Η στάθμη των υδάτων στη Μεσόγειο Θάλασσα έχει αυξηθεί με πολύ υψηλότερο ρυθμό τα τελευταία 20 χρόνια σε σύγκριση με ολόκληρο τον 20ό αιώνα, επιβεβαιώνοντας τα πιο ανησυχητικά σενάρια για την πορεία της κλιματικής αλλαγής. Αυτό καταδεικνύει μελέτη επιστημόνων από το Εθνικό Κέντρο Ωκεανογραφίας (NOC) του Ηνωμένου Βασιλείου, οι οποίοι χρησιμοποίησαν μια νέα μέθοδο για τη μέτρηση των αλλαγών στη στάθμη της θάλασσας. Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό «Journal of Geophysical Research: Oceans», κατέδειξε πως η άνοδος των επιπέδων της θάλασσας είναι έντονα ανοδική σε όλη τη Μεσόγειο και ιδιαίτερα στην Ανατολική Μεσόγειο, στην Αδριατική, στο Αιγαίο και στη Λεβαντίνη.
Σύμφωνα με τη μελέτη, η στάθμη της θάλασσας στη Μεσόγειο Θάλασσα αυξήθηκε κατά περίπου 7 εκατοστά την περίοδο 2000-2018. Οπως σημειώνεται στην ανάρτηση στην ιστοσελίδα του βρετανικού Εθνικού Κέντρου Ωκεανογραφίας, «οι προηγούμενες αλλαγές στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας στη Μεσόγειο Θάλασσα ήταν εξαιρετικά απρόβλεπτες λόγω περιορισμένων δεδομένων παρατήρησης. Χρησιμοποιώντας αυτήν την τελευταία μέθοδο, οι επιστήμονες ανέλυσαν δεδομένα από παλιρροιογράφους και δορυφόρους, αποκαλύπτοντας μια πολύ μεγάλη αύξηση ως αποτέλεσμα της υπερθέρμανσης των ωκεανών και της τήξης χερσαίου πάγου».
Ο δρ Francisco Mir Calafat, εκ των επικεφαλής επιστημόνων της ομάδας Marine Physics and Ocean Climate του NOC, δήλωσε πως «η έρευνα δείχνει ότι η κλιματική αλλαγή έχει επιταχύνει σημαντικά την άνοδο της στάθμης της θάλασσας στη Μεσόγειο από το 2000 μέσω της αυξημένης τήξης του πάγου της ξηράς. Αυτό ισχύει ιδιαίτερα στην Αδριατική, στο Αιγαίο και στη Θάλασσα του Λεβάντε, όπου η στάθμη ανεβαίνει με ακόμη πιο γρήγορο ρυθμό από την υπόλοιπη Μεσόγειο». Και συμπλήρωσε: «Είναι η πρώτη φορά που μπορούμε να διακρίνουμε ξεκάθαρα τις φυσικές διακυμάνσεις στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας και τις αλλαγές που προκύπτουν από τη συνεχή ανθρώπινη επίδραση στη Μεσόγειο Θάλασσα, με βάση μόνο τις παρατηρήσεις. Το πετύχαμε αυτό αναλύοντας δεδομένα από μετρητές παλίρροιας και δορυφορική υψομετρία μαζί με μοτίβα απόκρισης της στάθμης της θάλασσας στο λιώσιμο των πάγων της ξηράς, που εξηγούν πώς ανεβαίνει χιλιάδες μίλια μακριά από λιωμένα στρώματα πάγου».
Οπως σημείωσε ο διακεκριμένος επιστήμονας, «οι νέες εκτιμήσεις θα μας επιτρέψουν να ανιχνεύσουμε την επιτάχυνση στην άνοδο της στάθμης της θάλασσας πολύ νωρίτερα, δίνοντάς μας περισσότερο χρόνο για να αυξήσουμε την προσαρμογή». Κάτι τέτοιο είναι πολύ σημαντικό ειδικά για τη Μεσόγειο, όπου οι πόλεις, η οικονομία, όλος ο πολιτισμός έχουν αναπτυχθεί σε μεγάλο βαθμό κοντά στη θάλασσα.
«Πρόκειται για μια σημαντική ερευνητική εργασία από μια πολύ αξιόπιστη ομάδα. Η εικόνα είναι ξεκάθαρη: Συνολικά η στάθμη της Μεσογείου δείχνει να ανεβαίνει με πιο γρήγορους ρυθμούς απ’ ό,τι ο παγκόσμιος ωκεανός και μέσα στη Μεσόγειο είναι τα ανατολικά τμήματα, μεταξύ αυτών και το Αιγαίο, που εμφανίζουν τις μεγαλύτερες τάσεις ανόδου», λέει στην «Κ» ο κ. Νίκος Μιχαλόπουλος, διευθυντής του Ινστιτούτου Ερευνών Περιβάλλοντος και Βιώσιμης Ανάπτυξης του Αστεροσκοπείου και επιστημονικά υπεύθυνος του Εθνικού Δικτύου για την Κλιματική Αλλαγή (CLIPMACT).
Μελέτη του βρετανικού Εθνικού Κέντρου Ωκεανογραφίας καταγράφει θεαματική επιτάχυνση του φαινομένου, η οποία αποδίδεται στο λιώσιμο των χερσαίων πάγων.
«Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας ακολουθεί γενικά την καμπύλη ανόδου των θερμοκρασιών. Μέχρι και τα τέλη της δεκαετίας του ’80 η τάση ανόδου είναι πολύ “μαλακή”. Μετά το 1990 αρχίζει να γίνεται απότομη. Στο Αιγαίο καταγράφεται αύξηση 4 χιλιοστά το έτος», τονίζει ο κ. Μιχαλόπουλος, υπενθυμίζοντας πως η Μεσόγειος συνολικά θερμαίνεται πιο γρήγορα από τον μέσο όρο των θαλασσών του πλανήτη. «Η ίδια η αύξηση της θερμοκρασίας μεγαλώνει τον όγκο των υδάτων, λόγω διαστολής. Επιπροσθέτως, επιδρά και η τήξη των πάγων», συμπληρώνει.
Η πρόσφατη μελέτη του βρετανικού NOC έρχεται να επιβεβαιώσει ανάλογες μελέτες του προηγούμενου διαστήματος. Ερευνα του Πανεπιστημίου Ζίγκεν στη Γερμανία, σε συνεργασία με επιστήμονες από την Ισπανία, τη Γαλλία, τη Νορβηγία και την Ολλανδία, είχε δείξει πως μέχρι το 1990 η στάθμη αυξανόταν κατά περίπου 1,1 χιλιοστό ετησίως ως μέσο όρο δεκαετίας. Από το 1993 έως το 2012 όμως η έρευνα έδειξε ότι η άνοδος της στάθμης ήταν πλέον 3,1 χιλιοστά τον χρόνο ανά δεκαετία, δηλαδή σχεδόν τριπλασιάστηκε. Η μελέτη αυτή ήταν ευρύτερη και δεν αφορούσε μόνο τη Μεσόγειο. Οπως σημείωνε ο Ζένκε Ντάνγκεντορφ, επικεφαλής της ερευνητικής ομάδας, η αιτία της απότομης αύξησης των τελευταίων δεκαετιών ήταν το γεγονός πως καθ’ όλη τη διάρκεια του 20ού αιώνα η άνοδος της στάθμης προήλθε από την τήξη χερσαίων παγετώνων και τη διαστολή του θαλασσινού νερού καθώς θερμαίνεται, ενώ στον 21ο αιώνα επιταχύνεται λόγω της τήξης των πάγων της Γροιλανδίας και της Ανταρκτικής.
Μέτρα προστασίας
Η μελέτη του NOC και τα δεδομένα που έχουν συλλεχθεί εκτιμάται πως θα βοηθήσουν τις τοπικές αρχές να σχεδιάσουν τα κατάλληλα μέτρα προστασίας στις ακτές. «Το να μπορούμε να προβάλλουμε με ακρίβεια την περιφερειακή άνοδο της στάθμης της θάλασσας είναι ζωτικής σημασίας για τη διασφάλιση της ανάπτυξης και τις εφαρμογές των ορθών στρατηγικών προσαρμογής των ακτών. Τα μνημεία παγκόσμιας κληρονομιάς της Μεσογείου, τα οποία βρίσκονται σε μία από τις πιο ευάλωτες περιοχές που είναι επιρρεπείς στην κλιματική αλλαγή, κινδυνεύουν ήδη από πλημμύρες και διάβρωση των ακτών», αναφέρουν οι ερευνητές.
Το βασικό πρόβλημα όμως είναι, όπως φαίνεται και από την τρέχουσα διάσκεψη για το κλίμα στο Σαρμ ελ Σέιχ της Αιγύπτου, πως παρά τις ανησυχητικές τάσεις οι κυβερνήσεις δεν φαίνονται διατεθειμένες να λάβουν τα αναγκαία μέτρα.