψους 9 εκατ. ευρώ και έκτασης 195 στρεμμάτων. Eργασίες θα ξεκινήσουν μέσα στο πρώτο εξάμηνο του 2023. Είναι αυτό που σας είπα στην αρχή. Πεζοί, ποδηλάτες, λιγότερο γκάζι, περισσότερη ζωή.
Η ιστορικότητα και η εμβληματικότητα του Συντάγματος δεν αντέχουν ριψοκίνδυνα αρχιτεκτονικά εφέ και ασκήσεις εντυπωσιασμού.
– Το κάτω μέρος της πλατείας Συντάγματος παρουσιάζει καλύτερη εικόνα σε σχέση με το παρελθόν, αλλά πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν υπάρχει καμία έμπνευση στην ανάπλαση. Τι απαντάτε;
– Κλείσαμε μια μαύρη τρύπα στην καρδιά της Αθήνας. Μέχρι πριν από λίγους μήνες βγαίνοντας από την Ερμού έπεφτες σε μια «χαράδρα» όπου μπερδεύονταν αυτοκίνητα, ταξί και λεωφορεία. Αυτή τη στιγμή είναι ένα σπίτι χωρίς έπιπλα, γιατί τα σιντριβάνια θα λειτουργήσουν σε μερικές μέρες και οι πέργκολες που θα οριοθετήσουν τα τραπεζοκαθίσματα θα αποκτήσουν σκίαστρα. Οι αξιόλογοι νικητές του αρχιτεκτονικού διαγωνισμού, με τους οποίους συνεργαστήκαμε, προέκριναν τη δωρικότητα και τη διαχρονικότητα στον σχεδιασμό. Πιστεύω, σωστά. Η ιστορικότητα και η εμβληματικότητα του Συντάγματος δεν αντέχουν ριψοκίνδυνα αρχιτεκτονικά εφέ και ασκήσεις εντυπωσιασμού.
– Aρα, λέτε ότι η εικόνα της θα βελτιωθεί.
– Αισθητικά ναι. Hδη πάντως είναι μια πλατεία γεμάτη, την οποία ο κόσμος χαίρεται.
– Οι επεμβάσεις στην Ομόνοια και τον λόφο του Στρέφη αποφασίστηκαν χωρίς αρχιτεκτονικό διαγωνισμό. Τελικά, ποιος έχει τον πρώτο λόγο για τη λειτουργία και την εικόνα της πόλης; Αρκεί να διαθέτει ο δήμαρχος την πλειοψηφία στο δημοτικό συμβούλιο;
– Ε και; Ποιος λέει ότι χρειαζόταν; Η Ομόνοια ήταν ήδη εργοτάξιο έναν χρόνο όταν αναλάβαμε. Να την αφήναμε έτσι άλλα 4 χρόνια; Με ευρύτατη πλειοψηφία του δημοτικού συμβουλίου αποφασίσαμε να τη φτιάξουμε. Η αναπτυξιακή έκρηξη που συντελείται γύρω από την πλατεία μάς δικαίωσε. Η Ομόνοια έπαψε να είναι ένα αόρατο τείχος που χώριζε την πόλη στα δύο. Του Στρέφη είναι κυρίως ανακατασκευή υποδομών, όχι ανάπλαση. Σε όλα τα άλλα που έγιναν ή θα γίνουν, όπως νέοι σταθμοί μετρό, μουσείο στην Ακαδημία Πλάτωνος κ.λπ., έχουμε προκηρύξει ή προκηρύσσονται σύντομα οι διαγωνισμοί.
– Οι χορηγοί της Ομόνοιας αποφάσισαν ποιο θα είναι το πρόσωπό της;
– Την ευθύνη για οποιοδήποτε έργο την έχει το δημοτικό συμβούλιο, που ως κυρίαρχο δημοκρατικό όργανο λαμβάνει τις αποφάσεις. Πουθενά δεν αποφασίζει ο χορηγός. Επίσης πάντοτε προηγείται εξαντλητική διαβούλευση. Στον λόφο του Στρέφη, στην Ομόνοια, στην Ακαδημία Πλάτωνος, παντού συζητήσαμε τα σχέδια πρώτα στο δημοτικό διαμέρισμα, μετά στην οικονομική επιτροπή ή την επιτροπή ποιότητας ζωής και τέλος στο δημοτικό συμβούλιο, συχνά περισσότερες από μία φορές.
– Δίνεται η εντύπωση μιας αποσπασματικότητας στον σχεδιασμό. Επιλέγετε έργα και αναζητείτε χορηγούς ή έρχεται ένας ιδιώτης και σας λέει, λ.χ., «εγώ θέλω να κάνω murals στην Πανεπιστημίου», «να βάλω φώτα για τα Χριστούγεννα», «να φτιάξω ένα σιντριβάνι» ή ένα «πάρκο τσέπης»;
– Είναι λογικό να δημιουργούνται αυτά τα ερωτήματα γιατί το πρόγραμμα «Υιοθέτησε την πόλη σου» είναι καινοτόμο. Μια νέα και διαφορετική αντίληψη, που μας επιτρέπει, σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα, να ενώνουμε τις δυνάμεις μας. Ποια είναι η καινοτομία; Συνεργαζόμαστε με περισσότερα από 120 ιδρύματα, εταιρείες και φορείς, με αποτέλεσμα έργα και παρεμβάσεις 12 εκατ. ευρώ. Σε όλες τις περιπτώσεις η διαδικασία ξεκινάει από τον ίδιο τον δήμο, ποτέ από τον χορηγό.
– Και για την περίπτωση του λόφου Στρέφη υπήρξαν αντιδράσεις.
– Τόσα χρόνια στην εγκατάλειψη, ο πανέμορφος αυτός λόφος έχει αποκοπεί από τη γειτονιά και έχει παραδοθεί στη βρωμιά, στην ηχορρύπανση, στα ναρκωτικά, στους εμπόρους, στο σκοτάδι και σε εκείνους που τον θεωρούν «τσιφλίκι» τους. Και τι ακούμε από τον υπαρκτό σουρεαλισμό; Οτι θα ιδιωτικοποιήσουμε τον λόφο, τα ίδια που έλεγαν για την Ομόνοια και τον Εθνικό Κήπο. Σήμερα δίνουμε μάχη να γίνει πάρκο το εγκαταλειμμένο οικόπεδο Κύπρου και Πατησίων και συναντάμε τόσο έντονες αντιδράσεις που αναγκαζόμαστε να καλέσουμε την αστυνομία γιατί απειλούνται οι εργαζόμενοι των συνεργείων μας.
Για την ΠΥΡΚΑΛ, αποφάσισαν για την Αθήνα χωρίς την Αθήνα
– Να μιλήσουμε λίγο για την ΠΥΡΚΑΛ; Σας ανησυχούν οι επιπτώσεις που θα έχει στο κέντρο η απομάκρυνση των υπουργείων;
– Ας δούμε τη μεγάλη εικόνα: η Αθήνα επιστρέφει. Επενδύσεις, τουρίστες, υπηρεσίες, έργα, η διαφορά με την προηγούμενη δεκαετία είναι μεγάλη. Ταυτόχρονα, όμως, μας έχει έρθει ο λογαριασμός για χρόνια αδιαφορίας και εγκατάλειψης. Είμαστε σε οριακό σημείο, αλλά έχουμε μια μεγάλη ευκαιρία. Ο Δήμος Αθηναίων και το κεντρικό κράτος χρειάζεται να αλληλοσυμπληρώνονται, αλλιώς ποιότητα και ασφάλεια στις ζωές μας δεν θα υπάρξουν. Eχει φτάσει η ώρα για μια νέα συμφωνία της πρωτεύουσας με το ελληνικό κράτος. Συνολικά. Σε λειτουργικό επίπεδο, λ.χ., να επανεξετάσουμε το ωράριο φορτοεκφόρτωσης. Ζητάμε να απαλειφθούν οι εξαιρέσεις κατά τη διάρκεια της ημέρας που προκαλούν εμφράγματα στην κυκλοφορία. Oπως προτείναμε νομοθετική ρύθμιση που θα απαγορεύει να κλείνει το κέντρο για αθλητικούς αγώνες και μεγάλες διοργανώσεις κατά τις εργάσιμες ημέρες και ώρες.
– Δεν απαντάτε όμως για την ΠΥΡΚΑΛ.
– Σε προγραμματικό επίπεδο, για να απαντήσω ευθέως στην ερώτησή σας, έχουμε ήδη χάσει δύο μεγάλες ευκαιρίες: η πρώτη είναι η ΠΥΡΚΑΛ. Hταν μια ευκαιρία να καθίσουμε και να κάνουμε μια σοβαρή συζήτηση για το αύριο της πόλης. Αντ’ αυτού ελήφθη μια απόφαση για την Αθήνα χωρίς την Αθήνα και τώρα τρέχουμε, κατόπιν εορτής, σε συνεργασία με τους αρμοδίους, να δώσουμε λύσεις. Δεύτερη ευκαιρία η κοινωνική κατοικία. Είναι αδιαμφισβήτητα σωστά τα μέτρα που ανακοινώθηκαν, χαίρομαι που έγινε δεκτή η πρόταση του δήμου για μετασχηματισμό του προγράμματος «Εστία» σε ένα πρόγραμμα κοινωνικής κατοικίας. Αντικειμενικά όμως μπορούσαμε να είχαμε προχωρήσει περισσότερο: αντί να υπάρχει μια «οριζόντια» λογική για όλη τη χώρα, να μιλήσουμε ειδικά για τα μεγάλα αστικά κέντρα και ακόμη πιο ειδικά για την Αθήνα. Μπορεί να είμαστε όλοι ίσοι, αλλά δεν είμαστε όλοι ίδιοι.
– Ζητήσατε από την κυβέρνηση να αποσύρει το σχέδιο της ΠΥΡΚΑΛ;
– Μάταιος κόπος. Η απόφαση είναι ειλημμένη. Σεβαστό. Εμείς οφείλουμε να διασφαλίσουμε την ισορροπία της πόλης την επόμενη μέρα και σε αυτή την κατεύθυνση δουλεύουμε.
– Πώς θα διαφυλαχθεί η κατοικία και τα μικρομεσαία καταστήματα στο κέντρο της πόλης; Η ραγδαία τουριστικοποίηση ασκεί ισχυρή πίεση.
– Ναι, να αλλάξει η Αθήνα, αλλά χωρίς να χάσει την ψυχή της. Η μαγεία της πόλης είναι οι μεικτές χρήσεις. Το γεγονός ότι λίγα μέτρα, για παράδειγμα, από το δημαρχείο μπορείς να βρεις ένα καλό εστιατόριο ή ένα boutique ξενοδοχείο, μπορείς να αγοράσεις από κουμπιά… έως άγκυρες. Δεν θέλουμε η Αθήνα να μετατραπεί σε μια αρχαιοελληνική ή νεοκλασική Ντίσνεϊλαντ. Τα προγράμματά μας, οικονομικής ενίσχυσης των μικρομεσαίων επιχειρήσεων, δεν αρκούν. Για τον κάτοικο σημασία έχει ο πολιτισμός της καθημερινότητας, ο τρόπος που ζει στη γειτονιά του. Ο δήμος έχει 129 γειτονιές. Στην καθεμιά ίσως χρειάζονται πολλά. Αλλά τουλάχιστον τα πιο βασικά γίνονται. Καθαριότητα, φως, πράσινο, πεζοδρόμια, άσφαλτος, παιδικές χαρές, σχολεία και τόσα άλλα.
– Αυτά όμως δεν ανακόπτουν την αύξηση των ενοικίων. Δεν θεωρείτε ότι υπάρχει ανάγκη μιας ρυθμιστικής παρέμβασης για το Αirbnb;
– Ασφαλώς. Eχει μαλλιάσει η γλώσσα μου να το λέω. Να αναλάβει τη νομική αρμοδιότητα ο δήμος. Και την πολιτική ευθύνη. Oπως στην υπόλοιπη Ευρώπη. Αλλού στην πόλη έχουμε ξεπεράσει τα όρια του κορεσμού, αλλού επιζητάμε το Αirbnb. Να διαμορφώσουμε λοιπόν το ρυθμιστικό μας πλαίσιο, όχι κατά την προσφιλή μας συνήθεια «οριζόντια», αλλά γειτονιά γειτονιά. Ποιο υπουργείο δηλαδή ξέρει την Αθήνα καλύτερα;
– Δηλαδή, όσο ο δήμος δεν έχει την αρμοδιότητα θα παραμένει άπραγος, αυτό μας λέτε;
– Μόνο για απραγία δεν έχω κατηγορηθεί. Τις μάχες μου πάντοτε τις δίνω. Και ας μην τις κερδίζω όλες. Δεν επιδιώκω όμως τη σύγκρουση για τη σύγκρουση, αναζητώ πεδία και τρόπους συνεργασίας. Δώδεκα χρόνια στην αυτοδιοίκηση, με τόσες κυβερνήσεις, τόσους διαφορετικούς υπουργούς, αυτό κάνω. Για αυτό επιμένω σε μια νέα συμφωνία με το κράτος, με προοπτική δεκαετίας. Εχω εξαιρετική συνεργασία με την κυβέρνηση, κάποια στιγμή όμως θα πρέπει να αποπροσωποποιούμε τις καταστάσεις. Να μάθουμε να σκεπτόμαστε ευρωπαϊκά και να λειτουργούμε θεσμικά.
– Η Αθήνα έχει σοβαρό έλλειμμα σε κοινόχρηστους χώρους. Από το 2011 που ιδρύθηκε το Πράσινο Ταμείο, ο δήμος έχει επιδοτηθεί δύο φορές για την απόκτηση κοινόχρηστων χώρων: το 2014 για τον Ελαιώνα και το 2018 για τον λαχανόκηπο στη Λένορμαν, ενώ εκκρεμεί ακόμη μια χρηματοδότηση, ξανά για τον Ελαιώνα. Οι ανάγκες της πόλης περιορίζονται γύρω από το γήπεδο;
– Η διπλή ανάπλαση είναι το πλέον εμβληματικό έργο του δήμου, η μεγαλύτερη αστική ανάπλαση σε κέντρο ευρωπαϊκής πόλης σήμερα. Μην ξεχνάτε πως το γήπεδο είναι και ο καταλύτης για ένα αναπτυξιακό πρόγραμμα με δύο υπερτοπικούς πόλους: στον Ελαιώνα και τη λεωφόρο Αλεξάνδρας όπου κερδίζουμε έναν πολύτιμο πνεύμονα σε μια πυκνοκατοικημένη περιοχή. Ωστόσο, παράλληλα κερδίζουμε χώρους και σε άλλες περιοχές, από την Αχαρνών έως τους Αμπελοκήπους με ένα εκτενές πρόγραμμα απαλλοτριώσεων.
– Πώς θα αντιμετωπίσετε την παράταση της δυνατότητας επέκτασης των τραπεζοκαθισμάτων στους κοινόχρηστους χώρους;
– Χωρίς ενθουσιασμό. Μεταξύ των άλλων διότι δεν καταλαβαίνω γιατί το πεζοδρόμιο της Φιλολάου ή ο πεζόδρομος Αγίας Ζώνης είναι θέμα της Βουλής και όχι του δημοτικού συμβουλίου. Στην πράξη φέτος δώσαμε περίπου τις μισές «έξτρα» άδειες από ό,τι πέρυσι. Στις περιοχές που αντιμετωπίζουν προβλήματα, όπως η Πλάκα, δεν έχουμε δώσει καμία τέτοια άδεια. Η νομοθετική ρύθμιση μας δίνει τη δυνατότητα να παραχωρήσουμε επιπλέον τετραγωνικά μέτρα. Δεν μας το επιβάλλει.
Θέλουμε περισσότερους αστυνομικούς
– Αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις σας με το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη;
– Το ερώτημα δεν είναι αν αποκαταστάθηκαν οι δικές μου σχέσεις. Δεν είχα ποτέ άλλωστε και τίποτα να χωρίσω. Αλλά αν αποκαταστάθηκαν οι σχέσεις των Αθηναίων. Αυτό που μπορώ να σας πω είναι ότι οι Ελληνες και Ελληνίδες αστυνομικοί προσπαθούν φιλότιμα. Ξεπερνώντας ενίοτε εαυτούς. Στους δρόμους όμως δεν είναι αρκετοί. Θέλουμε κοινοτική αστυνόμευση. Δηλαδή, προληπτική, διαρκή και συστηματική παρουσία στις γειτονιές.
– Θα θέσετε εκ νέου υποψηφιότητα;
– Ναι. Για να ολοκληρώσουμε αυτά που ξεκινήσαμε. Κυρίως, έχοντας ξεμπερδέψει με τις εκκρεμότητες του παρελθόντος, να βάλουμε τον πήχυ ακόμη ψηλότερα. Για μια Αθήνα που να ανταποκρίνεται στα όνειρα και τα αιτήματα της εποχής.