«Με μεγάλη ελπίδα, κηρύσσω το τέλος της COVID-19 ως παγκόσμιας υγειονομικής κατάστασης έκτακτης ανάγκης».
Την περασμένη Πέμπτη, 4 Μαΐου, από τις 12 το μεσημέρι έως τις 5 το απόγευμα, λάμβανε χώρα η 15η συνεδρίαση –μέσω βιντεοκλήσης– της επιτροπής του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), που είναι επιφορτισμένη με την παρακολούθηση της εξέλιξης της πανδημίας της COVID-19. Ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ, δρ Τέντρος Γκεμπρεγέσους, που προήδρευε της συνεδρίασης, ήταν έτοιμος, μαζί με τα μέλη της επιτροπής, να κηρύξουν το τέλος της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης διεθνώς.
Κατά τη συνεδρίαση της 4ης Μαΐου, τα μέλη της επιτροπής τόνισαν τη φθίνουσα πορεία των θανάτων από COVID-19, τη μείωση των νοσηλειών και των εισαγωγών σε μονάδες εντατικής θεραπείας που σχετίζονται με την COVID-19 και τα υψηλά επίπεδα πληθυσμιακής ανοσίας στον SARS-CoV-2. Ο Τέντρος Γκεμπρεγέσους, από πλευράς του, εξέφρασε, παράλληλα, την ανησυχία του ότι οι αναφορές επιτήρησης στον ΠΟΥ έχουν μειωθεί σημαντικά, ότι συνεχίζει να υπάρχει άνιση πρόσβαση σε σωτήριες παρεμβάσεις και ότι η πανδημική κόπωση συνεχίζει να αυξάνεται.
Η επιτροπή, φυσικά, εξέτασε τα τρία κριτήρια: εάν η COVID-19 εξακολουθεί να αποτελεί 1) έκτακτο γεγονός, 2) κίνδυνο για τη δημόσια υγεία για άλλα κράτη μέσω της διεθνούς εξάπλωσης και 3) εάν δυνητικά απαιτεί συντονισμένη διεθνή αντίδραση. Αναγνώρισε ότι, αν και ο SARS-CoV-2 κυκλοφορεί και θα συνεχίσει να κυκλοφορεί ευρέως και να εξελίσσεται, δεν είναι πλέον ένα ασυνήθιστο ή απροσδόκητο γεγονός.
Κρατώντας «μικρό καλάθι», προφανώς για να μην περάσουν λανθασμένα μηνύματα, κατέληξαν ότι ήγγικεν η ώρα να γίνει μετάβαση στη μακροπρόθεσμη διαχείριση της πανδημίας COVID-19. Οι κίνδυνοι που συζήτησε η επιτροπή, όπως αναφέρει η επιθεώρηση Science, έγκεινται στο ότι μια νέα παραλλαγή θα μπορούσε να… αιφνιδιάσει, ότι ο τερματισμός της κατάστασης έκτακτης ανάγκης ενδέχεται να παρερμηνευθεί από τις χώρες και να τις οδηγήσει να μειώσουν την επιφυλακή τους και ότι η πρόσβαση σε εμβόλια πιθανόν να γίνεται με προσκόμματα.
Από την άλλη, όπως λέει ο Λόρενς Γκόστιν, διευθυντής του O’Neill Institute for National and Global Health Law του Πανεπιστημίου Georgetown, η διατήρηση μιας έκτακτης ανάγκης για εκτεταμένο χρονικό διάστημα ενέχει κινδύνους, καθότι το κοινό χάνει την εμπιστοσύνη του στους φορείς δημόσιας υγείας και λειτουργεί όπως ο μύθος του Αισώπου με τον βοσκό και τον λύκο – σε νέα έκτακτη ανάγκη, οι εκκλήσεις των φορέων δεν θα εισακουστούν.
Ο γενικός διευθυντής του ΠΟΥ δήλωσε ότι ο κορωνοϊός είναι πλέον ένα καθιερωμένο και διαρκές ζήτημα υγείας που δεν αποτελεί πλέον έκτακτη ανάγκη για τη δημόσια υγεία παγκοσμίως. Ο Τέντρος Γκεμπρεγέσους έλαβε υπ’ όψιν του τις συμβουλές της επιτροπής σχετικά με τις προτεινόμενες προσωρινές συστάσεις. Κατά τη διάρκεια της μετάβασης στη μακροπρόθεσμη διαχείριση της πανδημίας, συνιστάται στα κράτη-μέλη του ΠΟΥ να συνεχίσουν να ακολουθούν τις εκδοθείσες προσωρινές συστάσεις.
Η περί ης ο λόγος μεταβατική περίοδος περιλαμβάνει σχέδιο, το οποίο, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, περιγράφει σημαντικές ενέργειες που πρέπει να εξετάσουν οι χώρες σε πέντε τομείς: συνεργατική επιτήρηση, κοινοτική προστασία, ασφαλής και επεκτάσιμη φροντίδα, πρόσβαση σε αντίμετρα και συντονισμός έκτακτης ανάγκης.
Την ίδια στιγμή, ο ΠΟΥ ενημέρωσε σχετικά με την κατάσταση του παγκόσμιου εμβολιασμού. Παγκοσμίως, έχουν χορηγηθεί 13,3 δισ. δόσεις εμβολίων κατά της COVID-19. Επί του παρόντος, το 89% των εργαζομένων στον τομέα της υγείας και το 82% των ενηλίκων άνω των 60 ετών έχουν ολοκληρώσει την αρχική σειρά (η αρχική μία ή δύο δόσεις συνιστώνται σύμφωνα με το πρόγραμμα εμβολίων), αν και η κάλυψη σε αυτές τις ομάδες προτεραιότητας ποικίλλει σε διαφορετικές περιοχές.
Σύμφωνα με τον Οργανισμό, πάντως, την τελευταία εβδομάδα του Απριλίου 2023, καταγράφηκαν 630.979 επιβεβαιωμένα κρούσματα και 3.568 θάνατοι παγκοσμίως – τα χαμηλότερα επίπεδα από τις πρώτες ημέρες της πανδημίας.
Η ανακοίνωση του ΠΟΥ και η παγκόσμια κατάσταση
Εχουν περάσει τρία χρόνια και τρεις μήνες από τις 30 Ιανουαρίου του 2020, οπότε και ο ΠΟΥ είχε σημάνει παγκόσμιο συναγερμό – έναν συναγερμό που θα άλλαζε άρδην τις ζωές μας, αφού θα σκότωνε 7 εκατ. ανθρώπους, σύμφωνα με τον ΠΟΥ, ή τους τριπλάσιους, σύμφωνα με άλλους υπολογισμούς. Που θα μας έκλεινε στο σπίτι, θα άλλαζε τις εργασιακές συνθήκες, θα επιτόνιζε τις ανασφάλειές μας και θα δημιουργούσε καινούργιες· ένας συναγερμός που θα γεννούσε θεωρίες συνωμοσίας και μικρούς «εμφυλίους» και θα τάραζε τη διεθνή οικονομία, αλλά και την ελευθερία της μετακίνησης· που θα αποδείκνυε την ανάγκη τα δημόσια συστήματα υγείας να είναι αποτελεσματικά, ολιστικά και συμπεριληπτικά· απέδειξε τον ηρωισμό των γιατρών και των νοσηλευτών· την απόλυτη εξάρτησή μας από αυτούς. Τελικά, υπήρξε ένας συναγερμός που έκανε εκατοντάδες άλλους –υπαρξιακούς, κοινωνικούς, οικονομικούς, πολιτικούς– συναγερμούς να χτυπήσουν μέσα μας κι έξω μας.
Οπως λέει και ο Ντέιβιντ Ουάλας-Ουέλς των New York Times, το 2020 μιλήσαμε για «ισοπέδωση της καμπύλης» και «μηδενική COVID». Φανταστήκαμε το τέλος του παιχνιδιού να πλησιάζει. Εξετάσαμε γραφήματα. Ψιθυρίσαμε για την ανοσία της αγέλης και προσπαθήσαμε να καταλάβουμε πόσοι θα έπρεπε να μολυνθούν προτού η ασθένεια υποχωρήσει πραγματικά από τη ζωή μας: 60%; 70%; 90%;
Πλύναμε και ξαναπλύναμε τα χέρια μας, ψεκάσαμε τα ρούχα μας, απλώσαμε χλωρίνες και αντιβακτηριδιακά παντού, κρατήσαμε αποστάσεις, στηθήκαμε μπροστά στην τηλεόραση για να ακούσουμε νέα μέτρα και ξανά νέα μέτρα. Χάσαμε την καθημερινότητά μας και μάθαμε να ζούμε με την ανακοίνωση των θανάτων, των κρουσμάτων, των εξαντλημένων.
Οταν έφτασαν τα εμβόλια, λέει ο Ντέιβιντ Ουάλας-Ουέλς, νωρίτερα από όσο πίστευε κανείς ότι ήταν δυνατό, φαινόταν σαν ένας προάγγελος του τέλους. Ολα αυτά αποδείχτηκαν ευσεβείς πόθοι – ή, τουλάχιστον, αλγοριθμικές σκέψεις που τελικά συνετρίβησαν απέναντι στις εκπλήξεις του πραγματικού κόσμου. Είχαμε νέες παραλλαγές, κυρίως αυτές που ήταν πιο μεταδοτικές και πιο αποτελεσματικές στην αποφυγή της ανοσίας.
Και παρότι λάβαμε τα θαυματουργά αυτά εμβόλια, εξακολουθήσαμε να έχουμε πρωτοφανή κρούσματα και αναγκαστήκαμε να μάθουμε, θάνατο τον θάνατο, για την εξασθένηση της ανοσίας και τους διαρκείς κινδύνους για τους πιο ευάλωτους, ιδιαίτερα τους ηλικιωμένους.
Ωστόσο, όπως αποδείχθηκε, κανένα μοντέλο δεν κατόρθωσε να προβλέψει με βεβαιότητα πότε θα τελείωνε η πανδημία, γράφει ο Ντέιβιντ Ουάλας-Ουέλς. Οπως πρότειναν οι ιστορικοί της ιατρικής σχεδόν από την αρχή, αυτό δεν θα ήταν ένα επιδημιολογικό όριο, αλλά μια κοινωνική και πολιτική απόφαση, που πιθανώς ελήφθη με εξαντλημένη συναίνεση παρά με θριαμβευτική ομοφωνία. Κι έτσι, φτάσαμε εδώ.
Σύμφωνα με τη βάση δεδομένων πλεονάζουσας θνησιμότητας (η διαφορά ανάμεσα στον παρατηρούμενο αριθμό θανάτων και τον αναμενόμενο αριθμό θανάτων εάν δεν είχε εκδηλωθεί η πανδημία) του Economist, τον Απρίλιο σημειώνονταν τουλάχιστον 11.000 επιπλέον θάνατοι ημερησίως. Ωστόσο, το ποσοστό των θανάτων που αποδίδονται επίσημα στην COVID-19 μειώνεται σταθερά και τις τελευταίες εβδομάδες ήταν πολύ κάτω από τους 1.000 την ημέρα – το χαμηλότερο επίπεδο από τον Μάρτιο του 2020.
Οπως γράφουν οι ΝΥΤ, μόνο το 23% των ανθρώπων που ζουν σε χώρες χαμηλού εισοδήματος είχαν εμβολιαστεί, σύμφωνα με το Πρόγραμμα Ανάπτυξης του ΟΗΕ. Μάλιστα, ενδιαφέρον παρουσιάζει το στοιχείο πως, όταν οι χώρες υψηλού και μεσαίου εισοδήματος έφτασαν περίπου το 70% του εμβολιασμού στα τέλη του 2021, οι χώρες χαμηλού εισοδήματος εξακολουθούσαν να έχουν κολλήσει στο 3%.
Το 2020, υπήρχαν πέντε εκατομμύρια πλεονάζοντες θάνατοι παγκοσμίως, εκτιμά ο Economist. Το 2021, ο αριθμός ήταν λίγο λιγότερο από 10 εκατομμύρια. Το 2022, λίγο πάνω από έξι εκατομμύρια· και φέτος, μέχρι στιγμής, λίγο πάνω από το ένα εκατομμύριο.
Τι σημαίνει «τέλος της κατάστασης εκτάκτου ανάγκης»;
Για τον μέσο άνθρωπο δεν αλλάζουν πολλά, όπως αξιολογεί το Associated Press. Η ταξινόμηση μιας απειλής για την υγεία ως παγκόσμιας έκτακτης ανάγκης έχει σκοπό να προειδοποιήσει τις πολιτικές αρχές ότι υπάρχει ένα «έκτακτο» γεγονός που θα μπορούσε να αποτελέσει απειλή για την υγεία σε άλλες χώρες και απαιτεί συντονισμένη αντίδραση για τον περιορισμό του. Πολλές χώρες, εξάλλου, έχουν από καιρού εγκαταλείψει πολλούς περιορισμούς της εποχής της πανδημίας.
