Πυρήνας πολιτισμού το Ωδείον Αθηνών

Πυρήνας πολιτισμού το Ωδείον Αθηνών

Το Ωδείον Αθηνών απέκτησε νέους χώρους, που συνδυάζουν την καλλιτεχνική εκπαίδευση με τη φιλοξενία εκδηλώσεων

7' 15" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

Αμφιθέατρο, Φουαγιέ Τεχνών, τη Νέα Σκηνή και το Κέντρο Τεχνολογίας Κ3 αποκτά το Ωδείον Αθηνών, το οποίο ολοκληρώνεται ως κτιριακή και πολιτιστική υποδομή. Η Αθήνα αποκτά μια νέα δομή που συνδυάζει την καλλιτεχνική εκπαίδευση και τη φιλοξενία εκδηλώσεων. 

Πλέγμα πολιτισμού στην καρδιά της Αθήνας

Του Δημήτρη Ρηγόπουλου

Είναι το αρχαιότερο μουσικοθεατρικό εκπαιδευτικό ίδρυμα της νεότερης Ελλάδας με ιστορία 150 ετών. Παρ’ όλα αυτά, η σύγχρονη στέγη του με την υπογραφή του αρχιτέκτονα Ιωάννη Δεσποτόπουλου (1903-1992) παρέμενε ανολοκλήρωτη για σχεδόν μισόν αιώνα· από το 1976, όταν ο τότε πρωθυπουργός Κωνσταντίνος Καραμανλής εγκαινίαζε αυτό το εντυπωσιακό επίμηκες συγκρότημα στη συμβολή των οδών Ρηγίλλης και Βασιλέως Γεωργίου Β΄, το μοναδικό υλοποιημένο κτίριο του σχετικού διαγωνισμού του 1959 από το περίφημο και ίσως υπερβολικά φιλόδοξο «Πνευματικό Κέντρο Αθηνών», που θα συγκέντρωνε τις βασικές πολιτιστικές υποδομές της μεταπολεμικής Αθήνας.

Εδώ και λίγους μήνες ολοκληρώθηκε ένα πραγματικό άλμα του Ωδείου Αθηνών προς τον 21ο αιώνα: αποπερατώθηκε και εκσυγχρονίστηκε το μεγαλύτερο μέρος από το 50% του κτιρίου που παρέμενε ημιτελές· με τη σύμπραξη του αρχιτεκτονικού γραφείου «Θύμιος Παπαγιάννης και Συνεργάτες» και τη συγχρηματοδότηση της Περιφέρειας Αττικής, του ΕΣΠΑ και της Ευρωπαϊκής Ενωσης. Και τη Δευτέρα το απόγευμα εγκαινιάζεται και επισήμως παρουσία της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.

Πυρήνας πολιτισμού το Ωδείον Αθηνών-1
Από συμφωνική μουσική μέχρι noise και από τον ελεύθερο αυτοσχεδιασμό μέχρι τη σύγχρονη σύνθεση, το φεστιβάλ Tectonics της Στέγης, που φιλοξενήθηκε πρόσφατα στο Ωδείο Αθηνών, έδωσε το στίγμα της νέας εποχής του οργανισμού. [Στέγη Ιδρύματος Ωνάση/Πηνελόπη Γερασίμου]

Κόμβος πολιτισμού

Aποπερατώθηκε και εκσυγχρονίστηκε το μεγαλύτερο μέρος από το 50% του κτιρίου, που παρέμενε ημιτελές για σχεδόν μισόν αιώνα.

