Ανάμεσα στα φροντιστήρια για τις Πανελλαδικές, τις βόλτες με φίλους –που όλο και περιορίζονται, αλλά ευτυχώς υπάρχουν τα social media–, το διάβασμα και το άγχος της ενηλικίωσης, οι μαθητές της φετινής Β΄ Λυκείου θα αντιμετωπίσουν την πρόκληση της κάλπης καθώς θα κληθούν να ψηφίσουν. Πολλοί από αυτούς δεν έχουν κλείσει ακόμη τα 17, ωστόσο σύμφωνα με τη νομοθεσία όλοι όσοι γεννήθηκαν το 2006 μπορούν να ψηφίσουν σε αυτές τις βουλευτικές εκλογές. Εφηβοι σήμερα, ήταν μικρότεροι από 10 χρόνων την εποχή των μνημονίων και της οικονομικής κρίσης. Οταν έκλεισαν οι τράπεζες ήταν μόλις 9 χρόνων.
Σε αυτές τις εκλογές θα ψηφίσουν για πρώτη φορά περίπου 430.000 νέοι από 17 έως 21 ετών, εκ των οποίων περίπου 90.000-100.000 πηγαίνουν ακόμη σχολείο και κάποιοι δεν έχουν σβήσει τα 17 κεράκια τους. Μόνο η Αυστρία από τις χώρες της Ε.Ε. έχει θεσμοθετήσει την ψήφο για τα παιδιά που έχουν κλείσει τα 16. Στις ηλικίες από 17 έως 21 χρόνων εντοπίζεται δημοσκοπικά το μεγαλύτερο ποσοστό αδιευκρίνιστης ψήφου στην Ελλάδα, ενώ υπολογίζεται ότι ένα σημαντικό ποσοστό, που μπορεί να ξεπεράσει το 40%, δεν θα νοιαστεί καν να ψηφίσει. Ωστόσο η παράμετρος της πανδημίας και του lockdown θα παίξει καθοριστικό ρόλο στο πώς θα συμπεριφερθεί εκλογικά η νέα γενιά, εκτιμούν πολιτικοί επιστήμονες.
Εντοπίσαμε πέντε από τους νεότερους ψηφοφόρους της 21ης Μαΐου και συζητήσαμε μαζί τους για τη συμμετοχή τους στην εκλογική διαδικασία.
Χαίρονται που θα ψηφίσουν. Επιτέλους μπορούν να πουν τη γνώμη τους και να μετρήσει. Μιλούν πολύ μεταξύ τους για όσα τους απασχολούν και όσα τους θυμώνουν. Παρά το χάσμα γενεών με τους γονείς τους, σε εκείνους απευθύνονται για να λύσουν τις πολιτικές απορίες τους. Θα ήθελαν να συζητήσουν στο σχολείο για τις εκλογές, τα διαδικαστικά έστω, πώς γίνονται, ποιο είναι το εκλογικό σύστημα και τι σημαίνει να ρίξεις λευκό· αλλά αισθάνονται ότι πρόκειται για απαγορευμένο θέμα.
1. Παναγιώτης Αλάνης. Θα κλείσει τα 17 στις 19 Ιουλίου
Να παρέμβουμε σε αυτά που συμβαίνουν
Ο Παναγιώτης Αλάνης έχει σαφή εικόνα τού τι θέλει από το κόμμα στο οποίο θα ρίξει την πρώτη ψήφο του. Τώρα αν θα επιτευχθούν όσα ελπίζει… Ε, δεν είναι και σίγουρος. «Πιστεύω ότι είναι σημαντικό να υπάρχει σταθερότητα και ασφάλεια σε σχέση με τις γύρω χώρες. Και καλή σχέση με την Ευρώπη. Επίσης υπάρχουν πολλοί πτυχιούχοι που κάνουν εργασίες άσχετες με το αντικείμενό τους. Θα ήθελα να υπάρχουν δουλειές για όλους». Εχει ζήσει κυβέρνηση Μητσοτάκη, Τσίπρα και Σαμαρά, αλλά έχει ακούσει και τα παλαιότερα. «Τον Γιώργο Παπανδρέου, τον Ανδρέα, τον Καραμανλή, τον πατέρα Μητσοτάκη». Πώς σου φαίνεται που τα ίδια ονόματα επανέρχονται στην πολιτική; «Μου φαίνεται ότι ο γιος κάνει την ίδια δουλειά με τον πατέρα, αλλά δεν το θεωρώ αρνητικό», απαντάει με αφοπλιστική ειλικρίνεια.
Οσο για την πολιτική του ενημέρωση προσπαθεί, αλλά δεν υπάρχει χρόνος με το σχολείο, 12-14 ώρες την εβδομάδα φροντιστήριο, και διάβασμα. Οταν κάτι τον ενδιαφέρει προσπαθεί πάντως να το διασταυρώσει. «Δεν θα διαβάσω τι λέει μόνο ένα site, θα ψάξω περισσότερο».
Ενόψει της πρώτης φοράς στην κάλπη θα ήθελε περισσότερη πολιτική ενημέρωση. «Εννοείται ότι θα ψηφίσω. Ολοι πρέπει να ψηφίσουμε για να μπορούμε να παρέμβουμε σε αυτά που συμβαίνουν. Θα ήθελα όμως στο σχολείο να συζητάμε περισσότερο γι’ αυτά τα πράγματα, αλλά όλοι φοβούνται τα πολιτικά θέματα. Γενικά πολλά θέματα που αφορούν τη ζωή μας δεν συζητούνται».
2. Βίβιαν Παπαδογεωργάκη. Θα κλείσει τα 17 στις 5 Οκτωβρίου
Επρεπε να γίνει συζήτηση στα σχολεία
«Θυμάμαι που πήγαινα με τους γονείς μου όταν ψήφιζαν και τώρα ήρθε η ώρα να ψηφίσω κι εγώ. Εχω λίγη αγωνία», λέει. Στην αρχή της σχολικής χρονιάς άκουσε ότι μπορεί να ψηφίσει αφού έχει γεννηθεί το 2006, αλλά και πάλι δεν ήταν σίγουρη. Εψαξε όμως πληροφορίες και επιβεβαίωσε ότι μπορεί να συμμετάσχει στις εκλογές του Μαΐου.
«Ξέρεις ότι θα ψηφίσουμε με το σύστημα της απλής αναλογικής;», ρωτάω. «Δεν το ήξερα μέχρι προχθές», απαντάει. «Αλλά το συζητήσαμε με τους γονείς μου». Θα ήθελε να γινόταν κάποια σχετική συζήτηση στο σχολείο. «Θα μπορούσε να βοηθήσει όλα τα παιδιά της ηλικίας μου να καταλάβουν πολλά πράγματα για το πολιτικό σύστημα και τις εκλογές. Πολλοί δεν μπορούν να μιλήσουν ούτε με τους γονείς τους, οπότε εύκολα παρασύρονται».
Η Βίβιαν επιμένει ότι είναι πολύ εύκολο να παρασυρθείς και να θεωρήσεις «αλήθεια» κάτι που λέγεται ή γράφεται, ειδικά όταν το λέει ένας διάσημος. «Εβλεπα ότι πρόεδρος μιας ομάδας είχε γράψει στα social ότι θα ψηφίσει κάτι και από κάτω εκατοντάδες σχόλια συμφωνούσαν: ό,τι ψηφίσεις, μαζί σου».
3. Γιώργος Κασπίρης. Θα κλείσει τα 17 στο τέλος Απριλίου
Κανένας δεν συνεργάζεται με κανέναν…
«Μπορεί να σκέφτονται οι ενήλικοι ότι δεν έχουμε ωριμάσει σε αυτή την ηλικία πολιτικά όσο θα έπρεπε, αλλά γνωρίζουμε αρκετά πράγματα. Ξέρω όλα τα κόμματα και πώς μπορεί να σχηματιστεί κυβέρνηση», λέει ο Γιώργος και προσθέτει «εντάξει, δεν μπορώ να πω ότι ξέρω ακριβώς ποιες είναι οι θέσεις κάθε κόμματος». Πάντως δεν είναι και πολλοί οι ενήλικοι που θα μπορούσαν να ισχυριστούν ότι έχουν πλήρη εικόνα των προγραμμάτων των κομμάτων, τον καθησυχάζω.
Αν θα ψηφίσει; Ούτε λόγος, και βέβαια θα πάει στην κάλπη στις 21 Μαΐου. «Αν δεν ψηφίσεις είναι σαν να αποφεύγεις την ευθύνη, να αποφασίσεις ποιος θα σε κυβερνήσει. Αφήνεις κάτι τέτοιο στην τύχη;».
Δεν πιστεύει ότι οι κυβερνήσεις συνεργασίας μπορούν να εφαρμοστούν στην Ελλάδα. «Δεν βλέπετε πώς είναι η πολιτική κατάσταση; Κανένας δεν συνεργάζεται με κανέναν. Ποιοι είναι αυτοί οι πολιτικοί –απ’ όλα τα κόμματα– που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν σωστά αν συμμετείχαν σε μια κυβέρνηση συνεργασίας; Εδώ όταν συμμετέχουν σε μια συζήτηση ή στο Κοινοβούλιο, το μόνο που κάνουν είναι να προπηλακίζει ο ένας τον άλλον», περιγράφει.
Ενημερώνεται από το Διαδίκτυο, αλλά ξέρει πως αν πατήσει ένα λινκ, στη συνέχεια θα λαμβάνει παρόμοιου τύπου ενημερώσεις και ειδήσεις. «Δεν εμπιστεύομαι όσα μου βγάζει το Google. Συνήθως μιλάω με τους γονείς μου και κυρίως με τον πατριό μου που ασχολείται πολύ και σε πολλά πράγματα ταιριάζουμε όσον αφορά τα πιστεύω μας». Στο σχολείο, λέει ο Γιώργος, γίνονται πολλές συζητήσεις μεταξύ των παιδιών, οι οποίες πολλές φορές καταλήγουν σε αντιπαράθεση, «αλλά είναι αναμενόμενο και αναπόφευκτο».
Πολιτική συζήτηση στα social; «Μπα, διαβάζω, κοιτάζω τι λέγεται, αλλά προσπαθώ να αποφεύγω να συμμετέχω σε πολιτικές συζητήσεις στο Ιντερνετ.
4. Ηλίας Μπορμπόλης. Θα κλείσει τα 17 στις 17 Αυγούστου
Η ψήφος είναι ευθύνη
Ξεκίνησε να βλέπει ειδήσεις την εποχή της πανδημίας, που είχε περισσότερο ελεύθερο χρόνο. Και από τότε δεν εγκατέλειψε τη συνήθεια της ενημέρωσης. Διαβάζει ειδησεογραφικές ιστοσελίδες και στο YouTube παρακολουθεί συζητήσεις πολιτικών όταν μάθει ότι «κάτι συνέβη».
«Δεν σε ενοχλεί που τσακώνονται;», ρωτάω. «Η επιφάνεια είναι ότι τσακώνονται. Αν κάνεις ένα φιλτράρισμα καταλαβαίνεις ποια είναι τα σημαντικά. Πρέπει να είσαι ενημερωμένος για να ψηφίσεις». Στις παρέες των εφήβων συζητούνται πολιτικά θέματα, κυρίως θέματα που έχουν σχέση με το σχολείο. «Συζητήσαμε για τις καταλήψεις, αν είναι σωστές, ποια είναι τα αιτήματα», λέει. «Τσακώνεστε;», ρωτάω. «Μπα, όταν δω ότι σε μια συζήτηση ανεβαίνουν οι τόνοι και κάποιοι υιοθετούν ακραίες αντιλήψεις, σταματάω τη συζήτηση. Δεν έχει νόημα να επιμένεις». Στο Διαδίκτυο αποφεύγει κάθε πολιτική συζήτηση. «Στα social media δεν ξέρεις ποτέ με πoιον συζητάς. Στο Twitter, για παράδειγμα, έχει πολλά troll, δεν έχει νόημα».
Ασφαλώς και θα πάει να ψηφίσει. «Αν μάλιστα, όπως λένε, η αποχή στη δική μας ηλικιακή ομάδα αναμένεται να είναι μεγάλη, είναι ακόμη πιο σημαντικό να ψηφίσουμε. Η ψήφος είναι ευθύνη και η αποχή ή το λευκό είναι σαν να απεμπολείς ένα δικαίωμα για να μην έχεις ευθύνη», λέει.
Εχει ακούσει πολλούς να λένε «τι να πάω να ψηφίσω, πάλι οι ίδιοι θα βγουν. Μα αν όλοι σκεφθούν έτσι, τότε αυτή η στάση πάλι θα επηρεάσει ποιοι θα είναι στη Βουλή».
Γνωρίζει ότι σε αυτές τις εκλογές θα ψηφίσουμε με το σύστημα της απλής αναλογικής. «Ο αριθμός των κομμάτων που θα μπουν στη Βουλή είναι αντιστρόφως ανάλογος με την επίτευξη αυτοδυναμίας», αναφέρει. Αν μπορούσε ο ίδιος να αποφασίσει, προτιμάει να προκύψει αυτοδύναμη κυβέρνηση. «Σε μια κυβέρνηση συνεργασίας πολλές φορές οι συζητήσεις γίνονται μεταξύ των εταίρων για πράγματα που δεν έχουν πραγματική σημασία. Και μπορεί ανά πάσα στιγμή να πέσει η κυβέρνηση για ένα θέμα που θα είναι αστείο ή ακόμα και εσκεμμένα».
5. Αναστασία Χελιδώνη. Θα κλείσει τα 17 στις 9 Μαΐου
Η εκπαίδευση στην Ελλάδα είναι ακατανόητη
«Οταν έμαθα ότι θα ψηφίσω, ενθουσιάστηκα. Αισθάνθηκα μεγάλη, είναι σημαντικό να συμμετέχω σε κάτι που έχει σχέση με το μέλλον της Ελλάδας», λέει η Αναστασία που ζει στη Λάρισα και φοιτά στη Β΄ Λυκείου του Πειραματικού Σχολείου. Πολλά πράγματα σε σχέση με την πολιτική δεν τα καταλαβαίνει, όπως παραδέχεται. «Δεν ξέρω ποιος κάνει λάθος και ποιος κάνει σωστά, σε κάποιες περιπτώσεις. Ειδικά στην πολιτική δεν είναι καθόλου εύκολο να βρεις το δίκαιο. Τότε είναι που σκέφτομαι ότι οι μεγάλοι ξέρουν καλύτερα».
Συμμετείχε όμως στις πορείες για τα Τέμπη. «Το συζητήσαμε μεταξύ μας και όλοι πήγαμε στις πορείες. Θέλουμε να υπάρχει ασφάλεια, να μη φοβόμαστε. Πάντως νομίζω ότι για τις συνθήκες που επικρατούσαν έφταιγαν όλα τα κόμματα».
Θυμάται καθαρά την οικονομική κρίση ή μάλλον τις επιπτώσεις της. «Ολοι είχαν άγχος, δεν ήμασταν καθόλου καλά. Ηξερα ότι πολλοί είχαν μεγάλα οικονομικά προβλήματα, άκουγα τις συζητήσεις». Για την οικονομία δεν ξέρει και πολλά. «Πιστεύω ότι δεν διαχειριστήκαμε καλά τα χρήματα και έτσι προέκυψε η κρίση. Και τώρα με την ακρίβεια κάτι σοβαρό πάλι συμβαίνει». Ομως ξέρει τι θα ήθελε από το σχολείο και ξέρει ότι και αυτό είναι θέμα πολιτικής. «Ο τρόπος εκπαίδευσης στην Ελλάδα είναι παράξενος, ακατανόητος. Πάμε σχολείο και δεν καταλαβαίνουμε πολλά, και μετά αναγκαζόμαστε να πηγαίνουμε πολλές ώρες φροντιστήριο και όλη τη μέρα τρέχουμε και δεν έχουμε καθόλου ελεύθερο χρόνο. Θα ήθελα να μη χρειάζεται να πηγαίνουμε από εδώ και από εκεί συνέχεια και να πιεζόμαστε τόσο. Ακούμε ότι τα σχολεία σε άλλες χώρες είναι διαφορετικά. Γιατί να μην είμαστε και εδώ έτσι; Γιατί να μη μαθαίνουμε ό,τι χρειάζεται στο σχολείο;».