«Εντυπες σημειώσεις υπάρχουν;». «Τι πρέπει να διαβάσω ξέρει κανείς;». «Πόσο κοστίζει το φροντιστήριο;». Οι συζητήσεις στα γκρουπ υποψηφίων για τον πανελλήνιο γραπτό διαγωνισμό του ΑΣΕΠ (Ανωτάτου Συμβουλίου Επιλογής Προσωπικού), ο οποίος αναμένεται να πραγματοποιηθεί τον Μάρτιο –οι αιτήσεις ξεκίνησαν προχθές– μυρίζουν άγχος, αγωνία αλλά και προσδοκία για την κατάληψη μιας εκ των 5.124 μονίμων θέσεων εργασίας που «έχουν ανοίξει» – κυρίως διοικητικές θέσεις για αποφοίτους πανεπιστημίων και ΤΕΙ.
Ταυτόχρονα, δεκάδες φροντιστήρια εκμεταλλευόμενα το ενδιαφέρον που υπάρχει προσφέρουν την «καλύτερη προετοιμασία στην καλύτερη τιμή», «εξειδικευμένη προετοιμασία» και οnline μαθήματα για να χωρέσουν όλοι, αλλά και να μη χαθεί χρόνος από ενδεχόμενη ασθένεια.
Πτυχίο, μεταπτυχιακά, ξένες γλώσσες, σεμινάρια, ένα ολόκληρο ντοσιέ γεμάτο με τίτλους σπουδών και όμως το όνειρο μιας θέσης στο Δημόσιο δεν έχει ξεφτίσει. Παρά τις χαμηλές αμοιβές και τις –σε πολλές περιπτώσεις– περιορισμένες δυνατότητες ανέλιξης, η «ασφάλεια» και η «σταθερότητα» που προσφέρει η μονιμότητα του δημοσίου υπαλλήλου εξακολουθεί να γοητεύει. Ισως μάλιστα σε συνθήκες απανωτών κρίσεων, ακόμη περισσότερο. «Ο πατέρας μου ήταν μηχανικός αυτοκινήτων, αλλά το μαγαζί του έκλεισε στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης. Τότε την οικογένειά μας τη στήριξε η μητέρα μου που δουλεύει στο Δημόσιο», λέει στην «Κ» η 27χρονη Αγγελική Ψειμάδα, η οποία προετοιμάζεται να δώσει εξετάσεις, όπως και ο σύντροφός της 34 ετών, ο οποίος έχει σπουδάσει μάρκετινγκ και επικοινωνία.
Η Αγγελική είναι νηπιαγωγός και έχει κάνει μεταπτυχιακό στην ειδική αγωγή. Εργάζεται ως αναπληρώτρια νηπιαγωγός και προσφέρει παράλληλη στήριξη σε δύο παιδιά. Επίσης, προχωράει το δεύτερο μεταπτυχιακό της στη ρομποτική. Ο στόχος της είναι να μπορεί να διδάξει ρομποτική σε σχολείο, αν ποτέ μπει ως μάθημα υποχρεωτικό.
«Σταθερή θέση»
Και τι σχέση έχει η ειδική αγωγή και τα ρομπότ με μια δουλειά γραφείου σε ένα υπουργείο; Η Αγγελική δεν διστάζει στιγμή να απαντήσει: «Είναι μια πιο σταθερή θέση εργασίας από αυτήν που έχω τώρα». Η ίδια και ο σύντροφός της σχεδιάζουν να κάνουν οικογένεια και εκτιμούν ότι η μονιμότητα του Δημοσίου θα τους δώσει τη σταθερότητα που χρειάζονται. «Ο,τι και να συμβεί, θα συνεχίσεις να πληρώνεσαι και θα έχεις τις άδειές σου», εκμυστηρεύεται τις σκέψεις της. «Σκέψου να είσαι πενήντα χρόνων και να σε απολύσουν. Πώς θα ξαναβρείς δουλειά σε αυτή την ηλικία;».
Το θέμα του χαμηλού μισθού την προβληματίζει, αλλά δεν την αποκαρδιώνει κιόλας. «Ως αναπληρώτρια παίρνω 850 ευρώ, αλλά για 8 μήνες. Το καλοκαίρι μπαίνω στο ταμείο ανεργίας. Ο πρωτοδιόριστος μόνιμος υπάλληλος παίρνει 760 ευρώ». Κάνω τον λογαριασμό: Με 1.500 ευρώ λοιπόν θα κάνετε οικογένεια, ρωτάω. «Θα δούμε αν μπορέσουν να βοηθήσουν και οι γονείς με κάποιον τρόπο», απαντάει.
«Μονόδρομος»
600-1.400 ευρώ κοστίζει το φροντιστήριο για τον διαγωνισμό. 6-7 μήνες απαιτούνται κατ’ ελάχιστον για να πραγματοποιηθεί η πρόσληψη μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού. 25.000 υποψήφιοι είχαν καταθέσει αίτηση στον διαγωνισμό για την ΑΑΔΕ (Οκτώβριο 2022). Τελικώς προσήλθαν 11.000. 35%-40% των επιτυχόντων στους διαγωνισμούς του Δημοσίου δεν προσέρχονται στην εργασία για την οποία έκαναν αίτηση.
Η Αντωνία Λαλούση, 29 ετών, είναι βιολόγος, έχει κάνει μεταπτυχιακό στη διδακτική της βιολογίας και προς το παρόν κάνει ιδιαίτερα μαθήματα. Το πρωί διαβάζει για τα ιδιαίτερα και το απόγευμα τρέχει από τη μια γωνιά της πόλης στην άλλη. «Χάνω πολλές ώρες με τα φροντιστήρια και τα ιδιαίτερα», περιγράφει την καθημερινότητά της ως πολύ πιεστική.
Αποκαλεί τον διαγωνισμό του Μαρτίου «μονόδρομο» για να καταφέρει να διοριστεί στο Δημόσιο, πολύ περισσότερο μάλιστα αφού ζητούν αποφοίτους τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Σταθερότητα και μονιμότητα είναι οι λέξεις που της δείχνουν τον δρόμο προς το Δημόσιο. «Είναι χαρακτηριστικά που ο καθένας θα ήθελε στη δουλειά του», λέει. Δείχνει να το σκέφτεται λίγο. «Εμένα κάτι που είναι μόνιμο με προσελκύει. Το σταθερό ωράριο σου εξασφαλίζει ποιότητα ζωής. Μπορείς να έχεις φίλους και να τους βλέπεις, μπορείς να κάνεις οικογένεια».
Φιλοδοξία; «Ξέρω, στο Δημόσιο δεν υπάρχει η κλιμάκωση στους μισθούς που μπορεί να υπάρχει στον ιδιωτικό τομέα. Αλλά όταν βρεθείς πολύ ψηλά, μπορεί και να πέσεις απότομα και πολύ χαμηλά. Τη μια στιγμή να έχεις μια δουλειά και να πληρώνεσαι καλά και την άλλη να βρεθείς άνεργος». Και η βιολογία, η διδασκαλία, επιμένω. Ακούγεται αποφασισμένη. «Μια διοικητική θέση στο Δημόσιο, δεν είναι κάτι που δεν θα μου άρεσε», καταλήγει.
Οι συζητήσεις μεταξύ των υποψηφίων καταλήγουν σε ένα κοινό συμπέρασμα: χωρίς φροντιστήριο δεν πρόκειται να τα καταφέρεις.
Το κόστος των μαθημάτων κυμαίνεται από 600 έως και 1.400 ευρώ. Τα περισσότερα φροντιστήρια προσφέρουν οnline ζωντανά μαθήματα τα οποία επίσης μαγνητοσκοπούνται αν κάποιος θέλει να τα ξαναδεί. Οι δυνατότητες και το επίπεδο προετοιμασίας τσεκάρονται με τεστ που «μιμούνται» τη διαδικασία των εξετάσεων. Η προσπάθεια να βρεις το κατάλληλο μέρος για να προετοιμαστείς σωστά δεν είναι καθόλου εύκολη: κάθε φροντιστήριο ΑΣΕΠ διατείνεται ότι έχει τη μοναδική συνταγή για να κερδίσεις «μόνιμο διορισμό», «μια θέση στο Δημόσιο», «να έχεις σίγουρη την επιτυχία». Οπως αναφέρει χαρακτηριστικά με ανάρτησή του στο Διαδίκτυο ο πρόεδρος του ΑΣΕΠ Αθανάσιος Παπαϊωάννου, «δεν πρόλαβε να φύγει για το τυπογραφείο η προκήρυξη για τον γραπτό διαγωνισμό του ΑΣΕΠ και άρχισαν οι εντυπωσιακοί τίτλοι που έχουν ως αποτέλεσμα –άλλοι ηθελημένα και άλλοι όχι– να προσελκυσθούν οι υποψήφιοι είτε σε φροντιστήρια είτε σε γραφεία που θα αναλάβουν τη σύνταξη των αιτήσεων».
Οι νέες προδιαγραφές του διαγωνισμού και οι αλλαγές στην εξεταστέα ύλη έχουν προκαλέσει ακόμη μεγαλύτερη αναστάτωση. Η ύλη περιλαμβάνει νομικά, οικονομικά και συνταγματικά στοιχεία, ενώ για πρώτη φορά ζητούνται γνώσεις ψηφιακής διακυβέρνησης και γνώση του κώδικα δημοσίων υπαλλήλων και του κώδικα διοικητικής διαδικασίας. Επίσης, για πρώτη φορά θα υπάρχουν ερωτήσεις που αφορούν θέματα δεξιοτήτων και εργασιακής αποτελεσματικότητας.
Ο πρόεδρος του ΑΣΕΠ εξηγεί ότι κάθε δημόσιος υπάλληλος θα χρειαστεί στην καριέρα του να συντάξει προϋπολογισμό, θα πρέπει να γνωρίζει τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του και το τι κάνει ο υπουργός, ο περιφερειάρχης και ο γενικός γραμματέας κ.λπ. «Σε όποια θέση και να βρεθεί κάποιος στο Δημόσιο θα πρέπει να έχει γνώσεις ψηφιακής διακυβέρνησης», συμπληρώνει.
Οσον αφορά τα πτυχία των υποψηφίων, ο κ. Παπαϊωάννου διευκρινίζει ότι «οι γνώσεις που απέκτησαν οι υποψήφιοι στο πανεπιστήμιο έχουν αποτυπωθεί στο πτυχίο τους, δεν θα κάτσουμε να ξαναδούμε αν τα έμαθαν σωστά. Εμάς μας ενδιαφέρει αν έχουν κάποιες δεξιότητες και κάποιες γνώσεις για να αντεπεξέλθουν ως δημόσιοι υπάλληλοι είτε είναι μηχανικοί είτε νομικοί είτε καθηγητές».
Το μετανιώνει ο ένας στους τρεις
Στον διαγωνισμό του ΑΣΕΠ για την ΑΑΔΕ, τον προηγούμενο Οκτώβριο, κατέθεσαν αίτηση 25.000 υποψήφιοι και τελικά προσήλθαν να δώσουν εξετάσεις 11.000. Ταυτόχρονα ένας στους τρεις επιτυχόντες στην πολυπόθητη θέση του Δημοσίου τελικά αποφασίζει να μην πάει στη δουλειά ή παραιτείται τις πρώτες κιόλας ημέρες.
Η θέση στο Δημόσιο μπορεί να είναι το ζητούμενο για τους γονείς, αλλά δεν ισχύει το ίδιο και για τα παιδιά. Ετσι, πολλές φορές οι γονείς καταθέτουν τα δικαιολογητικά που απαιτούνται για την αίτηση και ο αρμόδιος υποψήφιος μαθαίνει εκ των υστέρων ότι προσελήφθη.
Ο πρόεδρος του Συμβουλίου, Αθανάσιος Παπαϊωάννου, εξηγεί ότι οι εισαγωγικοί μισθοί είναι πολύ χαμηλοί (της τάξης των 740 ευρώ για υπάλληλο πανεπιστημιακής μόρφωσης). Οταν κάποιος διορίζεται και συνειδητοποιεί πόσα χρήματα θα είναι ο μισθός του και μάλιστα χωρίς την καταβολή δώρων, αποφασίζει να μην πάει για δουλειά. Ακόμη περισσότερο, εφόσον γίνει δεκτός σε θέση μακριά από τον τόπο κατοικίας του. «Πολλοί υποψήφιοι δηλώνουν θέσεις σε όλη την Ελλάδα και όταν βγουν τα αποτελέσματα τελικά δεν πηγαίνουν», περιγράφει στέλεχος του ΑΣΕΠ. Χαρακτηριστικά αναφέρει την περίπτωση της Μυκόνου, όπου οι δημόσιοι υπάλληλοι δεν πλησιάζουν εξαιτίας του υψηλού κόστους ζωής. «Για να δουλέψει και να μείνει κάποιος στο νησί θα πρέπει να βάζει τα διπλά λεφτά από την τσέπη του», συμπληρώνει. «Η απασχόληση στο Δημόσιο είναι προσφορά στην κοινωνία και όχι λύση του βιοποριστικού προβλήματος ενός πολίτη», σημειώνει ο κ. Παπαϊωάννου. «Πολλά ενδιαφέροντα πράγματα μπορεί κανείς να κάνει ως δημόσιος υπάλληλος, φτάνει να του αρέσει το αντικείμενο. Εάν δει την εργασία στο Δημόσιο ως ένα απλό “βόλεμα” θα δυστυχήσει και αυτός και οι δικοί του».
Συμβουλεύει μάλιστα, μιλώντας ως πατέρας δύο παιδιών που βγαίνουν τώρα στην αγορά εργασίας, τους νέους «να κάνουν αυτό που οι ίδιοι θέλουν και όχι αυτό που τους ζητούν οι γονείς τους. Aνθρωποι που έχουν τάξει τη ζωή τους να ασκήσουν λειτουργήματα, όπως εκπαιδευτικοί ή νοσηλευτές, να μην παρασυρθούν από τις σειρήνες μιας διοικητικής θέσης στο Δημόσιο».
Στόχος να απορροφηθούν άμεσα όλοι οι επιτυχόντες
Η διοργάνωση ενός διαγωνισμού για 25.000 υποψηφίους, όπως για παράδειγμα συνέβη για τις θέσεις στην ΑΑΔΕ, απαιτεί πολλές ώρες εργασίας και μεγάλη προετοιμασία. Αν τελικά έρθουν οι μισοί, απλώς έχει γίνει μεγάλη σπατάλη δυνάμεων. Ακόμη περισσότερο ένας πολίτης που πέτυχε στον διαγωνισμό και στη συνέχεια αρνήθηκε τη θέση, στην πράξη βάζει όλο τον μηχανισμό του ΑΣΕΠ να αρχίσει τη διαδικασία από την αρχή, ώστε κάποιος άλλος να προσληφθεί ύστερα από μήνες.
Συχνά βέβαια, ο λόγος που πολλοί προσληφθέντες δεν πηγαίνουν τελικά στη θέση εργασίας για την οποία είχαν κάνει αίτηση, είναι γιατί μεσολαβούν έως και δύο χρόνια μέχρι να ολοκληρωθεί η διαδικασία επιλογής. «Είναι πολύ πιθανό στο μεταξύ να έχουν βρει αλλού δουλειά ή να έχουν μεταβληθεί πλήρως οι συνθήκες ζωής τους», τονίζει στέλεχος του συμβουλίου.
Πάντως, σύμφωνα με πρόσφατες δηλώσεις του υπουργού Εσωτερικών Μάκη Βορίδη, οι επιτυχόντες στον διαγωνισμό του Μαρτίου αναμένεται να βρίσκονται στις θέσεις τους μέσα σε χρονικό διάστημα 6-7 μηνών από την έκδοση των αποτελεσμάτων.
Ο υπουργός έχει ξεκαθαρίσει ότι οι επιτυχόντες θα αποτελέσουν μια «δεξαμενή» υπαλλήλων από την οποία θα κάνουν προσλήψεις οι φορείς, ανάλογα με τις ανάγκες τους. Αυτό σημαίνει ότι είναι πιθανόν κάποιοι από τους επιτυχόντες να μην απορροφηθούν μέσα στη διετία που μεσολαβεί μέχρι τον επόμενο διαγωνισμό; «Οχι. Οσοι επιτύχουν θα απορροφηθούν γιατί η θέση τους έχει προβλεφθεί στον προγραμματισμό προσλήψεων, ο οποίος έχει καταρτιστεί με βάση τις ανάγκες των φορέων του Δημοσίου», τονίζει ο πρόεδρος του συμβουλίου Αθανάσιος Παπαϊωάννου.
Οσον αφορά τις ερωτήσεις επαγγελματικής δεξιότητας, ο κ. Παπαϊωάννου δίνει ένα –κάπως αστείο όπως παραδέχεται– παράδειγμα: πιάνει μια φωτιά το κτίριο, τι κάνεις. Α. Καλείς τον υπουργό; Β. Καλείς την πυροσβεστική; Γ. Μαζεύεις τα πράγματά σου και φεύγεις;
Για όσους πάντως αποφασίσουν να λάβουν μέρος στον διαγωνισμό, ο πρόεδρος του ΑΣΕΠ προτείνει να διαβάσουν προσεκτικά την προκήρυξη και να μην περιμένουν την τελευταία ημέρα για να καταθέσουν την αίτησή τους.
Οι αριθμοί
600-1.400 ευρώ κοστίζει το φροντιστήριο για τον διαγωνισμό.
6-7 μήνες απαιτούνται κατ’ ελάχιστον για να πραγματοποιηθεί η πρόσληψη μετά την έκδοση των αποτελεσμάτων του διαγωνισμού.
25.000 υποψήφιοι είχαν καταθέσει αίτηση στον διαγωνισμό για την ΑΑΔΕ (Οκτώβριο 2022). Τελικώς προσήλθαν 11.000.
35%-40% των επιτυχόντων στους διαγωνισμούς του Δημοσίου δεν προσέρχονται στην εργασία για την οποία έκαναν αίτηση.