Μία ηλικιωμένη κυρία έχει στήσει το «κάστρο» της έξω από ένα κλειστό ξενοδοχείο της οδού Κεραμεικού, λίγα μέτρα μακριά από την Ομόνοια. Η Ερμιόνη και ο Βασίλης, μέλη της διεπιστημονικής ομάδας του ΚΥΑΔΑ που διενεργεί το μεσημβρινό street work, την πλησιάζουν – από μικρή απόσταση βλέπεις ένα αδύναμο χέρι να προβάλλει για να πιάσει το πλαστικό ποτήρι με το τσάι.
Η ίδια βρίσκεται οκλαδόν στο κέντρο ενός τρόπον τινά χαρτονένιου «ιγκλού», που στην κορυφή καλύπτεται από πλαστικό μουσαμά.
Είναι μεσημέρι Παρασκευής, μία ημέρα πριν είχε σημειωθεί σφοδρή βροχόπτωση στην Αθήνα, τώρα ο ουρανός είναι συννεφιασμένος.
Οι ομάδες street work του ΚΥΑΔΑ ήταν σε 24ωρη επιφυλακή. Ο κοινωνικός λειτουργός Βασίλης Παπαθανασόπουλος έχει μια σύντομη συζήτηση με την άστεγη κυρία – την ρωτάει πώς είναι, αν χρειάζεται κάτι.
Η ομάδα με ενημερώνει ότι πρόσφατα διένειμε σε αστέγους 350 «σάκους επιβίωσης», μέσα στους οποίους υπήρχαν μπουφάν, σλίπινγκ μπαγκ και άλλα χρειώδη. Μου δείχνουν ένα τέτοιο σάκο, που θα δώσουν σε περίπτωση που εντοπίσουν κάποιον άστεγο που δεν τον γνωρίζουν ήδη.
Εδώ και αρκετούς μήνες, οι καθημερινές βάρδιες είναι έξι και –όπως λένε- έχουν χαρτογραφήσει με επάρκεια όλο το δήμο Αθηναίων – την περιοχή όπου είναι η ορατή η αστεγία.
«Το κράτος δεν κάνει αλληλεγγύη»
Στο κέντρο της Αθήνας βρίσκεται και το γραφείο του γενικού γραμματέα Κοινωνικής Αλληλεγγύης, Γιώργου Σταμάτη, του ανθρώπου που στις αρμοδιότητες του είναι η καταπολέμηση της αστεγίας. Τον συναντήσαμε μία ημέρα πριν την κατάθεση του «Σχεδίου Δράσης για την Αστεγία» στο υπουργικό Συμβούλιο.
«Μπορούμε πλέον να πούμε ότι έχουμε συγκεκριμένη πολιτική, με συγκεκριμένο μπάτζετ και στόχευση σε συγκεκριμένο πληθυσμό. Έτσι μπορείς να έχεις τα αποτελέσματα που θες», σημειώνει κατ’ αρχάς, αλλά γρήγορα η κουβέντα πάει στο δρόμο, εκεί όπου υπάρχουν άνθρωποι σαν την κυρία της οδού Κεραμεικού.
Ο κ. Σταμάτης συχνά πυκνά φεύγει από το γραφείο και πάει στο πεδίο. Του περιγράφω ένα σενάριο: «Είμαι άστεγος, κάθομαι πάνω σε ένα χαρτόνι και βλέπω μπροστά μου έναν άνθρωπο καλοντυμένο, που λέει γεια σου, είμαι από την κυβέρνηση…».
Η αντίδραση του δεν δείχνει έκπληξη: «Αν δεν με γνωρίζει του φαίνεται περίεργο και μετά από λίγο καιρό του φαίνεται φυσιολογικό», σημειώνει και αναφέρει ότι υπάρχουν άστεγοι που έχουν το κινητό του τηλέφωνο και τους με τους οποίους έχει φτιάξει κατά κάποιο τρόπο ένα δίχτυ αλληλεγγύης. Προσθέτει ωστόσο: «Ποτέ δεν πρέπει να φεύγουμε από τον στόχο μας, που είναι να κάνουμε θεσμικές αλλαγές, προγράμματα – το κράτος δεν κάνει αλληλεγγύη».
Πίσω στην οδό Κεραμεικού, το βανάκι του ΚΥΑΔΑ ξεκινά για την επόμενη του στάση, έναν παράδρομο κοντά στο Μεταξουργείο, όπου μέσα σε ένα παράπηγμα ζει ένας ηλικιωμένος κύριος.
«Είμαστε μια διεπιστημονική ομάδα, που δεν αποτελείται μόνο από κοινωνικούς λειτουργούς, αλλά ψυχολόγους και νοσηλευτές – υπάρχουν και γιατροί: γενικός ιατρός και ψυχίατρος», λέει –στη διάρκεια της διαδρομής- ο κ. Παπαθανασόπουλος, για να προσθέσει:
«Είναι σημαντικό ότι βρισκόμαστε καθημερινά στο πλευρό των αστέγων. Παρεμβαίνουμε σε τακτική και καθημερινή βάση, τους παρέχουμε την ψυχοκοινωνική υποστήριξη, προσπαθούμε τα τους εντάξουμε στις δομές και τις υπηρεσίες μας, κινητοποιούμε τους ανθρώπους σε καθημερινή βάση. Είμαστε οι άνθρωποι αναφοράς: ό,τι πρόβλημα έχουν, πρώτα σε μας έρχονται κι ό,τι πρόβλημα αντιμετωπίζουν το συζητάνε μαζί μας – προσπαθούμε να αναπτύξουμε σχέσεις εμπιστοσύνης και είμαστε στο πλευρό των αστέγων συνανθρώπων μας».
Πώς πείθεις έναν άστεγο;
Πίσω στην οδό Σολωμού, μία ανάσα από τα Εξάρχεια, λίγο πριν την Γ’ Σεπτεμβρίου. Στον 8ο όροφο βρίσκεται το γραφείο του κ. Σταμάτη – του ζητάω να περιγράψει το πώς μπορεί να πειστεί ένας άστεγος να αφήσει τον δρόμο.
«Τον πείθεις όταν είσαι ειλικρινής, του λες τα δεδομένα, και με βάση την κατάσταση – διότι δεν έχουν όλοι την ίδια ιστορία, δεν είναι όλοι στην ίδια κατάσταση, δεν έχουν μείνει όλοι το ίδιο χρονικό διάστημα στον δρόμο και στο τέλος της ημέρας πολλές φορές δεν δέχονται όλοι να μπουν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα, για πολλούς λόγους. Πλέον έχουμε ενοποιήσει το πληροφοριακό σύστημα, οπότε ξέρουμε ανά πάσα στιγμή, και με συνεργασία αυτών που τρέχουν τους ξενώνες και τα υπνωτήρια, πόσες κενές θέσεις έχουμε, πόσοι είναι μέσα, πόσοι δεν είναι. Είναι βασικό, γιατί ειδικά για τέτοιες ευάλωτες ομάδες πρέπει να ξέρεις τα πλήρη στοιχεία. Πώς αλλιώς θα κάνεις πολιτική για τους αστέγους;».
Στον μικρό αυτό παράδρομο στο Μεταξουργείο, το βανάκι του ΚΥΑΔΑ καταφέρνει να μπει με περίτεχνες μανούβρες από την οδηγό.
Ο Βασίλης και η Ερμιόνη πλησιάζουν και χαιρετάνε τον ηλικιωμένο κύριο. Του δίνουν ένα ζεστό τσάι και 2 σάντουιτς, εκείνος βγαίνει και χαμογελάει ρουφώντας μια τζούρα από το τσιγάρο του.
Έχει διάθεση για κουβέντα – τα μέλη του street τον ρωτάνε πώς πέρασε το βροχερό βράδυ και λέει ότι αργά τη νύχτα άκουσε κάποιον που ψαχούλευε τα πράγματα που έχει αφήσει έξω από την «καλύβα» του. «Δεν φοβάστε;», ρωτάω – απαντά καταφατικά, αλλά -όπως λέει- έχει συνηθίσει.
Ζητά να δει οδοντίατρο και ο κοινωνικός λειτουργός αμέσως τηλεφωνεί στα κεντρικά του ΚΥΑΔΑ για τα του κλείσει ραντεβού. Αρχίζει να ψιχαλίζει.
Ρωτάω την ομάδα γιατί ο κύριος αυτός δεν πάει στο Πολυδύναμο Κέντρο που στεγάζεται στην πλατεία Βάθη; «Δεν θέλει…», μου απαντούν.
Κάτω στην πλατεία Βάθη
Είναι νωρίς το μεσημέρι μίας Δευτέρας μετά τα μέσα του Ιανουαρίου – κάνει κρύο, ωστόσο ο εξωτερικός χώρος του εντευκτηρίου στο ισόγειο του Πολυδύναμου Κέντρου για τους Αστέγους του δήμου Αθηναίων είναι γεμάτος. Άνθρωποι, κατά βάση μεγάλης ηλικίας, κρατάνε από ένα πλαστικό ποτήρι με καφέ ή τσάι.
Η Μελίνα Δασκαλάκη, πρόεδρος του ΚΥΑΔΑ, τους χαιρετά όλους εγκάρδια και της επιστρέφουν την «καλημέρα». Καθόμαστε στον εσωτερικό χώρο που είναι μικρός – εκείνη την ώρα οργανώνονται τα κουτιά με το συσσίτιο που θα μοιραστεί προς διάφορες κατευθύνσεις.
Οι δύο εργαζόμενες κυρίες πίσω από το μπαρ μας ρωτάνε τι θα πάρουμε και μας ετοιμάζουν καφέ.
Η κ. Δασκαλάκη ενημερώνει ότι καθημερινά περί τους 150 ανθρώπους πίνουν δωρεάν καφέ στο σημείο – «εδώ γίνεται και η σίτιση, όχι μόνο για τους φιλοξενούμενους, αλλά για όσους έχουν καταγραφεί». Καθημερινά διανέμονται 1.200 μερίδες φαγητού.
Το Πολυδύναμο είναι ένα εντυπωσιακό ψηλό κτίριο, που επί της ουσίας αποτελεί πλέγμα κτιρίων που ενοποιήθηκαν και δημιουργήθηκε αυτή η πολύπλευρη δομή. Στον ξενώνα κοιμούνται καθημερινά γύρω στα 220 άτομα. Διαθέτει επίσης Κέντρο Ημέρας, πλυντήριο, ντουζ, ιματιοθήκη, βιβλιοθήκη, ιατρείο, κλπ.
«Το μέσο προφίλ του αστέγου, είναι άνδρας 50 ετών και άνω. Υπάρχουν λιγότεροι νέοι και κάποιες γυναίκες», λέει η πρόεδρος και περιγράφει ότι η πανδημία τους ανάγκασε να κινηθούν με ταχύτητα: «Με διαδικασίες fast track και τη συμβολή πολλών οργανώσεων βρέθηκε το κτίριο αυτό και άνοιξε. Ήταν σε κακή κατάσταση, έγιναν επισκευές και προμήθειες, στελεχώθηκε και από ανθρώπους των οργανώσεων. Άνοιξε τον Απρίλιο του 2020. Τώρα, εδώ και 2 χρόνια, δουλεύει με προσωπικό του ΚΥΑΔΑ, άρα τη φροντίδα και τη συντήρηση την έχει ο δήμος και το ΚΥΑΔΑ».
Όσο συζητάμε, μπαινοβγαίνει κόσμος που ζητά καφέ, χαιρετούν – υπάρχει μια γλυκόπικρη ατμόσφαιρα. Ρωτάω την κ. Δασκαλάκη πώς επιλέγεται το ποιος μπορεί να μείνει στον ξενώνα: «Πολλοί έχουν προβλήματα, ψυχολογικά, νευρολογικά κλπ, αλλά τέτοια ώστε να μπορούν να μείνουν σε έναν ξενώνα, να είναι αυτοεξυπηρετούμενοι και να μην είναι επικίνδυνοι. Γίνεται μία αξιολόγηση, εδώ δεν είναι νοσοκομείο, ούτε ψυχιατρική κλινική. Εδώ είναι ένας ξενώνας φιλοξενίας. Πρέπει να υπάρχει μία ελάχιστη εγγύηση ότι αυτός ο άνθρωπος μπορεί να συνυπάρξει με άλλους, έστω με μικρά προβλήματα, που όμως δεν θέτουν σε κίνδυνο, ούτε τον εαυτό του, ούτε τους άλλους».
Μας διακόπτει μια κυρία που ενημερώνει ότι ένας ωφελούμενος χτύπησε – η κ. Δασκαλάκη ζητάει να καλέσουν ασθενοφόρο.
Ρωτάω αν είναι αυξανόμενη η ροή αστέγων στο Πολυδύναμο και η απάντησή της δεν είναι η αναμενόμενη: «Υπάρχει μια τάση να φεύγουν. Η προσωπική μου άποψη είναι ότι πρόκειται για μια ψυχική στάση, πολλοί προτιμούν να είναι στο δρόμο. Τους λέμε, ελάτε να κοιμηθείτε το βράδυ και μας απαντάνε ότι δεν θέλουν να είναι με άλλους μέσα».
Ενημερώνει ότι τα δωμάτια είναι τεσσάρων ατόμων, αλλά στα περισσότερα είναι μέχρι δύο στο δωμάτιο.
Πόσοι είναι οι άστεγοι;
«Εφέτος, το 2023, θα γίνει η καταγραφή και έχουμε βάλει στο Σχέδιο Δράσης ότι κάθε 2 χρόνια θα γίνεται καταγραφή», σημειώνει ο Γιώργος Σταμάτης, όταν τον ρωτάω αν γνωρίζουμε πόσοι είναι οι άστεγοι. Υπάρχει, πάντως, μία εικόνα: «Οι ωφελούμενοι που μένουν στα υπνωτήρια και τους ξενώνες είναι 730, έχουμε τους ωφελούμενους που περνάνε από τα κέντρα ημέρας, έχουμε όσους είναι ήδη στο πρόγραμμα Στέγαση και Εργασία (είναι 450). Αυτή τη στιγμή δεν έχουμε σαφή εικόνα πόσοι ακριβώς είναι σε κατάσταση δρόμου – στην Αθήνα είναι περίπου 300 και γύρω στους 150 πέριξ του Πειραιά. Η έρευνα του 2018 σε 8 μεγάλες πόλεις είχε δείξει γύρω στους 1.800. Σαν αριθμός ορατότητας δεν είναι όπως ήταν το 2012 ή το 2014».
Λίγες ημέρες νωρίτερα: Το βαν του ΚΥΑΔΑ συνεχίζει να κινείται στο κέντρο της Αθήνας. Κατά μήκος των γραμμών του ΗΣΑΠ στο Θησείο, μια ηλικιωμένη κυρία κάθεται πάνω σε κάτι κούτες, γύρω της πολλές γάτες. Φορώντας τα αδιάβροχα μπουφάν τους, τα μέλη του street work την πλησιάζουν. Η ίδια φωνάζει – είναι ακατάληπτα όσα λέει.
Μία κυρία που σέρνει ένα καροτσάκι με το μωρό της, στέκεται δίπλα μου, 20 μέτρα από την άστεγη κυρία και έχοντας δει ότι το βαν είναι του δήμου Αθηναίων, ρωτάει: «Τι θα γίνει με αυτή την κυρία; Χθες, ενώ έβρεχε, ήταν εκεί».
Η Ερμιόνη και ο Βασίλης της δίνουν τσάι και σάντουιτς, εκείνη φωνάζει για αρκετή ώρα ότι θέλει σούπα.
Κάνω στην ομάδα την ίδια ερώτηση. «Δεν θέλει να πάει πουθενά. Είναι δύσκολη περίπτωση, αλλά δεν πρόκειται να την αφήσουμε. Ερχόμαστε καθημερινά».
Όταν ολοκληρώσαμε την περιήγηση, συνάντησα εκ νέου την κ. Δασκαλάκη και της έθεσα το θέμα. «Δεν έχουμε δομές για περιστατικά με συννοσηρότητες και κυρίως ψυχιατρικές νόσους. Δεν είναι δομές περίθαλψης, δεν είναι κλινικές, είναι δομές αστεγίας. Αυτό είναι ένα μεγάλο κενό που υπάρχει και οι άνθρωποι αυτοί μας δημιουργούν απόγνωση. Σε αυτό θα θέλαμε μια βοήθεια, να δοθεί έμφαση στη δημιουργία τέτοιων δομών. Υπάρχει μεγάλο κενό στα ψυχιατρικά».
«Δεν γίνονται από τη μία μέρα στην άλλη»
Την Πέμπτη (3/2) πέρασε από το υπουργικό Συμβούλιο το «Σχέδιο Δράσης για την Αστεγία», που περιλαμβάνει δράσεις συνολικού προϋπολογισμού 72 εκατ. ευρώ για την επόμενη πενταετία – εκτιμάται ότι θα βοηθήσουν περί τα 5.700 νοικοκυριά. Το Σχέδιο προδιαγράφει παρεμβάσεις που αφενός διευκολύνουν την πρόσβαση σε κατάλληλη και αξιοπρεπή στέγαση για ευάλωτους πολίτες, αφετέρου στοχεύουν στην πρόληψη του φαινομένου της αστεγίας.
«Η δουλειά της κοινωνικής πολιτικής, ειδικά για τις ευπαθείς ομάδες του πληθυσμού, τις αόρατες ομάδες, που ευτυχώς –πλέον- δεν είναι αόρατες, πολλές φορές είναι κάτι σχετικό. Ποιο είναι το χρέος και το καθήκον σου, όταν είσαι σε αυτή τη θέση; Tι πρέπει να κάνεις και πώς να κινηθείς; Παράδειγμα να έχεις ένα σχέδιο πώς να καταπολεμήσεις την αστεγία. Το κάναμε, το δουλέψαμε, το δαβουλευτήκαμε με την κοινωνία των πολιτών», σχολιάζει ο Γιώργος Σταμάτης και προσθέτει: «Αυτό δεν γίνεται από τη μία μέρα στην άλλη, υπάρχει μία ολόκληρη διαδικασία».
Κατόπιν περιγράφει μια σειρά από δράσεις και πολιτικές που έχει υλοποιήσει η Γενική Γραμματεία: «Όταν ήρθαμε, οι άστεγοι που έμπαιναν σε έναν ξενώνα, τους κοβόταν αυτόματα το ελάχιστο εγγυημένο εισόδημα, γιατί θεωρούνταν στέγη – αυτό λειτουργούσε αποτρεπτικά σε πολλούς να μπουν, γιατί έχαναν τα 200 ευρώ. Το αλλάξαμε, πλέον μπαίνεις στο υπνωτήριο ως άστεγος και δεν χάνεις τα 200 ευρώ».
Ο ίδιος θεωρεί πιο βασικό το «Στέγαση και Εργασία», στο οποίο συμμετέχουν 43 δήμοι και φορείς της κοινωνίας των πολιτών. «Έχουμε καλύψει το 60-65% από πέρυσι το καλοκαίρι, που δηλώσαν οι δήμοι και πήραν τα χρήματα. Αυτό είναι για 800 ωφελούμενους. Είναι μια πολιτική, που λέει: φεύγεις από το υπνωτήριο ή από τον δρόμο, μπαίνεις απευθείας σε σπίτι (σου καλύπτεται για 2 χρόνια, δωρεάν όλα), σε διασυνδέει με την εργασία στον ιδιωτικό τομέα και έχεις και την ψυχοκοινωνική στήριξη και κάποια άλλα έξτρα – πολιτιστικά, αθλητικά κλπ. Τραβάς ανθρώπους από το δρόμο και επί της ουσίας τους δίνεις τη ζωή. Για να γίνει όμως αυτό, σημαίνει συνεργασία με την τοπική αυτοδιοίκηση, με τα street works, διαρκής ενημέρωση του άστεγου πληθυσμού».
Στόχος, η επανένταξη
«Στόχος είναι να βγάλεις τον άνθρωπο από τον δρόμο», σημειώνει ο κ. Σταμάτης, συμπυκνώνοντας σε αυτή την πρόταση το τελικό στάδιο της συλλογικής προσπάθειας.
Η κ. Δασκαλάκη, από την πλευρά της, τόνισε ότι στο Πολυδύναμο υπάρχει κόσμος που ζει και δουλεύει. «Κατά κανόνα φιλοξενούμε ανθρώπους που δεν δουλεύουν. Τους ανθρώπους που δουλεύουν, εφόσον είναι επαρκείς οι συνθήκες, η αμοιβή το επιτρέπει -δεν βγάζουμε κανέναν στο δρόμο- τους παρακινούμε να βρουν ένα σπίτι για να γίνει το επόμενο βήμα. Αν έχεις αποδεχθεί την αστεγία ως μία μόνιμη κατάσταση, προτιμάς να μείνεις εδώ. Η ζωή έχει πολλές αβεβαιότητες. Υπάρχουν άνθρωποι που παίρνουν πάλι τα ηνία της ζωής τους, αυτό μας κάνει πολύ ευτυχισμένους».
Ήδη αρκετές δεκάδες άνθρωποι που φιλοξενήθηκαν στο Πολυδύναμο του ΚΥΑΔΑ έχουν βρει σπίτι και εργασία ή έχουν επιστρέψει στις οικίες συγγενικών τους προσώπων.
Στον 7ο όροφο του κτιρίου βρίσκεται το γραφείο της ψυχολόγου Μαρίνας Σαράκη, οποία σημειώνει ότι «στόχος των δράσεων που πραγματοποιούνται είναι η ενδυνάμωση και μετά η επανένταξη».
Κατεβαίνουμε παρέα μερικούς ορόφους, το κτίριο είναι γκρι, η υγρασία ξεφλουδίζει σε μικρά σημεία τους τοίχους, αλλά για τους φιλοξενούμενους είναι το σπίτι τους. Ανταλλάσσουμε έναν σύντομο χαιρετισμό με δύο κυρίες που ζουν σε έναν από τους επάνω ορόφους.
«Είναι πολύ προσεκτικές, το δωμάτιο τους λάμπει», λέει η κ. Σαράκη, η οποία μεταξύ άλλων εκπονεί το σχέδιο των δράσεων για τους ωφελούμενους, ώστε να ανασυρθούν «κάποιες επιθυμίες που μπορεί να έχουν χάσει και να αποκτήσουν μια επιθυμία στη ζωή τους».
Τα street works και το κοινό βήμα
Η τελευταία διαδρομή του βαν με το street work του ΚΥΑΔΑ καταλήγει στο πάρκο στην πλ. Εργατικής Πρωτομαγιάς, απέναντι από την Πέτρου Ράλλη.
Ο Βασίλης Παπαθανασόπουλος πλησιάζει ένα μεσήλικα που κοιμάται στο παγκάκι. Τους γνωρίζει, τον γνωρίζουν – ανταλλάσσουν μερικά λόγια.
Οι άνθρωποι που συμμετέχουν στα street work είναι οι ενδιάμεσοι ανάμεσα στην πολιτεία και τους αστέγους: «Η προσέγγιση είναι δύσκολη, σαφώς και υπάρχουν τα ανθρώπινα συναισθήματα, παρ’ όλα αυτά είμαστε επιστημονική ομάδα. Προσεγγίζουμε τους ανθρώπους με σεβασμό και ενσυναίσθηση. Γνωρίζουμε τις δυσκολίες, αλλά συνεχίζουμε με σκοπό κι ο τελευταίος άστεγος να ενταχθεί στις δομές και τους ξενώνες μας», σημειώνει ο κοινωνικός λειτουργός, ενώ το βαν διασχίζει την Πειραιώς, όπου βρίσκονται τα κεντρικά του ΚΥΑΔΑ, τελευταίο σταθμό της διαδρομής.
Street work κάνει τακτικά και ο γενικός γραμματέας Κοινωνικής Αλληλεγγύης: «Πρέπει να είμαι στο πεδίο, πρέπει να μπαίνω στο τσαντίρι, να είμαι δίπλα στον άστεγο, να του δίνω τη σύριγγα, να του δίνω την κουβέρτα, να προσπαθώ ενδεχομένως εγώ να τον πείσω».
Και προσθέτει ότι αν υπάρχει μια σταθερή παρουσία αποκτάται μια σχέση εμπιστοσύνης με αυτούς τους ανθρώπους.
«Ποτέ δεν πρέπει να τους εξαπατήσεις – τους λες τα δεδομένα, τις δυσκολίες και τι μπορεί να γίνει. Την ώρα που εσύ τείνεις να κάνεις τα βήματα που πρέπει, πρέπει κι αυτοί να κάνουν ένα βήμα, ταυτόχρονα. Για να γίνει αυτό, θέλει μια σχέση εμπιστοσύνης, να πας κάτω, να τους ενδυναμώσεις. Στον άνθρωπο που έχει μείνει άστεγος, έχει διαταραχθεί ο κοινωνικός περίγυρος του. Όταν μένεις στο δρόμο, έχεις χάσει την εμπιστοσύνη σου και προς την πολιτεία – μπορεί να πήγες και να μην βρήκες αυτό που περίμενες. Όταν φτάνει η πολιτεία και σου λέει, “εγώ είμαι εδώ, έλα να κάνουμε το βήμα”, αυτό δημιουργεί άλλα δεδομένα».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr