Η ερευνητική προσπάθεια στην Ελλάδα δίνει τη δική της μάχη για να αναπτυχθεί και συχνά καταφέρνει να βρεθεί στην πρώτη γραμμή σε διεθνές επίπεδο. Τις προηγούμενες ημέρες, δύο νέοι ερευνητές που εργάζονται στην Ελλάδα απέσπασαν πολύ σημαντική διάκριση, καθώς αναδείχθηκαν μεταξύ των κορυφαίων στην Ευρώπη από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας (ERC), κι έλαβαν μάλιστα χρηματοδότηση 2 εκατομμυρίων ευρώ έκαστος για να προχωρήσουν με τις ερευνητικές τους ομάδες συγκεκριμένο ερευνητικό έργο την επόμενη πενταετία. Αν και δραστηριοποιούνται σε τελείως διαφορετικούς τομείς οι δύο ομάδες, βρίσκονται στην αιχμή της διεθνούς ερευνητικής αναζήτησης.
Η πνευμονολόγος Μαρία Τσουμακίδου είναι επικεφαλής ερευνητικής ομάδας στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Ερευνών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ» από το 2016. Είναι διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Κρήτης, με μεταδιδακτορικές σπουδές στο Imperial College του Λονδίνου. Η ομάδα της μελετά τους μηχανισμούς ανοσίας κατά του καρκίνου με σκοπό την εύρεση νέων ανοσοθεραπειών. Η δρ Τσουμακίδου συντονίζει μια διεθνή κοινοπραξία ακαδημαϊκών και βιομηχανικών φορέων που εργάζονται για την ανάπτυξη των πρώτων βρογχοσκοπικών βιοψιών σε τσιπ. Το εργαστήριό της έλαβε διεθνή αναγνώριση μετά την ανακάλυψη ενός νέου τύπου κυττάρων του πνεύμονα, που ανήκουν στην κατηγορία των ινοβλαστών και τα οποία παρουσιάζουν καρκινικά αντιγόνα και αυξάνουν την επιβίωση των αντικαρκινικών λεμφοκυττάρων. «Η παλιότερη αντίληψη για την καταπολέμηση του καρκίνου αποσκοπούσε στο κτύπημα των καρκινικών κυττάρων. Στη συνέχεια είδαμε πως αυτά συνεργάζονται με το περιβάλλον τους, με αποτέλεσμα να αναπτύξουμε πιο σύνθετες προσεγγίσεις για την εξουδετέρωσή τους. Τα λεμφοκύτταρα είναι οι κυνηγοί των καρκινικών κυττάρων, τα οποία και σκοτώνουν. Χρειάζεται όμως να μπορούν να τα αναγνωρίσουν. Τον ρόλο της εκπαίδευσης των λεμφοκυττάρων αναλαμβάνουν τα καρκινικά αντιγόνα», μας εξηγεί με όσο πιο απλό τρόπο γίνεται η δρ Τσουμακίδου. «Σύμφωνα με το κλασικό μοντέλο ανοσίας, τα λεμφοκύτταρα χρειάζονται μία μόνο επαφή με το καρκινικό αντιγόνο στους λεμφαδένες του ασθενούς. Οι μελέτες μας προτείνουν ένα νέο μοντέλο, σύμφωνα με το οποίο μετά τη μετανάστευσή τους στον όγκο, τα λεμφοκύτταρα πρέπει να έρθουν τοπικά και σε δεύτερη επαφή με το καρκινικό αντιγόνο για να καταπολεμήσουν τον καρκίνο. Το νέο αυτό μοντέλο έγινε δεκτό για δημοσίευση στα κορυφαία σε παγκόσμιο επίπεδο επιστημονικά περιοδικά Nature Reviews Cancer και Journal of Experimental Medicine», συμπληρώνει η Ελληνίδα ερευνήτρια.
Μελέτη των ινοβλαστών
Το έργο που υπέβαλε η δρ Τσουμακίδου στο ERC κι επιλέχθηκε για χρηματοδότηση αφορά την παραπέρα μελέτη των ινοβλαστών, των αλληλεπιδράσεών τους με άλλα κύτταρα και των δικτύων που καθορίζουν τη γονιδιακή τους έκφραση. Αυτή τη στιγμή η ομάδα της αναπτύσσει νέες μεθόδους ανοσοθεραπείας για ασθενείς με καρκίνο που βασίζονται στην ενίσχυση των κυττάρων που παρουσιάζουν καρκινικά αντιγόνα.
Η πνευμονολόγος Μαρία Τσουμακίδου και η ομάδα της στο Ινστιτούτο Βιοϊατρικών Ερευνών «Αλέξανδρος Φλέμινγκ» μελετούν τους μηχανισμούς ανοσίας κατά του καρκίνου με σκοπό την εύρεση νέων ανοσοθεραπειών.
