Συχνά νομίζουμε πως η κλιματική αλλαγή είναι κάτι μακρινό κι όμως στην πραγματικότητα είναι ήδη εδώ και επηρεάζει πολύπλευρα τη ζωή μας. Ας δούμε ορισμένες μόνο από τις εκδηλώσεις της:
1. Περισσότεροι καύσωνες
Οι μέρες με θερμοκρασία πάνω από 37 βαθμούς Κελσίου αυξάνονται ήδη και θα αυξηθούν και στο μέλλον, όπως και οι «τροπικές νύχτες», κατά τις οποίες δεν δροσίζει, καθώς η θερμοκρασία δεν πέφτει κάτω από 20 ℃. Οι καύσωνες είναι πλέον πολύ πιο συχνοί στη χώρα μας. Κάθε καλοκαίρι σημειώνεται τουλάχιστον ένα επεισόδιο καύσωνα (4-7,5 ημερών), ενώ παλιότερα ήταν αρκετά πιο αραιοί. Μέχρι το 2050 οι ημέρες με καύσωνα στην Ελλάδα θα αυξηθούν κατά 15-20 24ωρα ετησίως, σύμφωνα με τις μελέτες.
2. Υψηλή ζήτηση για ενέργεια
Η επιβάρυνση στον τομέα της ενέργειας θα είναι μεγάλη. Μέχρι το 2050 υπολογίζεται πως θα διπλασιαστούν οι ανάγκες για ψύξη σε όλες τις περιοχές της χώρας, ενώ παράλληλα θα μειωθούν οι ανάγκες για θέρμανση. Στο σύνολό τους, όμως, οι ενεργειακές ανάγκες αναμένεται να είναι σημαντικά υψηλότερες. Για κάθε βαθμό Κελσίου που ανεβαίνει η θερμοκρασία στην Αθήνα, αυξάνεται η κατανάλωση ενέργειας για ψύξη κατά 4%, ενώ οι συγκεντρώσεις των επικίνδυνων φωτοχημικών αερίων ρύπων του νέφους κατά περίπου 7%-8%.
3. Μείωση βροχών, αύξηση πυρκαγιών
Η ξηρασία διευρύνεται. Η βροχόπτωση θα μειωθεί από 10% έως 30%, κυρίως στις ανατολικές περιοχές της χώρας, που έχουν και μεγαλύτερη ανάγκη. Ενισχύεται η τάση ερημοποίησης και διάβρωσης του εδάφους, ενώ εξαντλείται ο υδροφόρος ορίζοντας και παρουσιάζονται φαινόμενα υφαλμύρωσης. Η υγρασία του εδάφους θα μειωθεί, με αποτέλεσμα την αύξηση από 15% έως και 70% των ημερών με υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς. Κάτι τέτοιο θα οδηγήσει σε περισσότερες και πιο καταστροφικές δασικές πυρκαγιές.
4. Συχνότερα ακραία καιρικά φαινόμενα
Αυξάνονται οι έντονες βροχοπτώσεις και οι καταιγίδες που προκαλούν πλημμυρικά φαινόμενα. Tα έντονα ή και ακραία καιρικά φαινόμενα γίνονται πολύ πιο συχνά. Το αποτέλεσμα είναι να χάνονται ανθρώπινες ζωές, να καταστρέφονται σπίτια και δημόσιες υποδομές, ακόμη και παραγωγικές δομές. Ηδη οι συνέπειες είναι βαριές. Κάνοντας προβολή στο μέλλον υπολογίζεται πως στο τέλος του αιώνα το ετήσιο κόστος συντήρησης και ανακατασκευής στο σύστημα μεταφορών της Ελλάδας, εξαιτίας των επιδράσεων της κλιματικής αλλαγής, μπορεί να φθάσει τα 595 εκατ. ευρώ, σύμφωνα με το δυσμενέστερο σενάριο.
5. Προβλήματα στις καλλιέργειες
Οι συνέπειες στη γεωργία και την αγροτική παραγωγή, παρότι δεν θα είναι ομοιόμορφες, θα είναι κυρίως αρνητικές. Αν και για αρκετές καλλιέργειες η βλαστική περίοδος θα επιμηκυνθεί και κάποιες καλλιέργειες, όπως το βαμβάκι, θα ωφεληθούν, οι περισσότερες θα αντιμετωπίσουν προβλήματα. Η ελιά, αν και ανθεκτική στην ξηρασία και την υψηλή θερμοκρασία, χρειάζεται το κρύο του χειμώνα για τη σωστή διαδικασία ανθοφορίας. Ταυτόχρονα, οι παρατεταμένες αυξημένες θερμοκρασίες διευρύνουν την περίοδο δράσης ή και τον πολλαπλασιασμό παθογόνων οργανισμών, όπως ο δάκος. Αν και λόγω αλλαγής κλιματικών συνθηκών μπορεί να υπάρξει επέκταση των αμπελώνων σε περιοχές που δεν ευδοκιμούσαν πριν, τίθενται ερωτήματα για την ποιότητα της παραγωγής των νέων και για δυσμενείς αλλαγές στις υφιστάμενες καλλιέργειες. Οι ζωοτροφές θα έχουν μειωμένες αποδόσεις, με δυσμενείς επιπτώσεις στην κτηνοτροφία. Αυξημένες θα είναι οι απαιτήσεις για πότισμα, δημιουργώντας ανάγκη για πιο εξελιγμένα συστήματα εξοικονόμησης νερού και γεωργίας ακριβείας, που όμως συνολικά θα τείνουν να ανεβάσουν τις τιμές των αγροτικών προϊόντων.
6. Θερμότερες θάλασσες
Η στάθμη της θάλασσας αυξάνεται – ήδη στη Μεσόγειο έχει υπολογιστεί άνοδος των υδάτων περίπου 7 εκατοστά την περίοδο 2000-2018, με την τάση να είναι ενισχυμένη τα τελευταία χρόνια. Ας σημειωθεί πως από τα 16.000 χλμ. των ακτογραμμών της χώρας, περίπου τα 1.000 χλμ. αποτελούν περιοχές ευάλωτες στη «φουσκοθαλασσιά» λόγω κλιματικής αλλαγής. Ταυτόχρονα τα θαλάσσια ύδατα θερμαίνονται, με αποτέλεσμα πλήγμα στα οικοσυστήματα του νερού και περιβαλλοντικές πιέσεις σε πολλά είδη ψαριών, που τροφοδοτούν την αλιεία στη χώρα μας. Την ίδια ώρα, ψάρια εισβολείς από θερμότερες θάλασσες καταλαμβάνουν χώρους κι εκτοπίζουν τα παλαιότερα είδη.
7. Επιπτώσεις στον τουρισμό
Σοβαρές θα είναι και οι επιπτώσεις στον τουρισμό. Σύμφωνα με το δυσμενές κλιματικό σενάριο, σε 52 από 91 τουριστικές περιοχές η αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι το 2050 θα ξεπεράσει τους 2,5 ℃ σε σχέση με την περίοδο 1971-2000. Μπορεί να υπάρχει διεύρυνση της τουριστικής περιόδου σε ορισμένες περιοχές, λόγω θερμότερων ημερών, αλλά οι ημέρες με δυσφορία των επισκεπτών θα αυξηθούν.
8. Επιβάρυνση της δημόσιας υγείας
Σημαντικές αρνητικές συνέπειες υπάρχουν στον τομέα της δημόσιας υγείας. Για παράδειγμα, έως και 80% αυξήθηκε η θνησιμότητα στην ευρύτερη αστική περιοχή της Αθήνας στις αρχές Αυγούστου 2021, λόγω ενός θανάσιμου συνδυασμού των ιδιαίτερα αυξημένων θερμοκρασιών και της επίδρασης της δασικής πυρκαγιάς στη Βαρυμπόμπη! Ο καύσωνας γενικά θεωρείται ιδιαίτερα επιβαρυντικός για την υγεία. Στην Ευρώπη, σύμφωνα με έκθεση του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, οι περιβαλλοντικοί παράγοντες ευθύνονται για το 12%-18% του συνολικού αριθμού των θανάτων. Καρδιακές νόσοι, χρόνια αναπνευστικά νοσήματα, αναπνευστικές λοιμώξεις, εγκεφαλικά επεισόδια είναι μερικά από τα πλήγματα στην υγεία μας, που συνδέονται με κλιματικούς παράγοντες. Η ευρύτερη γεωγραφική διάχυση μεταδοτικών ασθενειών λόγω επέκτασης των ζωνών υψηλών θερμοκρασιών είναι μια ακόμη συνέπεια.
Πηγές: Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών, ΕΜΕΚΑ Τράπεζα Ελλάδας, διαΝΕΟσις, ΙΟΒΕ, επιστημονικές μελέτες.