Η ολοκλήρωση των έργων, παρά τις επιμέρους εκκρεμότητες (διαβάστε το σχετικό άρθρο του προέδρου του διοικητικού συμβουλίου, Νίκου Τσούχλου, η διοίκηση του οποίου πιστώνεται τη μεταμόρφωση του Ωδείου), παραδίδει στην πρωτεύουσα έναν μοναδικό χώρο που παντρεύει καλλιτεχνική εκπαίδευση και υπερσύγχρονες εγκαταστάσεις παρουσίασης και φιλοξενίας πολιτιστικών γεγονότων και όχι μόνον. Μέχρι σήμερα στην Αθήνα είχαμε σπουδαίες υποδομές πολιτισμού όπως είναι το Μέγαρο Μουσικής ή η Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών του Ιδρύματος Ωνάση, αλλά πουθενά δεν υπήρχε αυτός ο γοητευτικός συνδυασμός εκπαιδευτικής λειτουργίας με σχεδόν 1.000 ενεργούς σπουδαστές στις επιμέρους σχολές του Ωδείου (μουσική, θέατρο, χορός) και χώροι πολιτισμού ικανοί να απορροφήσουν πλήθος εκδηλώσεων, συναυλιών, παραστάσεων, συνεδρίων κ.λπ. Αυτή είναι μία ακόμη ιδιαιτερότητα του Ωδείου Αθηνών – το Ωδείο δεν είναι αποκλειστικά ωδείο, δεν σχετίζεται δηλαδή μόνο με τη μουσική εκπαίδευση. Ο Μουσικός και Δραματικός Σύλλογος «Ωδείον Αθηνών – 1871» ιδρύθηκε τον Ιούνιο του 1871. Στο πρώτο καταστατικό του συλλόγου καθορίζονταν ως σκοποί του η σύσταση ωδείου, η συγκρότηση θεάτρου και η κατάρτιση δραματολογίου, η αποστολή υποτρόφων στο εξωτερικό, η απονομή βραβείων και η εκτέλεση συναυλιών και παραστάσεων. Η Ανώτερη Σχολή Δραματικής Τέχνης του Ωδείου Αθηνών (70 σπουδαστές) είναι μία από τις πιο απαιτητικές θεατρικές σχολές, η μόνη με 4ετές πρόγραμμα σπουδών (στις υπόλοιπες, κρατικές και μη, είναι 3), και παρ’ όλα αυτά στις φετινές εξετάσεις εισαγωγής είχε 360 υποψηφίους για μόλις 20 θέσεις. Στις σχολές μουσικής του Ωδείου διδάσκονται όλα τα μουσικά όργανα και ένα ευρύτατο φάσμα μουσικών ειδών, από βυζαντινή, μπαρόκ και κλασική μουσική μέχρι σύγχρονη ηλεκτρονική μουσική και τζαζ, ενώ φέτος ξεκίνησε τη λειτουργία του το νεοσύστατο Κολέγιο Μουσικής, προϊόν ακαδημαϊκής συνεργασίας του Ωδείου και του Πανεπιστημίου Goldsmiths, University of London, για να προσφέρει για πρώτη φορά τη δυνατότητα να αποκτήσει κάποιος σπουδαστής βρετανικό Bachelor of Music στην Ελλάδα.

Πυρήνας πολιτισμού το Ωδείον Αθηνών-2
Με την ολοκλήρωση των έργων αποπεράτωσης του Ωδείου παραδίδεται στην Αθήνα ένας σπάνιος χώρος, που παντρεύει την καλλιτεχνική εκπαίδευση με τη δυνατότητα φιλοξενίας πολιτιστικών γεγονότων και όχι μόνον. [ΒΑΓΓΕΛΗΣ ΖΑΒΟΣ]

Οι νέες υποδομές

Πιο συγκεκριμένα, οι εντατικές εργασίες των τελευταίων ετών προσθέτουν τέσσερις βασικές υποδομές: Το αμφιθέατρο «Ιωάννης Δεσποτόπουλος», που βρίσκεται στο δεύτερο υπόγειο του συγκροτήματος και θα μπορεί να φιλοξενεί σχεδόν όλες τις πιθανές πολιτιστικές, εκπαιδευτικές και συνεδριακές χρήσεις. Το Φουαγιέ Τεχνών, δύο επίπεδα κάτω από το νέο αμφιθέατρο, ένα χώρο 600 τ.μ., επίσης κατάλληλο για πολλαπλές χρήσεις, όπως εκθέσεις, εκδηλώσεις και μουσικά δρώμενα, που θα μπορούν να αναπτύσσονται ταυτόχρονα σε διαφορετικά επίπεδα. Τη Νέα Σκηνή, που παλαιότερα στέγασε την προσωρινή λειτουργία του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης, έναν πειραματικό πολυλειτουργικό χώρο που έχει υιοθετήσει τη λογική του «box in a box», δηλαδή ενός κουτιού ενταγμένου στο υπάρχον κέλυφος. Και το Κέντρο Τεχνολογίας Κ3 στα έγκατα του συγκροτήματος, που σχεδιάστηκε ώστε να υποστηρίζει και να προωθεί τη νεανική δημιουργία κι επιχειρηματικότητα στον χώρο της καλλιτεχνικής παραγωγής, δημιουργώντας μεταξύ άλλων σύγχρονα, υψηλών προδιαγραφών και διαφορετικών μεγεθών στούντιο ηχογραφήσεων. Δεν είναι νέος χώρος υποδομής, αλλά με την αποπεράτωση του κτιρίου το Ωδείο Αθηνών απέκτησε για πρώτη φορά είσοδο και χώρο υποδοχής αντάξιους στη νέα του εποχή. Εκεί θα ανοίξουν τις επόμενες ημέρες και το καφέ – εστιατόριο του συγκροτήματος.

Σύμβολο εκσυγχρονισμού στο παρελθόν, σημαιοφόρος μιας νέας πορείας

Toυ Νίκου Βατόπουλου

Το Ωδείον Αθηνών βρίσκεται στην καρδιά εκείνης της Αθήνας που μεταπολεμικά ονειρευόταν το μέλλον. Σήμερα, αυτό το ιδιαίτερο κτίριο μας θυμίζει την αναγέννηση της Αθήνας μετά το 1955. Οξύμωρο –ίσως– αν σκεφτεί κανείς πως στο κοινό υποσυνείδητο η μεταπολεμική ανοικοδόμηση συνδέεται (και) με την προοδευτική ασφυξία της Αθήνας. Υπάρχει όμως και η διάσταση που αφηγείται το αντίθετο: τη διασπορά κτιρίων σε μοντέρνες λεωφόρους, κτιρίων με σημαντική και συμβολική λειτουργία που όριζαν το πνεύμα και το μέτρο της φιλοδοξίας. Το 1960 ο κόσμος όλος επένδυε στο αύριο. Η ίδια η λεωφόρος Βασιλέως Κωνσταντίνου (όπως και η Αρδηττού) είναι ένα απτό παράδειγμα του θριάμβου του ορθολογισμού έναντι της υστέρησης. Και υστέρηση τότε ήταν το ρυπαρό απομεινάρι του Ιλισού και οι όχθες του που διαιρούσαν την Αθήνα, και όπου συχνά έβλεπε κανείς απορρίμματα, παράγκες και τρωκτικά. Ηταν η αντίληψη της εποχής. Σήμερα, θα συζητούσαμε για ανασύσταση του ιστορικού τοπίου και ενίσχυση της ροής του Ιλισού για να φτιάξουμε έναν «τόπο» με τη διάσταση τη φιλοσοφική, την οικολογική, την αισθητική.

Πυρήνας πολιτισμού το Ωδείον Αθηνών-3

Αλλά το 1950 και το 1960 το αυτοκίνητο ήταν η πρόοδος. Οι μεγάλες λεωφόροι και οι κόμβοι εξωράιζαν και εκσυγχρόνιζαν την Αθήνα, τα μεγάλα έργα ήταν η υπόσχεση της ευημερίας. Το Ωδείον Αθηνών, του αρχιτέκτονα Ιωάννη Δεσποτόπουλου, ως μέρος ενός ουδέποτε εκτελεσθέντος οράματος του Κωνσταντίνου Καραμανλή, συνδέεται ωστόσο γεωγραφικά με τα λοιπά εκσυγχρονιστικά οράματα της εποχής. Απέναντι είναι το Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών του Κωνσταντίνου Δοξιάδη, πιο πάνω, το οικόπεδο όπου εντέλει χωροθετήθηκε η Εθνική Πινακοθήκη, λίγο μετά, το Χίλτον των Βουρέκα, Στάικου, Βασιλειάδη και Γεωργιάδη με το επιτοίχιο γλυπτό του Μόραλη, ακόμη πιο ψηλά η Πρεσβεία των ΗΠΑ του Βάλτερ Γκρόπιους, ως μοντερνιστικός περίπτερος ναός (στην πρωτότυπη εκδοχή του), και πιο κάτω, το οικόπεδο τότε όπου θα χτιζόταν το Μέγαρο Μουσικής, με πρωτοβουλία του Συλλόγου «Οι Φίλοι της Μουσικής», του Λάμπρου Ευταξία, της Αλεξάνδρας Τριάντη και άλλων. 

Η Αθήνα άλλαζε και όλα αυτά τα δημοσίου χαρακτήρα κτίρια συμβόλιζαν την αναβάθμιση της πρωτεύουσας στη διεθνή κλίμακα. Στη Βασιλίσσης Σοφίας τα καινούργια διαμερίσματα (στη θέση επαύλεων της μπελ επόκ) ήταν η επιτομή του αθηναϊκού μεγαλοαστικού γούστου και η περιοχή γύρω από τα Ανάκτορα, η ακριβότερη όλης της χώρας.

Εκεί κοντά, το Πολεμικό Μουσείο, του αρχιτέκτονα Θουκυδίδη Βαλεντή, θα συνομιλούσε με την πράσινη πολυκατοικία των Αξιωματικών, τη βίλα Ιλίσια της Δουκίσσης της Πλακεντίας που από το 1930 στεγάζει το Βυζαντινό Μουσείο, την όψιμα νεομπαρόκ Λέσχη Αξιωματικών του Αλέξανδρου  Νικολούδη και –μετά τη Ριζάρη– με τα υπολείμματα της Ριζαρείου Σχολής.

Αυτός ο κόσμος σε αναβρασμό οδηγούσε στην Αθήνα που κληρονομήσαμε σταδιακά μετά το 1974, όταν το αστικό περιβάλλον έγινε θέμα (και) των εφημερίδων. Το ημιτελές επί δεκαετίες Ωδείον Αθηνών ήταν κομμάτι εκείνου του αποσπασματικού (και ενίοτε αμήχανου) τοπίου αρχιτεκτονικών καινοτόμων ιδεών μέσα στον ιστό της πόλης, κοντά στα όρια πυκνού και αραιού, τότε, αστικού ιστού. Σήμερα, το Ωδείον Αθηνών είναι σημαιοφόρος μιας νέας πορείας και ταυτόχρονα γεφυροποιός με «το μέλλον που έγινε ιστορία».

Πυρήνας πολιτισμού το Ωδείον Αθηνών-4
[Β. ΖΑΒΟΣ]

ΑΠΟΨΗ

Η ολοκλήρωση ενός οράματος

Του Νίκου Τσούχλου

Το μελλοντικό σχήμα λειτουργίας του Ωδείου Αθηνών, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης των υπό αποπεράτωση υποδομών, θα είναι λιγότερο μια νέα εξέλιξη και πολύ περισσότερο η ολοκλήρωση και ευόδωση ενός προϋπάρχοντος σύνθετου πολιτιστικού οράματος, που βρίσκεται από δεκαετίες σιωπηλά αποτυπωμένο στο ίδιο το αρχιτεκτόνημα του Ιωάννη Δεσποτόπουλου. 

Στο όραμα αυτό, οι Σχολές, όπως και τα πιο προσφάτως ιδρυθέντα Κέντρο Ερευνας και Τεκμηρίωσης και Κολέγιο Μουσικής του Ωδείου Αθηνών, αποτελούν τους κινητήρες μιας ευρύτερης δραστηριότητας, η οποία επεκτείνεται σε όλο το φάσμα των παραστατικών τεχνών. Η διασύνδεση της καλλιτεχνικής εκπαίδευσης με τη σύγχρονη πολιτιστική και κοινωνική πραγματικότητα, η παροχή ευκαιριών σε νέους καλλιτέχνες, οι δημιουργικές συνέργειες με σημαντικούς φορείς πολιτισμού και το ευρύτερο άνοιγμα στην πόλη συνδυάζονται με την πρακτική αναγκαιότητα διασφάλισης της μακροπρόθεσμης βιωσιμότητας του όλου σχήματος.  

Για το μέλλον, σειρά προτεραιότητας παίρνει σίγουρα η ενεργειακή εξυγίανση και αναβάθμιση του όλου κτιρίου, με έμφαση στον α΄ όροφο, όπου και στεγάζονται οι περισσότερες εκπαιδευτικές λειτουργίες του Ωδείου Αθηνών: σύγχρονες θερμομονώσεις και ηχομονώσεις, νέα δίκτυα θέρμανσης αλλά και κλιματισμού, αξιοποίηση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας αλλά και επείγουσες λοιπές εργασίες συντήρησης αποτελούν το επόμενο σημαντικό στοίχημα.

* Ο κ. Νίκος Τσούχλος είναι πρόεδρος του Δ.Σ. του Ωδείου Αθηνών.

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή