«Ημουν νιος και γέρασα. Τόσα χρόνια που εγώ ασχολούμαι με τη Βασιλίσσης Ολγας, άλλοι έχουν κάνει θαύματα. Μακάρι να γίνει το έργο, αυτό τίποτε άλλο». Με αυτά τα λόγια ο αρχιτέκτονας Γιώργος Προβελέγγιος υποδέχεται την ανακοίνωση της έναρξης των έργων για την ανάπλαση της λεωφόρου Βασιλίσσης Ολγας με την υπογραφή της σύμβασης ανάμεσα στον Δήμο Αθηναίων, μέσω του φορέα «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.», και στην ανάδοχο εταιρεία, η οποία προέκυψε από ανοικτό διαγωνισμό.
Η πεζοδρόμηση της λεωφόρου Βασιλίσσης Ολγας περιλαμβανόταν στον αρχικό σχεδιασμό για την ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων, ωστόσο τελικά δεν προχώρησε. Στη συνέχεια προβλεπόταν να γίνει μαζί με τη Διονυσίου Αρεοπαγίτου, στο πλαίσιο των έργων των Ολυμπιακών Αγώνων, αλλά οι φήμες αναφέρουν ότι ο τότε πρόεδρος της Ολυμπιακής Επιτροπής, Ζακ Ρογκ, ζήτησε να μην πραγματοποιηθεί η πεζοδρόμηση ώστε να υπάρχει έξοδος διαφυγής από το Ζάππειο σε περίπτωση τρομοκρατικού χτυπήματος. Αλήθεια ή αστικός μύθος, το έργο πάντως πήγε και πάλι πίσω.
Στο μεταξύ, τα επόμενα χρόνια από τη λεωφόρο Βασιλίσσης Ολγας διέρχονται πλέον πέραν των αυτοκινήτων και οι γραμμές ανόδου και καθόδου του τραμ. Η μελέτη ανάπλασης της λεωφόρου επικαιροποιήθηκε το 2011 με την πρόσθεση μιας ακόμη «γραμμής» για τη διέλευση του τρόλεϊ στο πλαίσιο της ΕΑΧΑ – Ενοποίηση των Αρχαιολογικών Χώρων Α.Ε. από το Γραφείο Αρχιτεκτονικών και Πολεοδομικών Μελετών «Γιώργος Προβελέγγιος, Νιόβη Προβελεγγίου και Συνεργάτες Ε.Ε.». Ομως την εποχή των μνημονίων η ΕΑΧΑ διαλύθηκε και η λεωφόρος Βασιλίσσης Ολγας παρέμεινε αυτοκινητόδρομος.
«Το 2020 μας κάλεσε ο δήμαρχος της Αθήνας Κώστας Μπακογιάννης και μας ρώτησε αν θέλουμε να επικαιροποιήσουμε τη μελέτη», λέει στην «Κ» ο κ. Γιώργος Προβελέγγιος. Οι υπάρχουσες χρήσεις θα παραμείνουν.
• Οι γραμμές ανόδου και καθόδου του τραμ από και προς το Σύνταγμα. Η λωρίδα καθόδου θα χρησιμοποιείται επίσης για την είσοδο και έξοδο Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων προς και από τον Ομιλο Αντισφαίρισης και για τη διέλευση οχημάτων κοινής ωφελείας.
• Μία λωρίδα ανόδου του τρόλεϊ από το Παγκράτι προς το Σύνταγμα.
Το σχέδιο 26 χρόνια πριν και οι φήμες για το «φρένο» από τον Ζακ Ρογκ – Σε 12 μήνες η ολοκλήρωση του έργου, σύμφωνα με τον κ. Μπακογιάννη.
• Μία λωρίδα εισόδου των Ε.Ι.Χ. αυτοκινήτων προς τον χώρο στάθμευσης της Αίγλης στο Ζάππειο. Η έξοδός τους θα γίνεται από το μικρό δρομάκι που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό άκρο του γυμναστηρίου του Φωκιανού.
• Η στάση του τραμ στην κατεύθυνση προς το Σύνταγμα, η οποία βρίσκεται στη λεωφόρο Αρδηττού, θα μετακινηθεί στον πεζόδρομο της λεωφόρου Βασιλίσσης Ολγας, απέναντι από τη στάση της αντίθετης κατεύθυνσης, μπροστά από την είσοδο του Εθνικού Γυμναστικού Συλλόγου. Μία από τις δύο στάσεις της λωρίδας ανόδου του τρόλεϊ χωροθετείται στο ύψος της στάσης του τραμ, προκειμένου να εξασφαλίζεται η μετεπιβίβαση μεταξύ των δύο μέσων. Η δεύτερη στάση του τρόλεϊ θα χωροθετηθεί απέναντι από την είσοδο του αρχαιολογικού χώρου του Ολυμπιείου.
Σύμφωνα με όσα ανακοίνωσε ο δήμαρχος Αθηναίων Κώστας Μπακογιάννης, σε 12 μήνες από σήμερα η λεωφόρος Βασιλίσσης Ολγας θα είναι πλέον ένας διαμορφωμένος πεζόδρομος. «Υστερα από 26 χρόνια, ένα έργο πνοής για την πόλη γίνεται πραγματικότητα», ανέφερε ο διευθύνων σύμβουλος της «Ανάπλαση Αθήνας Α.Ε.» Χρόνης Ακριτίδης.
Οι αρχιτέκτονες κατά τον σχεδιασμό του έργου έκαναν προσπάθεια «να σπάσει η αίσθηση του διαδρόμου και να φανεί σαν προέκταση του Ζαππείου». Τα δύο τμήματα της λεωφόρου που θα πεζοδρομηθούν, θα στρωθούν με πλάκες σχιστόλιθου, πάχους 5 εκατοστών, βυζαντινού τύπου. Στις τροχιολωρίδες διέλευσης του τραμ θα τοποθετηθούν κυβόλιθοι, έτσι ώστε να αποτραπεί η χρήση τους από τα αυτοκίνητα. Για τον ίδιο λόγο έχει προβλεφθεί να απαγορεύεται η αριστερή στροφή από το Σύνταγμα.
Στην περιοχή θα φυτευθούν πάνω από 150 μεγάλα δέντρα και 8.500 θάμνοι σε μια προσπάθεια πύκνωσης της υπάρχουσας βλάστησης, αλλά και κάλυψης σημείων που σήμερα είναι γυμνά. Ο φωτισμός που θα τοποθετηθεί είναι ο ίδιος με αυτόν της Διονυσίου Αρεοπαγίτου για λόγους ενότητας.
Το χρονοδιάγραμμα για την υλοποίηση του έργου θα τηρηθεί εφόσον κατά τη διάρκεια των εργασιών δεν αποκαλυφθούν αρχαία, οπότε θα προκύψουν αρχαιολογικές εργασίες. «Προφανώς κάτι τέτοιο θα επηρεάσει την πρόοδο των εργασιών», εξηγεί ο δήμαρχος Αθηναίων.
ΑΠΟΨΗ
Να νιώσουν ευπρόσδεκτοι οι πολίτες
Του Νίκου Βατόπουλου
Η ανάπλαση της λεωφόρου Βασιλίσσης Ολγας θέτει μια σειρά από ενδιαφέροντα ζητήματα. Πρώτον, επαναφέρει με ένταση στο προσκήνιο το θέμα της μειωμένης κυκλοφορίας (και ορατότητας) των Ι.Χ. στο ιστορικό κέντρο, συνθήκη που είναι στο επίκεντρο της διεθνούς ατζέντας για τη βιωσιμότητα των πόλεων. Δεύτερον, ενισχύει την κουλτούρα της απόλαυσης της πόλης ως μιας εμπειρίας που βιώνεται κατά μόνας ή συλλογικά ως δικαίωμα των πολιτών. Τρίτον, εισάγει το στοιχείο της χλωρίδας ως κεντρικό στη φιλοσοφία της κατανόησης του αστικού τοπίου. Τέταρτον, ενώνει σε ένα συνεχές το ιστορικό ανάγλυφο της πόλης ενσωματώνοντας αρθρωτά την αρχαία κληρονομιά (Στύλοι Ολυμπίου Διός, Πύλη Αδριανού), την αστική επανάσταση του 19ου αιώνα (Ζάππειο, Παναθηναϊκό Στάδιο) και το φυσικό τοπίο (Αρδηττός). Και πέμπτον, μας υπενθυμίζει πως η Αθήνα έχει ανάγκη από διαρκή παραγωγή ιδεών και νέων μελετών.
Η κατά τα λοιπά θετική διαμόρφωση της λεωφόρου Βασιλίσσης Ολγας σε χώρο περιπάτου συνδέεται με την παραγωγή σκέψης και έργου κατά την προολυμπιακή περίοδο. Η Εταιρεία Ενοποίησης Αρχαιολογικών Χώρων (ΕΑΧΑ), που μας κληροδότησε τη διαμόρφωση του ωραιότερου περιπάτου στην Αθήνα, στη Διονυσίου Αρεοπαγίτου και στην Αποστόλου Παύλου, είχε στα σχέδιά της και τη Βασιλίσσης Ολγας. Η αναθέρμανση του σχεδίου είναι κατανοητή όπως και η επικαιροποίησή του, αλλά και πάλι αναρωτιέται κανείς δύο πράγματα. Η δική μας εποχή δεν μπορεί να προκαλέσει μελέτες και να συσπειρώσει νέους πολεοδόμους και αρχιτέκτονες να συμβάλουν στην πόλη τού αύριο; Και επιπλέον, μήπως ήταν λάθος η κατάργηση της ΕΑΧΑ το 2014 και η απαλλαγή των στελεχών της; Δεν θα ήταν καλύτερα αυτή η γνώση και η εμπειρία που είχε συγκεντρωθεί να συνεχίσει να ευεργετεί την πόλη με συμπράξεις δημόσιου και ιδιωτικού τομέα σε μια διαρκή σχέση με την Αθήνα και τις ανάγκες των πολιτών;
Εστω, όμως, ακόμη και έτσι όπως εξελίχθηκαν τα πράγματα, η νέα Βασιλίσσης Ολγας, όπως θα παραδοθεί, θα πρέπει να προσελκύσει περιπατητές. Θα πρέπει με κάποιον τρόπο οι πολίτες και οι επισκέπτες να νιώσουν ευπρόσδεκτοι και ασφαλείς, νύχτα-μέρα. Αυτό θα είναι το στοίχημα, που ελπίζουμε να κερδηθεί.