Ωστόσο, η COVID-19 παραμένει πανδημία. Ο επικεφαλής του ΠΟΥ, άλλωστε, προειδοποίησε ότι ο ιός είναι εδώ για να μείνει και ότι χιλιάδες άνθρωποι συνεχίζουν να πεθαίνουν κάθε εβδομάδα, ενώ, σύμφωνα με τα δικά του λόγια, «παραμένει ο κίνδυνος εμφάνισης νέων παραλλαγών που προκαλούν νέες αυξήσεις σε κρούσματα και θανάτους. Αυτό σημαίνει ότι ήρθε η ώρα οι χώρες να περάσουν από τη λειτουργία έκτακτης ανάγκης στη διαχείριση του COVID-19 μαζί με άλλες μολυσματικές ασθένειες».
Από την άλλη, παραμένει ασαφές πότε θα απαλλαγούμε ολοκληρωτικά και απόλυτα από την πανδημία. Ο επικεφαλής έκτακτης ανάγκης του ΠΟΥ, δρ Μάικλ Ράιαν, δήλωσε ότι ο κορωνοϊός εξακολουθεί να αποτελεί απειλή για τη δημόσια υγεία και ότι η συνεχιζόμενη εξέλιξή του θα μπορούσε ακόμη να προκαλέσει μελλοντικά προβλήματα, αναφέροντας ως παράδειγμα τις δεκαετίες που χρειάστηκαν για να εξαφανιστεί η ισπανική γρίπη του 1918, που είχε κοστίσει τη ζωή σε τουλάχιστον 40 εκατομμύρια ανθρώπους.
«Οι πανδημίες τελειώνουν πραγματικά μόνο όταν ξεκινήσει η επόμενη πανδημία», σημείωσε ο ίδιος.
Στο ερώτημα αν είμαστε ακόμα υποχρεωμένοι να λαμβάνουμε προφυλάξεις για τον κορωνοϊό που μας παιδεύει εδώ και τόσα χρόνια, οι ειδικοί είναι σαφείς και απόλυτοι: Ναι. Ο ιός εξακολουθεί να κυκλοφορεί, τα εμβόλια παραμένουν διαθέσιμα και απαραίτητα, οι μάσκες και η κοινωνική αποστασιοποίηση, αν και δεν απαιτούνται εκτός από ορισμένα περιβάλλοντα, όπως νοσοκομεία ή οίκοι ευγηρίας, οι ειδικοί λένε ότι άτομα με άλλες παθήσεις υγείας ή μειωμένο ανοσοποιητικό σύστημα μπορεί να θέλουν να συνεχίσουν να τηρούν κάποιες από τις προφυλάξεις.
Ο Σάιμον Κλαρκ, αναπληρωτής καθηγητής Μικροβιολογίας στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ της Βρετανίας, προειδοποίησε, μέσω του Associated Press, ότι οι άνθρωποι δεν πρέπει να εγκαταλείψουν όλα τα μέτρα προστασίας. «Το μήνυμα προς το κοινό πρέπει να είναι να φροντίζει και να σκέφτεται τους άλλους. Οι νέοι και όσοι είναι σε καλή φυσική κατάσταση μπορούν ακόμη, σε περίπτωση που κολλήσουν, να έχουν άσχημα συμπτώματα. Οι ηλικιωμένοι και οι αδύναμοι οργανισμοί μπορεί ακόμη να πεθάνουν».
Η ανακοίνωση του ΠΟΥ και η συγκέντρωση δεδομένων
Από την αρχή της πανδημίας, η καταμέτρηση θανάτων και κρουσμάτων ήταν ένα πολύ φιλόδοξο πρότζεκτ. Κάθε χώρα ούτε υπέβαλλε δεδομένα και στατιστικά, αλλά ούτε και οι μετρήσεις εντός κάθε χώρας υπήρξαν πάντοτε αξιόπιστες.
Τώρα, Αμερικανοί ειδικοί έχουν ξεκινήσει συζήτηση για το τι θα γίνει με τα δεδομένα που συγκεντρώνονται, καθώς ο ιός είναι ακόμη παρών και η επιστήμη είναι υποχρεωμένη να τον παρακολουθεί, ώστε, με την εμπειρία που έχει ώς τώρα συγκεντρώσει, να προλάβει τα χειρότερα ή να ανακοινώσει τα καλύτερα.
Ο ΠΟΥ, λέει η επιθεώρηση Science, δεν θα μπορεί πλέον να υποχρεώνει τα εργαστήρια να αναφέρουν τα αποτελέσματα των τεστ COVID-19 ή τα κράτη να αναφέρουν αριθμούς εμβολιασμών, αν και πολλές χώρες αναμένεται να συνεχίσουν να το πράττουν εθελοντικά. Η συλλογή και δημοσίευση συγκεντρωτικών δεδομένων από τον Οργανισμό θα λάβει επίσης τέλος. Οι αριθμοί κρουσμάτων και τα επίπεδα θετικότητας των τεστ δεν θα εμφανίζονται πλέον στο δημοφιλές πρόγραμμα παρακολούθησης δεδομένων.
Ωστόσο, λοιμωξιολόγοι λένε ότι θα μπορεί να παρακολουθείται η εξέλιξη της πανδημίας μέσω των δεδομένων νοσηλείας στα νοσοκομεία, στοιχεία που δεν θα πάψουν να υποβάλλονται.
Από την άλλη, γράφει το Science, εργαλεία όπως ο έλεγχος των λυμάτων θα εξακολουθήσουν να χρησιμοποιούνται για να δίνουν μεγαλύτερη κατανόηση στην εξέλιξη του SARS-CoV-2 απ’ ό,τι για άλλα παθογόνα του αναπνευστικού, όπως η γρίπη και ο αναπνευστικός συγκυτιακός ιός (RSV).
Τι λένε μέλη της ελληνικής Επιτροπής Λοιμωξιολόγων
Η πανδημία του κορωνοϊού δεν αποτελεί πλέον «παγκόσμια έκτακτη ανάγκη» για την υγεία σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας. Ωστόσο, η ελληνική επιστημονική και ιατρική κοινότητα θεωρεί πως, παρά το νέο status, το κεφάλαιο της COVID-19 δεν μπορεί ακόμη να μπει στο χρονοντούλαπο της ιστορίας.
Τα μέλη της επιτροπής λοιμωξιολόγων –που συστάθηκε το 2020 με σκοπό την αντιμετώπιση του κορωνοϊού με σκοπό να εισηγείται στην πολιτική ηγεσία του υπουργείου Υγείας τη λήψη ενδεδειγμένων μέτρων πρόληψης και αντιμετώπισης της διάδοσης του κορωνοϊού– εξηγούν στην «Κ» γιατί ακόμη η νόσηση με τον ιό ελλοχεύει κινδύνους.
Ελένη Γιαμαρέλλου: Το έργο της επιστημονικής κοινότητας δεν έχει ολοκληρωθεί
Η ομότιμη καθηγήτρια Παθολογίας του ΕΚΠΑ, Ελένη Γιαμαρέλλου, αναφέρει πως τα επιδημιολογικά δεδομένα δεν μας επιτρέπουν να πουν πως «ξεμπερδέψαμε» με τον ιό. Ωστόσο, όπως αναφέρει, το βάρος της προσοχής πλέον στρέφεται κυρίως στα άτομα με υποκείμενα νοσήματα. «Ο ΠΟΥ κήρυξε το τέλος της πανδημίας ως κατάσταση έκτακτης ανάγκης, ωστόσο το έργο της επιστημονικής κοινότητας δεν έχει ολοκληρωθεί. Υπάρχει ανάγκη άλλωστε άμεσης παρακολούθησης των νέων στελεχών του ιού αλλά και των νέων θεραπειών που προκύπτουν. Επίσης οι πολίτες δεν θα πρέπει να ξεχάσουν τα “καλά” που άφησε η πανδημία, όπως το συχνό πλύσιμο των χεριών, ο εξαερισμός των χώρων και η χρήση μάσκας στα νοσοκομεία».
Αλκιβιάδης Βατόπουλος: Ο κορωνοϊός πλέον μας απασχολεί όπως τα υπόλοιπα νοσήματα
Από την πλευρά του, ο καθηγητής Μικροβιολογίας στο Τμήμα Πολιτικών Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής, Αλκιβιάδης Βατόπουλος, θεωρεί ότι πλέον η COVID-19 θα πρέπει να αντιμετωπίζεται όπως και τα υπόλοιπα μεταδοτικά νοσήματα, όπως είναι η γρίπη. «Η ατομική προστασία, ο εμβολιασμός και η έγκαιρη διάγνωση είναι τα τρία πράγματα που δεν θα πρέπει να ξεχάσουμε σε καμία περίπτωση ακόμη».
Χαράλαμπος Γώγος: Η κατάσταση είναι πια ελεγχόμενη
Ο καθηγητής Παθολογίας-Λοιμωξιολογίας στο Πανεπιστήμιο Πατρών, Χαράλαμπος Γώγος, αναγνωρίζει πως η συμπεριφορά του ιού έχει αλλάξει το τελευταίο διάστημα κυρίως για τρεις λόγους. Αυτό έχει γίνει εξαιτίας της ανοσοποίησης του πληθυσμού, της λιγότερο λοιμογόνου δράσης του ιού αλλά και των θεραπευτικών «εργαλείων» που είναι πλέον διαθέσιμα από την επιστημονική κοινότητα. «Σίγουρα η κατάσταση είναι πια ελεγχόμενη. Ναι μεν υπάρχει ο ιός, αλλά όντως δεν θεωρούμε πως πρόκειται για μία κατάσταση έκτακτης ανάγκης».
Αθανάσιος Εξαδάκτυλος: Ο κορωνοϊός παραμένει απειλή για τις ευπαθείς ομάδες
Ο πρόεδρος του Πανελληνίου Ιατρικού Συλλόγου, Αθανάσιος Εξαδάκτυλος, αναφέρει πως ακόμη χάνεται ένας σημαντικός αριθμός ζωών εξαιτίας της COVID-19. «Οι συνάθρωποί μας που ανήκουν σε ευπαθείς ομάδες δεν θα πρέπει να θεωρούν πως ο ιός δεν αποτελεί πια απειλή. Επίσης να μην ξεχνούν πως ο ιός δεν έχει εποχικότητα και πως, όταν κληθούν να ανανεώσουν τον εμβολιασμό τους, να το πράξουν, καθώς εξαιτίας του εμβολιασμού πλέον δεν υπάρχει κατάσταση έκτακτης ανάγκης».
Γκίγκας Μαγιορκίνης: Οι εισαγωγές με COVID-19 αγγίζουν τις 100 την ημέρα
Ο καθηγητής στο Τμήμα Υγιεινής & Επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ, Γκίγκας Μαγιορκίνης, αναγνωρίζει πως ο ιός έχει πλέον χαμηλή κυκλοφορία στην κοινότητα καθ’ όλη τη διάρκεια του έτους. «Παρ’ όλα αυτά, στα νοσοκομεία έχουμε ακόμη έναν σημαντικό διασωληνωμένων αλλά και εισαγωγών. Σκεφτείτε πως οι εισαγωγές με COVID-19 αγγίζουν τις 90 με 100 την ημέρα. Αναγνωρίζουμε πως πλέον ο ιός είναι πιο προβλέψιμος και δεν προκαλεί πίεση, ωστόσο τα δεδομένα δείχνουν πως πρέπει να παραμείνουμε σε επιφυλακή».
Αναστασία Κοτανίδου: H εικόνα στα νοσοκομεία δείχνει πως πρέπει να είμαστε προσεκτικοί
Η καθηγήτρια Πνευμονολογίας και Εντατικής Θεραπείας στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ και διευθύντρια ΜΕΘ του νοσοκομείου «Ευαγγελισμός», Αναστασία Κοτανίδου, τονίζει πως η κατάσταση στα νοσοκομεία δείχνει ακόμη πως ο κορωνοϊός δεν είναι εντελώς ακίνδυνος. «Δεν υπάρχει καμία αμφιβολία πως πρέπει να προσέχουμε. Η COVID-19 υπάρχει και θα συνεχίσει να υπάρχει. Αλλωστε, υπάρχουν καθημερινά ασθενείς που χρήζουν νοσηλείας και γι’ αυτό θα πρέπει να είμαστε ακόμη προσεκτικοί».
Νικόλαος Σύψας: Ο ιός θα παραμείνει κοντά μας για πολλά χρόνια
Ο καθηγητής Παθολογίας-Λοιμωξιολογίας ΕΚΠΑ, Νικόλαος Σύψας, θεωρεί πως, αν και έχουμε περάσει στην ενδημική φάση της COVID-19 από το φθινόπωρο του 2022, ο ιός δεν έχει εξαλειφθεί. «Η COVID-19 θα παραμείνει κοντά μας για πολλά χρόνια και κάθε χειμώνα θα είναι ένας από τους αναπνευστικούς ιούς που θα επιβαρύνει το σύστημα υγείας αλλά με προβλέψιμο τρόπο. Πλέον, το υπόδειγμα αντιμετώπισης αλλάζει και το κέντρο βάρους μετατοπίζεται στην προστασία των ευάλωτων, όπως των ηλικιωμένων, των ανοσοκατεσταλμένων και των ατόμων με συν-νοσηρότητες».
Θεοκλής Ζαούτης: Η ανακοίνωση του ΠΟΥ δεν σημαίνει το τέλος της πανδημίας
Ο πρόεδρος του ΕΟΔΥ, Θεοκλής Ζαούτης, επισημαίνει πως η ανακοίνωση του ΠΟΥ δεν σημαίνει πως έχουμε ξεμπερδέψει από την πανδημία. «Ο κορωνοϊός είναι ακόμη μαζί μας και θα συνεχίσει να είναι, αλλά περνάμε σε μία άλλη φάση, αυτή της μακροχρόνιας επιτήρησης, καθώς πρέπει να είμαστε έτοιμοι και να παρακολουθούμε στενά τις πιθανές νέες παραλλαγές του ιού. Ο ΕΟΔΥ παραμένει σε διαρκή ετοιμότητα και παρακολουθεί την εξέλιξη της πανδημίας, ενώ παράλληλα συστήνει την τήρηση των γενικών μέτρων πρόληψης για τις λοιμώξεις του αναπνευστικού, ιδιαίτερα για τις ευπαθείς ομάδες».
Γεώργιος Δαΐκος: Προσοχή στην καθημερινότητα
Ο ομότιμος καθηγητής Παθολογίας Λοιμώξεων του ΕΚΠΑ, Γεώργιος Δαΐκος, επισημαίνει πως πρέπει να παραμείνουμε προσεκτικοί στην καθημερινή μας ζωή. «Τα περιστατικά με COVID-19 στα νοσοκομεία έχουν μειωθεί, αλλά εξακολουθούν να υπάρχουν. Ας μην ξεχνούν λοιπόν όσοι έχουν άτομα με υποκείμενα νοσήματα στο σπίτι τους να τηρούν έστω και τα μέτρα ατομικής προστασίας».
Βασίλης Κικίλιας: Η προστασία της ανθρώπινης ζωής, προτεραιότητα όλων
Τέλος, ο πρώην υπουργός Υγείας και νυν Τουρισμού, Βασίλης Κικίλιας, ο οποίος κλήθηκε από τη συγκεκριμένη θέση να διαχειριστεί την υγειονομική κρίση στην Ελλάδα από τον Φεβρουάριο του 2020 έως και τον Αύγουστο του 2021, τονίζει στην «Κ» πως η μεγαλύτερη υγειονομική κρίση των τελευταίων 100 ετών βρήκε το δημόσιο σύστημα υγείας της χώρας αποδυναμωμένο, με σοβαρά προβλήματα και ελλείψεις και διαχρονικές παθογένειες. «Τίποτα δεν θα είχαμε καταφέρει χωρίς τους ανθρώπους του ΕΣΥ: από τους γιατρούς και τους νοσηλευτές μέχρι τους τραπεζοκόμους, οι οποίοι με θυσίες και αυταπάρνηση ξεπέρασαν τα όρια των δυνάμεων και των αντοχών τους σώζοντας ζωές. Σε κάθε περίπτωση, παρόλο που πλέον η πανδημία δεν αποτελεί άμεση απειλή για την ανθρωπότητα, η προστασία της ανθρώπινης ζωής θα πρέπει να είναι η προτεραιότητα όλων».
Γραφήματα: Παύλος Μεθόδιος/Καθημερινή