Φωτογραφικές διατάξεις στο πολυνομοσχέδιο για το περιβάλλον

Φωτογραφικές διατάξεις στο πολυνομοσχέδιο για το περιβάλλον

Μετατέθηκε για την επόμενη εβδομάδα η ψήφιση του ν/σ του υπουργείου Περιβάλλοντος προκειμένου να γίνουν αλλαγές

8' 22" χρόνος ανάγνωσης
Ακούστε το άρθρο

«Ομοβροντία», αλλά για… λάθος λόγους, δέχεται το υπουργείο Περιβάλλοντος για το προεκλογικό νομοσχέδιο-σκούπα. Η κριτική εστιάζεται σχεδόν αποκλειστικά στην υπαγωγή των ελεγκτικών αρμοδιοτήτων για τα νερά στη ΡΑΕ, ενώ ο κύριος κορμός του σχεδίου νόμου αποτελείται από πλήθος προβληματικών –και ενίοτε «φωτογραφικών»– ρυθμίσεων που υποβαθμίζουν περαιτέρω την περιβαλλοντική προστασία και εντείνουν το πολεοδομικό χάος. Η συζήτηση και ψήφιση του σχεδίου νόμου μετατέθηκε για την επόμενη εβδομάδα.

Χθες, στην Επιτροπή Παραγωγής και Εμπορίου της Βουλής έγινε η 2η ανάγνωση του σχεδίου νόμου, με συζήτηση επί των άρθρων. Οπως ανακοινώθηκε, η ψήφιση του σχεδίου νόμου (που ήταν προγραμματισμένη για αύριο) αποφασίστηκε να πραγματοποιηθεί την επόμενη εβδομάδα και μάλιστα αφού προηγηθούν δύο ημέρες συζήτησης. Προφανώς αυτή η απόφαση ελήφθη προκειμένου να δοθεί χρόνος για κάποιες αλλαγές στο σχέδιο νόμου, οι οποίες ήδη κυοφορούνται.

Επίσης χθες, ο υπουργός Περιβάλλοντος Κώστας Σκρέκας συναντήθηκε με τον πρόεδρο της ΚΕΔΕ (και δήμαρχο Τρικκαίων) Δημήτρη Παπαστεργίου, τον πρόεδρο της Ενωσης Δημοτικών Εταιρειών Υδρευσης – Αποχέτευσης (ΕΔΕΥΑ) και δήμαρχο Ρεθύμνου Γιώργο Μαρινάκη και τον αντιπρόεδρο, δήμαρχο Λαρισαίων, Απόστολο Καλογιάννη. Οι εκπρόσωποι των δύο φορέων έλαβαν διαβεβαιώσεις ότι θα υπάρξουν διευκρινίσεις ώστε να είναι «ξεκάθαρο» πως δεν είναι απώτερος στόχος η ιδιωτικοποίηση των ΔΕΥΑ. Σύμφωνα με πληροφορίες της «Κ», το ΥΠΕΝ προσέγγισε τις προηγούμενες ημέρες και η Γενική Διεύθυνση Οικονομικών και Χρηματοδοτικών Υποθέσεων της Ε.Ε. (DG ECFIN), και αυτή για το θέμα της ΡΑΕ. Οπως φέρεται να επισημάνθηκε στο υπουργείο, το Ταμείο Ανάκαμψης ζήτησε χωριστές Αρχές για τα απορρίμματα και το νερό και όχι την ένταξή τους σε μια υφιστάμενη.

Αντίθετα, το περιβαλλοντικό – πολεοδομικό κομμάτι του σχεδίου νόμου δεν απασχόλησε τις κοινοτικές αρχές. Την Παρασκευή, επτά περιβαλλοντικές οργανώσεις (Ελληνική Εταιρεία Περιβάλλοντος και Πολιτισμού, Ελληνική Εταιρεία Προστασίας της Φύσης, Καλλιστώ, Οικολογική Εταιρεία Ανακύκλωσης, Greenpeace, Medasset, WWF) εξέφρασαν με κοινή ανακοίνωσή τους την απογοήτευσή τους για το νομοθέτημα. «Οι ρυθμίσεις αφορούν κρίσιμα ζητήματα για την προστασία του περιβάλλοντος, όπως, μεταξύ άλλων, η επιβάρυνση όλων των ζωνών προστασίας των περιοχών του δικτύου Natura 2000, η εκχέρσωση δασικών εκτάσεων, η υπέρμετρη παροχή κινήτρων τουριστικών εγκαταστάσεων και εγκαταστάσεων Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και σειρά αποσπασματικών πολεοδομικών ρυθμίσεων», αναφέρουν, χαρακτηρίζοντας το σχέδιο νόμου «καταστροφικό».

Οπως ορθώς επισήμαναν οι οργανώσεις, το σχέδιο νόμου βρίθει προβληματικών διατάξεων: από την τροποποίηση (για πολλοστή φορά) της νομοθεσίας για τις Ειδικές Περιβαλλοντικές Μελέτες και τις προνομιακές για τις τουριστικές επενδύσεις ρυθμίσεις (ειδικό καθεστώς για διάνοιξη δρόμων και οικοδομησιμότητα, δόμηση στα 30 μέτρα από τη θάλασσα κ.ά.), έως την «τακτοποίηση» των εκχερσωμένων δασικών εκτάσεων (προσπάθεια που έχει στο παρελθόν «κοπεί» από το ΣτΕ), την περαιτέρω ελάφρυνση των προστίμων για ρύπανση του περιβάλλοντος. Και διάφορες φωτογραφικές ρυθμίσεις, όπως την κατάργηση ειδικά για τις περιοχές οργανωμένων τουριστικών αναπτύξεων (ΠΟΤΑ) της απαγόρευσης που ίσχυε για την κατασκευή λιμενικών εγκαταστάσεων σε προστατευόμενες περιοχές, την κατά την κρίση του υπουργού τροποποίηση των ορίων των παραδοσιακών οικισμών και τον περαιτέρω εμπλουτισμό των (ήδη δεκάδων) εξαιρέσεων από τη νομοθεσία για την επένδυση στο Ελληνικό.

Φωτογραφικές διατάξεις στο πολυνομοσχέδιο για το περιβάλλον-1

ΑΠΟΨΕΙΣ

Μια ακατανόητη σπουδή

Των Γιάννη Μιχαήλ* και Μιλτιάδη Λάζογλου**

Σε κάθε κράτος δικαίου οποιαδήποτε νομοθετική παρέμβαση οφείλει να είναι αποτέλεσμα ευρύτατης και ουσιαστικής διαβούλευσης. Οι τέσσερις ημέρες (εντός τριημέρου αργιών!) στις οποίες τέθηκε προς διαβούλευση το σχέδιο νόμου καθώς και τα 120 και πλέον άρθρα (συνολικά ξεπερνούν τα 260) που προστέθηκαν προκαλούν προβληματισμό και απογοήτευση. Η πολυπλοκότητα δε των ετερόκλητων διατάξεων του εν λόγω σχεδίου νομού επιβάλλει την ευρύτατη και ουσιαστική διαβούλευσή τους. Τουναντίον, κατάπληξη έχει προκαλέσει η εσπευσμένη εισαγωγή προς ψήφιση στη Βουλή του αμφισβητούμενου νομοσχεδίου από την κυβέρνηση, παρά τις έντονες αντιδράσεις.

Το σχέδιο νόμου παρέχει υπερβολικά κίνητρα χωροθέτησης και λειτουργίας σε τουριστικές εγκαταστάσεις και εγκαταστάσεις ανανεώσιμων πηγών ενέργειας, επιβαρύνει τα δάση και τις δασικές εκτάσεις καθώς και περιοχές του δικτύου Natura 2000. Ενδεικτικά, κάποιες, μεταξύ πολλών, κραυγαλέες περιπτώσεις:

• Η δυνατότητα που παρέχεται στον υπ. Περιβάλλοντος να «διορθώνει» (συνήθως διευρύνοντας) τα όρια οικισμών, σε αντίθεση με την πάγια νομολογία του ΣτΕ που προβλέπει ως προϋπόθεση την έκδοση σχετικού Προεδρικού Διατάγματος.

• Η δυνατότητα «νομιμοποίησης» παράνομων δρόμων ή διάνοιξης νέων μέσω των ειδικών πολεοδομικών σχεδίων, ώστε να καταστεί οικοδομήσιμη η έκταση ενός ιδιώτη που θα υλοποιήσει στρατηγική επένδυση, ενώ η νομολογία του ΣτΕ απαιτεί τον ολοκληρωμένο σχεδιασμό του οδικού δικτύου.

• Η δυνατότητα συμπερίληψης πρόσθετων κατηγοριών τουριστικών εγκαταστάσεων σε αυτές που μπορούν να χωροθετηθούν σε απόσταση μόλις 30 μέτρων από τον αιγιαλό, διάταξη που έτσι κι αλλιώς καταστρατηγεί τον αδόμητο χαρακτήρα και αγνοεί κατάφωρα τις αναμενόμενες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής.

• Η δυνατότητα κατασκευής τουριστικών χωριών εκτός από δημόσιες και σε ιδιωτικές δασικές εκτάσεις.

Από το 2020 η χώρα μας έχει καταδικαστεί από το Ευρωδικαστήριο για τη μη έγκαιρη θεσμοθέτηση των αναγκαίων στόχων διατήρησης και μέτρων διαχείρισης των περιοχών του δικτύου Natura 2000. Oι προτεινόμενες αλλαγές θα επιφέρουν περαιτέρω καθυστερήσεις. Σημειώνεται ότι πολλές από τις διατάξεις που περιλαμβάνονται στο νομοσχέδιο ελέγχονται για τη συνταγματικότητά τους και την τήρηση της σχετικής ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Η κρισιμότητα και η σημασία της φύσης και του πολιτισμού της χώρας μας επιβάλλουν τη συζήτηση του θέματος με ηρεμία και νηφαλιότητα την επαύριον των επερχόμενων εκλογών.
 
* Ο δρ Γιάννης Μιχαήλ είναι αρχιτέκτων-πολεοδόμος, αντιπρόεδρος της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.
* Ο δρ Μιλτιάδης Λάζογλου είναι χωροτάκτης-πολεοδόμος, υπεύθυνος Περιβαλλοντικής Πολιτικής της Ελληνικής Εταιρείας Περιβάλλοντος και Πολιτισμού.

Αποκλίσεις σε δύο κρίσιμους χώρους

Του Στάθη Ποταμίτη*

Από ό,τι διαβάζουμε, βρίσκεται ενώπιον της Ολομέλειας της Βουλής και αναμένεται τις επόμενες μέρες η ψήφιση πολυνομοσχεδίου που θίγει θέματα περιβάλλοντος, χωροταξίας και ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Eχει προκαλέσει μεγάλη ανησυχία λόγω της εμβέλειας, έκτασης, τεχνικής πολυπλοκότητας αλλά και διατάξεων που φαίνεται να επιδιώκουν τη ρύθμιση ειδικών περιπτώσεων. Ταυτόχρονα, ο χρόνος διαβούλευσης είναι πολύ περιορισμένος. Μέχρι σήμερα, τουλάχιστον κατά την αντίληψη της πλειοψηφίας όσων ασχολούνται με τα θέματα προστασίας της φυσικής κληρονομιάς μας, ο νομοθέτης έχει συχνά αστοχήσει στις σταθμίσεις του. 

Μια άλλη πηγή ανησυχίας είναι η κυριαρχία του τουρισμού ως εξαγωγικού προϊόντος της χώρας. Ο τουρισμός μας βασίζεται στο φυσικό κάλλος της χώρας και στη φυσική και πολιτιστική της κληρονομιά. Είναι όμως εξαιρετικά πολλά τα παραδείγματα όπου η γρήγορη και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη του τουρισμού καταστρέφει το περιβάλλον από το οποίο εξαρτάται. 

Ενδεικτικά, το νομοσχέδιο φαίνεται να εισάγει αποκλίσεις σε δύο κρίσιμους χώρους – τις επιτρεπόμενες χρήσεις γης στις προστατευόμενες περιοχές και τον ορισμό των ορίων των οικισμών. Στην πρώτη περίπτωση θίγεται ο χαρακτήρας περιοχών που έχουν αναγνωρισμένο ιδιαίτερο κάλλος ή περιβαλλοντική αξία. Το άρθρο 179 του νομοσχεδίου τροποποιεί (ακόμη μια φορά) το άρθρο 21 του νόμου 1650/1986. Στην παράγραφο 10 της τροποποιούμενης διάταξης παρέχεται η νομοθετική εξουσιοδότηση για τη ρύθμιση με προεδρικό διάταγμα όχι μόνο της συνέχισης λειτουργίας σε προστατευόμενη περιοχή νόμιμων έργων και δραστηριοτήτων, αλλά και ο εκσυγχρονισμός και η επέκτασή τους, ακόμη και αν ανήκουν στην υψηλή κατηγορία περιβαλλοντικής όχλησης, με μόνη την επιφύλαξη ότι «η παραμονή τους δεν διακινδυνεύει την επίτευξη των στόχων διατήρησης της αντίστοιχης περιοχής». Είναι προφανές ότι η ασάφεια του κριτηρίου δημιουργεί σημαντικούς κινδύνους χαλάρωσης της προστασίας π.χ. των περιοχών Natura. Αντίστοιχα, παρότι έχει νομολογηθεί ότι τα όρια ενός οικισμού ορίζονται μόνο με προεδρικό διάταγμα, το άρθρο 253 παρέχει στον υπουργό Περιβάλλοντος την αρμοδιότητα διόρθωσης σφαλμάτων ορίων οικισμών. Τι εμβέλεια έχει αυτή η μεταβατική διάταξη (ουδέν μονιμότερο του προσωρινού), τι σημαίνει «σφάλμα ορίων» και πώς θα ελεγχθεί η «διόρθωσή» τους;

Η προστασία του περιβάλλοντος μας ακουμπά όλους. Εχουμε άλλωστε μεγάλο δρόμο ακόμη για να φτάσουμε σε επαρκείς ρυθμίσεις και στην αποτελεσματική εφαρμογή τους. Σίγουρα δεν υπάρχει περιθώριο οπισθοδρόμησης – ιδιαίτερα αν γίνει με τρόπο αδιαφανή και χωρίς να ζυγιστούν επαρκώς όλες οι απόψεις.

* Ο κ. Στάθης Ποταμίτης είναι δικηγόρος Αθηνών.

Συνονθύλευμα ετερόκλητων θεμάτων

Του Μαρτίνου Γκαίτλιχ*

Το υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας εν μέσω προεκλογικής περιόδου αποφάσισε να καταθέσει στη Βουλή ένα πολυνομοσχέδιο που αποτελεί συνονθύλευμα πολλών ετερόκλητων και ασύνδετων θεμάτων. Οι αντιδράσεις της Ορνιθολογικής και άλλων περιβαλλοντικών οργανώσεων για την προσχηματική διαβούλευση δεν εισακούστηκαν. Με το εν λόγω νομοσχέδιο επιχειρούνται ανατροπές στο εν εξελίξει έργο των Ειδικών Περιβαλλοντικών Μελετών. Συγκεκριμένα, επιχειρούνται αλλαγές όσον αφορά το έργο των μελετών που θα οδηγήσουν στα απαραίτητα σχέδια διαχείρισης για τις προστατευόμενες περιοχές και συγκεκριμένα φαίνεται να αποσυνδέεται η χρήση του πολεοδομικού εργαλείου των χρήσεων γης από το σύστημα των ζωνών προστασίας που είχε εισαγάγει ο ν. 4685/2020. Επιπλέον, στις διατάξεις αυτές αναφέρεται ότι σχετικά με την κατάρτιση και έκδοση των Σχεδίων Διαχείρισης και των Προεδρικών Διαταγμάτων για τα Εθνικά Πάρκα και τις περιοχές προστασίας της βιοποικιλότητας λαμβάνονται υπόψη οι «οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές απαιτήσεις, καθώς και οι περιφερειακές και τοπικές ιδιομορφίες», τη στιγμή που κυρίαρχο κριτήριο για το έργο των ΕΠΜ, και βάσει της οδηγίας για τους οικοτόπους, πρέπει να είναι οι οικολογικές ανάγκες και απαιτήσεις των προστατευτέων αντικειμένων και η επίτευξη των στόχων διατήρησης. Στις ίδιες διατάξεις γίνεται λόγος για «υποζώνες», τη στιγμή που δεν είναι καθόλου σαφές σε τι συνίστανται αυτές οι «υποζώνες», ούτε πώς καθορίζονται σε σχέση με τις προβλεπόμενες ζώνες προστασίας.

Οσον αφορά την παραγωγή ενέργειας, το νομοσχέδιο εισάγει την έννοια της Περιοχής Πρώτης Επιλογής ΑΠΕ, ως χωροταξικό υποσύνολο της χερσαίας και θαλάσσιας έκτασης. Η προτεινόμενη διάταξη παραβλέπει την αδιαμφισβήτητη ανάγκη για κεντρικό σχεδιασμό στη χωροθέτηση των έργων ΑΠΕ, επιβαρύνοντας έτσι τη θέση της χώρας, ιδίως αν ληφθεί υπόψη η πρόσφατη αιτιολογημένη γνώμη για μη συμμόρφωση με την Οδηγία 92/43/ΕΟΚ κατά τον σχεδιασμό αιολικών πάρκων.

Επισημαίνεται, τέλος, ότι προστίθεται η «υποχρέωση αποκατάστασης του περιβάλλοντος, εντός προθεσμίας, αν η βλάβη είναι αναστρέψιμη», τη στιγμή που η υποχρέωση αποκατάστασης σε περίπτωση περιβαλλοντικής ζημίας ισχύει στο ακέραιο και όχι υπό όρους ή προϋποθέσεις. Δυσάρεστη έκπληξη προκαλείται και από την προχειρότητα και την παρωχημένη αντίληψη που διέπει πολλά σημεία του κειμένου αυτού. Ενδεικτικά αναφέρουμε τη χρήση εντελώς ξεπερασμένων όρων, όπως την αναφορά σε «ευγενή θηράματα». Οι δε ποινές για την παράνομη θήρα, αν και όντως έχουν αυστηροποιηθεί σε σχέση με παλαιότερα, εξακολουθούν να είναι πολύ ήπιες.
 
* Ο κ. Μαρτίνος Γκαίτλιχ είναι υπεύθυνος περιβαλλοντικών θεμάτων και πολιτικής, Ελληνική Ορνιθολογική Εταιρεία.

Ειδήσεις σήμερα

Ακολουθήστε το kathimerini.gr στο Google News και μάθετε πρώτοι όλες τις ειδήσεις

Δείτε όλες τις τελευταίες Ειδήσεις από την Ελλάδα και τον Κόσμο, στο kathimerini.gr 

Λάβετε μέρος στη συζήτηση 0 Εγγραφείτε για να διαβάσετε τα σχόλια ή
βρείτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει για να σχολιάσετε.
Για να σχολιάσετε, επιλέξτε τη συνδρομή που σας ταιριάζει. Παρακαλούμε σχολιάστε με σεβασμό προς την δημοσιογραφική ομάδα και την κοινότητα της «Κ».
Σχολιάζοντας συμφωνείτε με τους όρους χρήσης.
Εγγραφή Συνδρομή