«Κοίταξέ με στα μάτια! Το πλοίο βυθίζεται! Πρέπει αυτήν τη στιγμή να πέσεις στη θάλασσα για να σωθείς», φωνάζει ένας μεσήλικος ναυτικός από τη Σάμο, ο Γιώργος Σκρίνος, σ’ ένα νεαρό κορίτσι που βλέπει για πρώτη φορά μπροστά του. Είναι η 19χρονη φοιτήτρια Ψυχολογίας στη Θεσσαλονίκη, Μαρία Βασιλάκη, που επιστρέφει στο πατρικό της στη Νάξο με το «Εξπρές Σάμινα», όταν ακούστηκε ένας δυνατός θόρυβος, έκλεισαν τα φώτα και βρέθηκαν όλοι στον απόλυτο πανικό. Το νερό της θάλασσας ανέβηκε μέχρι τα σαλόνια μέσα σε λίγα λεπτά και τα σωσίβια ήταν κλειδωμένα, ώσπου φάνηκε μπροστά της ο άγνωστος αυτός συνεπιβάτης. Φορώντας ακόμη στην πλάτη το σακίδιο με όλα τα βιβλία της σχολής, δέχεται ένα ακόμη απρόσμενο δώρο από τον Σκρίνο. Της φοράει πάνω από την τσάντα ένα περισσευούμενο σωσίβιο. Το καράβι έχει πάρει κλίση, γλιστράνε στο κατάστρωμα μέχρι τα κάγκελα και τη σπρώχνει στη θάλασσα. Το σακίδιό της γαντζώνεται στα σίδερα αλλά εκείνος καταφέρνει να ρίξει μέσα τη φοιτήτρια και να πέσει και αυτός. Yστερα χάνονται μέσα στη θαλασσοταραχή.
Η Βασιλάκη κρατιέται στην επιφάνεια για 3-4 ώρες αλλά δεν έχει ανάψει χειροκίνητα το φωτάκι του σωσιβίου και μέσα στα 9 μποφόρ δεν τη βλέπει και δεν την ακούει κανείς. Είδε το καράβι να πηγαίνει στον βυθό και ύστερα πολλά καΐκια που μάζευαν κόσμο. Περνάει δίπλα της ένα άλλο μικρό φωτάκι μέσα στο έρεβος. Είναι ένας άνθρωπος που έχει πεθάνει. Και ύστερα άλλη μια «φωτίτσα» σαν καντηλάκι. Δύο άνδρες και μία γυναίκα, ζωντανοί, με ένα σωσίβιο και οι τρεις, προσπαθούν να σωθούν. Κάποια ώρα αργότερα, έπειτα από αγωνιώδεις προσπάθειες ενάντια στα γιγαντιαία κύματα, ένα ιστιοφόρο με καπετάνιο τον Σταύρο Αρέλη τούς περισυλλέγει. Το όνομά της είναι από τα πρώτα στη λίστα των διασωθέντων. Και από την ανοιχτή τσάντα που φοράει ακόμη στους ώμους έχουν σκορπιστεί όλα στη θάλασσα, εκτός από μια μικροσκοπική εικονίτσα του Αγίου Νεκταρίου που της είχε δώσει η γιαγιά της. Τον επτάχρονο σήμερα γιο της τον λένε Νεκτάριο.
«Είναι απίστευτο ότι με κοίταξε κατάματα ο θάνατος εκείνο το βράδυ αλλά η τύχη με γλίτωσε. Ακόμη όμως και αν σωθείς, συγκλονίζεσαι και πενθείς με όλους όσοι έχουν χάσει τους δικούς τους, είσαι απολύτως συντονισμένος για καιρό», λέει η Βασιλάκη στην «Κ» 20 χρόνια αργότερα. «Μετά το ναυάγιο έπαθα μετατραυματικό στρες. Το πρώτο εξάμηνο έκανα σαν μην τρέχει τίποτε. Ελεγα ότι επέστρεψα στην κανονικότητά μου και μπορώ να ελέγξω τα πάντα. Μετά άρχισα να έχω εφιάλτες ότι είμαι στο πλοίο, ότι είναι μέσα και οι δικοί μου και θα πνιγούμε. Δεν μπορούσα να μείνω σε κλειστό χώρο, ήθελα να είμαι συνεχώς έξω και με κόσμο. Αλλοι από το “Σάμινα” δεν άντεχαν ούτε να πλυθούν για μήνες, δεν άντεχαν την αίσθηση του νερού. Ας μη μιλήσουμε για κολύμπι. Ευτυχώς με γλίτωσε το ότι ως φοιτήτρια Ψυχολογίας είχα στοιχειώδεις γνώσεις για το τι περνούν οι άνθρωποι που έχουν ζήσει κάτι τέτοιο, αλλιώς πιστεύω ότι θα είχα τρελαθεί. Υστερα βίωσα μια μεγάλη κατάθλιψη, ανέπτυξα διάφορες φοβίες. Δεν άντεχα να ακούω λέξη για το πλοίο. Θυμάμαι ότι επέστρεψα στη σχολή και από συμφοιτήτρια είχα γίνει “Η Μαρία που κόντεψε να πνιγεί στο Σάμινα”».