Ο Νικόλαος Μπεκιάρης-Λυμπέρης είναι αναπληρωτής καθηγητής της Σχολής Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του Πολυτεχνείου Κρήτης. Τα ερευνητικά του ενδιαφέροντα στρέφονται στη θεωρία ελέγχου και στις εφαρμογές της. Το έργο που επιλέχθηκε από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο Ερευνας ονομάζεται C-NORA και έχει ως στόχο την ανάπτυξη υπολογιστικά εφικτών θεωρητικών αλγορίθμων ελέγχου και εκτίμησης (πραγματικού χρόνου) συστημάτων μεταφοράς άπειρης διάστασης. «Οταν λέμε συστήματα μεταφοράς δεν εννοούμε “συστήματα μεταφορών”, αλλά συστήματα των οποίων η δυναμική εξαρτάται κυρίως από το φαινόμενο της μεταφοράς και μπορεί, εκ πρώτης όψεως, να μη μοιάζουν καθόλου μεταξύ τους. Δύο ετερογενή παραδείγματα στα οποία θα εφαρμόσουμε τις γενικές θεωρητικές μεθόδους μας είναι η μεταφορά επιδημιών και η κυκλοφορία του αίματος», εξηγεί ο κ. Μπεκιάρης-Λυμπέρης. «Επίσης, όταν λέμε άπειρης διάστασης εννοούμε, χοντρικά, συστήματα τα οποία εξελίσσονται όχι μόνο στον συνεχή χρόνο, αλλά και στον συνεχή χώρο».
Εφαρμογές
Πώς θα μπορούσαν να συσχετιστούν όλα αυτά με την αντιμετώπιση των επιδημιών; «Η εξάπλωση επιδημιών είναι ένα παράδειγμα δυναμικού συστήματος το οποίο μπορεί να περιγραφεί ως ένα σύστημα μεταφοράς συνεχούς χρόνου/χώρου, αφού η εξάπλωση εξαρτάται από τη συνεχή μετακίνηση ανθρώπων σε διάφορες περιοχές. Ταυτόχρονα, αντιμετωπίζουμε πρακτικούς περιορισμούς, όπως για παράδειγμα από την καθυστέρηση στην εξαγωγή ακριβών μετρήσεων των πραγματικών κρουσμάτων, λόγω του χρόνου επώασης ή του χρόνου ενός τεστ. Αρα η επεξεργασία κατάλληλων αλγορίθμων θα μπορεί να μας δώσει απάντηση σε ερωτήσεις, όπως: Ποια στρατηγική καραντίνας να εφαρμόσουμε ως χώρα (μακροσκοπικό επίπεδο) και ως πόλη (μικροσκοπικό επίπεδο), ώστε να έχουμε καλύτερο περιορισμό της εξάπλωσης με μικρό κοινωνικοοικονομικό κόστος;» σημειώνει ο αναπληρωτής καθηγητής του Πολυτεχνείου Κρήτης.
«Στην περίπτωση της κυκλοφορίας του αίματος, με το C-NORA θα αναπτύξουμε αλγορίθμους για την ακριβή εκτίμηση σε πραγματικό χρόνο της ροής αίματος σε σημεία ενδιαφέροντος, όπως σε περιοχές με στένωση, και την εκτίμηση σημαντικών παραμέτρων, όπως τον βαθμό και τη θέση της στένωσης. Θα λαμβάνουμε μετρήσεις μη επεμβατικού χαρακτήρα, όπως για παράδειγμα η μέτρηση της πίεσης και ο υπολογισμός της εσωτερικής πίεσης, που δίνει καλύτερη εικόνα για την καρδιαγγειακή λειτουργία. Θα αξιοποιήσουμε επίσης δεδομένα ανοικτής πρόσβασης», περιγράφει ο κ. Μπεκιάρης-Λυμπέρης.
«Για να επιτύχουμε τους στόχους μας θα αναπτύξουμε καινούργιες μεθοδολογίες ελέγχου και ανάλυσης για μεγάλης κλίμακας συστήματα μεταφοράς άπειρης διάστασης. Θα συνδυάσουμε εργαλεία από τα πεδία του ελέγχου συστημάτων που περιγράφονται από μερικές διαφορικές εξισώσεις και εργαλεία ελέγχου κυκλοφοριακής ροής οχημάτων», συμπληρώνει. Ηδη στο παρελθόν ο κ. Μπεκιάρης-Λυμπέρης και η ερευνητική του ομάδα έχουν δοκιμάσει αλγορίθμους για τον υπολογισμό της κίνησης στους δρόμους, καθώς και για την εκτίμηση παρουσίας – συγκέντρωσης ατόμων σε ένα χώρο.