Από το Σάββατο μέχρι τη Δευτέρα έχουν έρθει στο φως τρία διαφορετικά περιστατικά σεξουαλικής κακοποίησης ανηλίκων. Το πρώτο αφορά τους αλλεπάλληλους βιασμούς και τη σεξουαλική εκμετάλλευση της 12χρονης από τον Κολωνό, στο πλαίσιο της οποίας οδηγήθηκαν χθες στον ανακριτή ο Ηλίας Μίχος και ο Γιάννης Σοφιανίδης, ενώ συνελήφθη και η μητέρα της 12χρονης με βασική κατηγορία τη διακεκριμένη μαστροπεία. Τη Δευτέρα συνελήφθη ένας 63χρονος, ο οποίος κατηγορείται για γενετήσιες πράξεις με ανηλίκους ή ενώπιόν τους και γενετήσια πράξη με ανήλικο έναντι αμοιβής, κατά συρροήν και κατ’ εξακολούθησιν, πράξεις που κατηγορείται ότι διέπραξε εις βάρος ενός 7χρονου και ενός 8χρονου αγοριού. Τη Δευτέρα, σύμφωνα με δημοσιεύματα, συνελήφθη και ένας 40χρονος πατέρας ο οποίος κατηγορείται για την κατ’ εξακολούθησιν ασέλγεια εις βάρος της 14χρονης κόρης του.
Εχει αυξηθεί η σεξουαλική κακοποίηση ανηλίκων στην Ελλάδα; Κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά. Ο λόγος; Οτι δεν υπάρχει τακτική, κεντρική καταγραφή των αντίστοιχων δεδομένων. «Κανένας τομέας της δημόσιας διοίκησης δεν έχει 100% εικόνα», λέει στην «Κ» ο Γιώργος Νικολαΐδης, ψυχίατρος και διευθυντής Ψυχικής Υγείας και Κοινωνικής Πρόνοιας στο Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, αναφερόμενος στις καταγγελίες των περιστατικών. Ο πραγματικός αριθμός, τονίζει, είναι έτσι κι αλλιώς πολύ μεγαλύτερος.
Η τελευταία μεγάλη έρευνα που έκανε το Ινστιτούτο για την κακοποίηση των παιδιών στην Ελλάδα ήταν πριν από δέκα χρόνια, και είχε δείξει ότι μόλις το 0,07% των περιστατικών των παιδιών που κακοποιούνται σεξουαλικά είχε καταγγελθεί. Στην πραγματικότητα, 17% των παιδιών που μίλησε τότε ανώνυμα στους ερευνητές είχε δηλώσει σεξουαλική κακοποίηση ή παρενόχληση, με το 7,5% να δηλώνει ότι υπήρξε επαφή σώματος. «Το 7,5% δεν είναι καθόλου μικρό ποσοστό, ούτε το 17% – είναι 1 στα 12 παιδιά», λέει ο ίδιος, «γύρω στο 3% των παιδιών αναφέρουν στην παιδική τους ηλικία απόπειρα βιασμού ή βιασμό, ένα παιδί σε κάθε τάξη, για αυτό επιμένω ότι χρειάζεται συστηματική πολιτική καταγραφής».
«Δεν ξέρουμε κατά πόσον τα περιστατικά έχουν αυξηθεί ή όχι, επειδή δεν γίνεται συλλογή και ανάλυση στοιχείων για τα περιστατικά αυτά», τονίζει στην «Κ» η Αντιγόνη Αγγελάκη, υπεύθυνη παιδικής προστασίας της Unicef στην Ελλάδα, συμπληρώνοντας πως η Unicef έχει σκοπό να χαρτογραφήσει τις πηγές δεδομένων για τη βία κατά των παιδιών και να εξετάσει ποια είναι η ωριμότητα των συστημάτων στην Ελλάδα, σχετικά με το τι στοιχεία συλλέγονται και πώς. «Μία πολύ σημαντική πρωτοβουλία που περιμένουμε από τον Ιανουάριο είναι και το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για την προστασία των παιδιών από σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση που είχε ανακοινώσει ο πρωθυπουργός τον Νοέμβριο», συμπληρώνει η κ. Αγγελάκη. Παρότι δεν υπάρχουν συνολικά δεδομένα, φορείς όπως το Χαμόγελο του Παιδιού και το Σωματείο Ελίζα, εταιρεία κατά της κακοποίησης του παιδιού, δηλώνουν πως σημειώνεται αύξηση των αναφορών κακοποίησης των παιδιών στη χώρα. «Υπάρχει σταθερή αύξηση, ανά εξάμηνο αλλά και ανά έτος, των αναφορών που λαμβάνουμε και προωθούμε στις αρμόδιες αστυνομικές και εισαγγελικές αρχές», δηλώνει στην «Κ» ο ψυχολόγος και συντονιστής της γραμμής 1056 Στέφανος Αλεβίζος, τονίζοντας όμως πως η αύξηση αναφορών δεν σημαίνει απαραίτητα και αύξηση περιστατικών, παρατήρηση με την οποία συμφωνεί και η Ηλέκτρα Κουτσούκου, νομικός, δρ Δικαιωμάτων του Παιδιού και επιστημονική συνεργάτης του σωματείου Ελίζα. Η ίδια τονίζει πως υπάρχει πλέον μεγαλύτερη αφύπνιση και ευαισθητοποίηση στην κοινωνία που μπορεί να οδηγεί σε περισσότερες αναφορές. Η Εμυ Ντότσικα, project manager στο σωματείο Ελίζα, σημειώνει πως στη Μονάδα Φροντίδας για την Ασφάλεια των Παιδιών της Β΄ Παιδιατρικής Κλινικής του ΕΚΠΑ που ίδρυσε το σωματείο στο Νοσοκομείο Παίδων «Π. & Α. Κυριακού», έχουν αυξηθεί όλα τα περιστατικά κακοποίησης, συμπεριλαμβανομένης και της σεξουαλικής.
Σύμφωνα με τον κ. Αλεβίζο όμως, οι αναφορές περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παραμένουν χαμηλές. Ενδεικτικά, το πρώτο εξάμηνο του 2022, το Χαμόγελο του Παιδιού κατέγραψε αύξηση 27% στις αναφορές κακοποίησης και παραμέλησης παιδιών. Οι 557 αναφορές αυτού του εξαμήνου αφορούσαν 964 παιδιά – τα 14 είχαν κακοποιηθεί σεξουαλικά. «Η έννοια της σεξουαλικής κακοποίησης παραμένει μυστικό, ο κόσμος δεν μιλάει εύκολα, είναι σημαντικό και τα ίδια τα παιδιά να ξέρουν ότι μπορούν να ζητήσουν βοήθεια», συμπληρώνει ο ίδιος.
Η Βασιλική Αρτινοπούλου, καθηγήτρια Εγκληματολογίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, λέει στην «Κ» ότι απαιτείται συστηματική ενασχόληση και υλοποίηση αποτελεσματικών παρεμβάσεων για την πρόληψη και την αντιμετώπιση του φαινομένου. «Παρότι έχουν γίνει ουσιαστικά βήματα προόδου στη χώρα μας με την εναρμόνιση της νομοθεσίας μας με το ευρύτερο διεθνές και ευρωπαϊκό πλαίσιο, με την αύξηση της ευαισθητοποίησης στο γενικό πληθυσμό, με τη δημοσιοποίηση των αξόνων παρέμβασης σε συγκεκριμένο σχέδιο εθνικής δράσης για την προστασία των παιδιών από τη σεξουαλική κακοποίηση και εκμετάλλευση», αναφέρει, «υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μπροστά μας για να ενθαρρύνεται η αποκάλυψη από τα ίδια τα παιδιά-θύματα, να εντοπίζονται όσο το δυνατόν πιο πρώιμα τα περιστατικά και να διερευνώνται ενδελεχώς όλες οι καταγγελίες ή οι ενδείξεις ότι ένα παιδί κακοποιείται σεξουαλικά, με στόχο την προστασία του παιδιού και τη δίωξη του δράστη».