«Μετά το ναυάγιο άρχισα να έχω εφιάλτες ότι είμαι στο πλοίο, ότι είναι μέσα και οι δικοί μου και θα πνιγούμε. Δεν μπορούσα να μείνω σε κλειστό χώρο».
«Το πιο δύσκολο», ομολογεί, «ήταν τα ταξίδια με καράβι. Δεν γινόταν να τα σταματήσω διότι σπούδαζα στη Θεσσαλονίκη και έμενα στη Νάξο. Ακόμη και τώρα, όμως, όταν έχει κακοκαιρία και βρίσκομαι εν πλω δεν μπορώ να ξεπεράσω τον φόβο ότι θα βουλιάξουμε. Μου πήρε πάρα πολλά χρόνια, τουλάχιστον δεκαετία, για να πω ότι το πένθος αποκοιμήθηκε. Δεν έφυγε, απλώς είναι μέσα μου και μπορεί να ξυπνήσει ανά πάσα στιγμή. Λόγω δουλειάς εκπαίδευσα τον εαυτό μου να συμβιώνει με τα τραύματα. Οταν όμως είναι νωπά, αυτό είναι εξαιρετικά δύσκολο. Οταν έγινε το δυστύχημα με τους μαθητές στα Τέμπη το 2003, ήρθαν ξανά στο κεφάλι μου και οι εικόνες του “Σάμινα”. Είχα ξανά εφιάλτες, έβλεπα ότι η οροφή του δωματίου κατέβαινε και με έπνιγε. Και βέβαια τώρα, με τη σύγκρουση των δύο τρένων. Είναι σαν να ξανάζησα το ναυάγιο. Εκανα αναδρομή πίσω στην ηλικία των 19 ετών, όταν έπαιρνα το ίδιο τρένο για Αθήνα – Θεσσαλονίκη. Μπήκα στη θέση των φοιτητών», τονίζει.
Οταν έγινε το δυστύχημα με τους μαθητές στα Τέμπη το 2003, ήρθαν ξανά στο κεφάλι μου και οι εικόνες του ναυαγίου. Είχα ξανά εφιάλτες, έβλεπα ότι η οροφή του δωματίου κατέβαινε και με έπνιγε.
«Το πιο σημαντικό που θέλει να αισθανθεί κάποιος μετά μια τραγωδία που βίωσε είναι πως θα μάθει τι ακριβώς έγινε έτσι ώστε να του δημιουργηθεί μέσα από τη γνώση μια ψευδαίσθηση ότι ελέγχει το περιβάλλον του. Εγώ προσπαθούσα να αποδώσω κάπου το ναυάγιο, να μάθω ποιοι ήταν οι υπαίτιοι, γιατί αυτό με βοηθούσε να πιστεύω ότι δεν θα συμβεί ξανά. Η αλήθεια είναι ότι στα 19 μου έγινα μεσήλικη σε μια νύχτα, συνειδητοποίησα τον θάνατο, εκτίμησα την οικογένεια, την αγάπη για τους συγγενείς και τους φίλους. Παράλληλα κατάλαβα και τον ρόλο της τύχης. Και αντιλήφθηκα ότι η ζωή είναι να σκέφτεσαι: “Μη θεωρώ το αύριο δεδομένο. Μπορεί να μην έχει αύριο”».
«Ως ψυχολόγος αλλά και επιζήσασα νιώθω τον αβάσταχτο πόνο των συγγενών των νεκρών τότε και σήμερα. Ο πατέρας μου με περίμενε στο λιμάνι της Πάρου και μέχρι να ακούσει το όνομά μου στους διασωθέντες ήταν έτοιμος να βουτήξει στη θάλασσα να πνιγεί και αυτός. Οι γονείς, τα αδέλφια, οι σύντροφοι των χαμένων δεν το ξεπερνούν ποτέ. Είναι ένας γολγοθάς που ξεκινάει μετά την τραγωδία. Ξέρετε, στην επέτειο του “Σάμινα” το γιορτάζω σαν να έχω γενέθλια κάθε χρόνο. Νιώθω απεριόριστη ευγνωμοσύνη. Και κάτι ακόμη. Το τραύμα από τα Τέμπη, το “Σάμινα”, το Μάτι, δεν είναι μόνο προσωπικό και συλλογικό. Περνάει στον κόσμο, στην κοινωνία. Περνάει όμως και σε όλους τους επαγγελματίες που καλούνται να χειριστούν τις πρώτες ώρες μια τραγωδία: διασώστες, γιατροί, νοσηλευτές, πυροσβέστες, ρεπόρτερ. Θέλουν και αυτοί βοήθεια. Και τον θαυμασμό και τις ευχαριστίες μας».
Πέρυσι έβαλε τέρμα στη ζωή του ένα από τα παιδιά που είχε τραυματιστεί βαριά στο δυστύχημα του 2003. Ηταν ένας ευαίσθητος άνθρωπος που ίσως δεν κατάφερε να συνέλθει.
«Ξαναζώ ό,τι συνέβη στους μαθητές μου στα Τέμπη»
Ο Δημήτρης Γκέκας είναι σήμερα συνταξιούχος φιλόλογος. Το 2003 ήταν λυκειάρχης στο Μακρυχώρι Ημαθίας και συνοδός στο ταξίδι κατά το οποίο σκοτώθηκαν 21 παιδιά. Λέει στην «Κ»: «Η είδηση του σιδηροδρομικού δυστυχήματος με έχει συγκλονίσει. Μόλις είδα την πρώτη εικόνα στην τηλεόραση, την έκλεισα, δεν μπορούσα να βλέπω άλλο διότι ήταν σαν να ξαναζώ αυτά που συνέβησαν στους μαθητές μου και εμένα στα Τέμπη. Στη μοιραία εκδρομή δεν είχα μόνον να αντιμετωπίσω το δικό μου βίωμα της τραγωδίας ως επιβάτης του πούλμαν, αλλά και την ψυχική ευθύνη πως εγώ ήμουν ο λυκειάρχης και συνοδός των παιδιών. Θα σκεφτεί κανείς ότι στις 13 Απριλίου κλείνουν 20 ολόκληρα χρόνια από τη σύγκρουση. Και όμως, όσο και αν περάσει ο καιρός, το τραύμα μέσα στην ψυχή παραμένει ζωντανό ακόμη και αν οι συγκυρίες, τα γεγονότα και η ροή της καθημερινότητας θολώνουν τον πόνο. Oμως με κάθε δυσάρεστο προσωπικό ή συλλογικό ερέθισμα και με κάθε αφορμή, η πληγή ξαναματώνει, οι φρικτές σκηνές επανέρχονται στο μυαλό. Eνας δάσκαλος είναι όπως ένας γονιός, βλέπει τα παιδιά σαν δικά του. Το γεγονός λοιπόν ότι 21 μαθητές βρήκαν τέτοιο θάνατο στο όχημα όπου επέβαινα και εγώ, είναι κάτι που θα με βασανίζει για πάντα. «Τα πρώτα χρόνια ήταν εφιαλτικά, έβλεπα στον ύπνο μου την επανάληψη όσων είχαν συμβεί. Στην καθημερινότητά μου, όταν ήμουν σε αυτοκίνητο και έβλεπα φορτηγά ή νταλίκες, αισθανόμουν αμέσως φόβο. Σε πούλμαν ξαναμπήκα με κόπο έπειτα από πολύ καιρό. Χρειάστηκε βέβαια να προστρέξω σε κάποιον ειδικό, αλλά υπήρξαν και ψυχολόγοι που έρχονταν τακτικά στο σχολείο. Ποτέ όμως δεν μπόρεσα να τα αφήσω εντελώς πίσω μου. Πέρυσι έβαλε τέρμα στη ζωή του ένα από τα παιδιά που είχε τραυματιστεί βαριά στο δυστύχημα, νοσηλεύτηκε και κατάφερε να γλιτώσει. Hταν ένας ευαίσθητος άνθρωπος που δεν κατάφερε ίσως να συνέλθει. Βλέποντας πάντως το νέο δυστύχημα, δεν μπορώ να μην πω ότι εκτός από τον πόνο παραμένει και το παράπονο πως τόσα χρόνια πέρασαν αλλά η ανευθυνότητα του κράτους για την ασφάλεια της ζωής των πολιτών του δεν έχει βελτιωθεί».
Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις
Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr