Η απουσία σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στο εκπαιδευτικό μας σύστημα γίνεται εκκωφαντική, υπό το βάρος των όλο και πιο συχνών αποκαλύψεων περιστατικών σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών. Περιθώριο για την ενημέρωση των παιδιών, σε όλες τις βαθμίδες της εκπαίδευσης, υπάρχει, ωστόσο πολλοί είναι οι εκπαιδευτικοί που διστάζουν, καθώς δεν λείπουν τα δυσάρεστα απρόοπτα.
Για του λόγου το αληθές, πριν από λίγα χρόνια τέσσερις νηπιαγωγοί από τα Χανιά βρέθηκαν στο εδώλιο του κατηγορουμένου, επειδή πραγματοποίησαν πρόγραμμα σεξουαλικής αγωγής στους μαθητές τους. «Τη σχολική χρονιά 2018 αποφασίσαμε να αξιοποιήσουμε το υλικό που είχαμε λάβει από το υπουργείο Παιδείας, στο σκέλος της αγωγής υγείας των παιδιών και πιο συγκεκριμένα στο κομμάτι της ψυχικής υγείας, στην οποία ανήκει η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση», λέει σήμερα μία εξ αυτών στην «Κ». «Είχαμε προετοιμαστεί άρτια πάνω στο αντικείμενο, δεδομένου ότι εκτός από την εγκύκλιο, είχαμε και την καθοδήγηση της εκπαιδευτικής συμβούλου, δρος Μαργαρίτας Γερούκη, που έχει κάνει το διδακτορικό της στο θέμα αυτό». Οι γονείς είχαν ενημερωθεί από πριν. «Δεν είχαν καμία αντίρρηση, πολλοί μάλιστα δρομολόγησαν να κάνουν μια σχετική συζήτηση με τα παιδιά τους γύρω από το θέμα».
Ετσι, για μία εβδομάδα μέσα στη χρονιά, οι νηπιαγωγοί μίλησαν στα παιδιά για το σώμα τους, την υγιεινή αλλά και την προστασία του. «Με λόγια απλά και σαφή, με το ίδιο ύφος που άλλες φορές τους μιλάμε για τους μήνες του χρόνου ή τα αποδημητικά πουλιά». Οι νηπιαγωγοί, χρησιμοποιώντας τις επίσημες ονομασίες των γεννητικών οργάνων, τους εξήγησαν ποια είναι τα μέρη του σώματος, πώς αυτά διαφοροποιούνται ανά φύλο.
Τους υπέδειξαν ακόμη ότι πρέπει να αναφέρουν στους ενήλικες, με τους οποίους νιώθουν ασφάλεια, πιθανές παραβιαστικές συμπεριφορές άλλων εις βάρος τους. «Δεν κάναμε ιδιαίτερες αναλύσεις, δώσαμε τις πληροφορίες που μπορούν βάσει ηλικίας να επεξεργαστούν, θέτοντας, ωστόσο, τις βάσεις για μια υγιή αντίληψη της σεξουαλικότητας». Η αντίδραση των παιδιών ήταν φυσιολογική. «Τα παιδιά όχι μόνο δεν ντράπηκαν, αλλά συμμετείχαν ζωηρά στη συζήτηση, ειδικά όσα είχαν ήδη ενημερωθεί από τους γονείς τους». Τίποτα δεν προμήνυε την καταιγίδα που επρόκειτο να ξεσπάσει.
Στα δικαστήρια
Ενας γονέας μήνυσε και τις τέσσερις νηπιαγωγούς, όχι μόνον της τάξης του παιδιού του, με την κατηγορία ότι κάνοντας χρήση των λέξεων «αιδοίο» και «πέος» του προκάλεσαν «ψυχικά τραύματα». «Η υπόθεση θα έπρεπε εξαρχής να μπει στο αρχείο, το ότι προχώρησε σε δίκη ήταν ζήτημα ιδεοληψίας», σχολιάζει στην «Κ» η δικηγόρος των εκπαιδευτικών, Ράνια Μπουρδάκη. Η διαδικασία κράτησε τρία χρόνια έως ότου βγει η αθωωτική απόφαση του δικαστηρίου. «Ζοριστήκαμε πολύ συναισθηματικά», ομολογεί η νηπιαγωγός, που προτιμά την ανωνυμία. «Είχαμε, ωστόσο, την υποστήριξη του Συλλόγου μας, που κάλυψε τα δικαστικά μας έξοδα, αλλά και πολλών γονέων, κάποιοι εκ των οποίων κατέθεσαν ως μάρτυρες υπεράσπισης στο δικαστήριο».
Τα κρούσματα κακοποίησης παιδιών αναδεικνύουν ακόμη περισσότερο την αξία τού να μιλάς στα παιδιά για το φύλο, το σώμα, τις παραβατικές συμπεριφορές.
Οι πάλαι ποτέ κατηγορούμενες δεν είχαν την παραμικρή αμφιβολία ότι η απόφασή τους ήταν ορθή και απέβλεπε στο βέλτιστο συμφέρον των παιδιών. «Ωστόσο, βιώσαμε μια ταλαιπωρία που δεν είχε προηγούμενο». Η αθωωτική απόφαση, που εκδόθηκε τον περασμένο Δεκέμβριο, ήταν ανακουφιστική και τους έδωσε το κουράγιο να συνεχίσουν το έργο τους ως παιδαγωγοί.
Στο μεταξύ, ο νόμος έχει αλλάξει, η σεξουαλική διαπαιδαγώγηση προβλέπεται να γίνεται στο πλαίσιο των εργαστηρίων δεξιοτήτων – όμως από την Α΄ Δημοτικού και μετά. Τι χρειάζεται ένας εκπαιδευτικός για να αναλάβει το εν λόγω εργαστήριο; «Οι επιμορφώσεις είναι πολύ χρήσιμες για τους εκπαιδευτικούς που θα κληθούν να μιλήσουν σε μεγαλύτερα παιδιά, καθώς θα πρέπει να έχουν μεταξύ άλλων και πολύ καλή γνώση των εφαρμογών στο Διαδίκτυο και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης», διευκρινίζει η νηπιαγωγός, «όμως για να διαχειριστούμε τις πληροφορίες που δώσαμε στα νήπια, αρκούσε το υλικό που είχαμε στα χέρια μας, λίγο προσωπικό διάβασμα και το γνωστικό επίπεδο που ήδη έχουμε από το πανεπιστήμιο».
Ο συγκεκριμένος γονέας φαίνεται να αποτελεί την εξαίρεση στην Κρήτη, όπου το σύνολο των γονέων έχει ευαισθητοποιηθεί για το θέμα. «Πριν από λίγες ημέρες κάναμε την παρουσίαση του βιβλίου “Παίζω με τον Φρίξο στο σπίτι” στο Ρέθυμνο», αναφέρει στην «Κ» η δρ Μαργαρίτα Γερούκη, δημιουργός του προγράμματος σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης «Παίζω με τον Φρίξο και μαθαίνω για το σώμα μου και τις διαπροσωπικές σχέσεις». Ο αεικίνητος σκαντζόχοιρος, που δεν διστάζει να χρησιμοποιήσει τα αγκάθια του για να διώξει όποιον τον ενοχλεί, έως τώρα δίδασκε στους μαθητές με παιγνιώδη και αφηγηματικό τρόπο πώς πρέπει να προστατεύονται από κακόβουλα αγγίγματα. «Τώρα, ο Φρίξος πηγαίνει στα σπίτια των παιδιών και γίνεται ένα οικογενειακό παιχνίδι, που απευθύνεται σε μικρότερο αριθμό παικτών, έχοντας πάντα ως στόχο την ενημέρωση και την ενδυνάμωση των παιδιών». Εξ ου και μαζί με το βιβλίο παρέχεται ως ένθετο και αναλυτικός οδηγός για τους γονείς.
Στην παρουσίαση του βιβλίου πήγε πολύς κόσμος μεταξύ των οποίων και εκπρόσωπος της Μητρόπολης Ρεθύμνου. Ο κληρικός, μάλιστα, έλαβε αυθόρμητα τον λόγο και μιλώντας ως «πνευματικός και σαρκικός πατέρας» τόνισε ότι οι γονείς οφείλουν να προστατεύσουν τα παιδιά τους που μεγαλώνουν σε κοινωνίες πολύ διαφορετικές από εκείνες που μεγάλωσαν οι ίδιοι.