Οι 17άρηδες που ψήφισαν για πρώτη φορά σε εθνικές εκλογές, ανήκουν σε ένα ηλικιακό group, το οποίο μπήκε στο μικροσκόπιο των μεγάλων κομμάτων αλλά και των πολιτικών αναλυτών. Οι επιλογές τους αναμένονταν με μεγάλο ενδιαφέρον. Οι Genzs ή αλλιώς «η γενιά του ΤΙΚ ΤΟΚ», έφερε 420.000 νέους για πρώτη φορά στις κάλπες, ανάμεσά τους και 105.000 περίπου 17άρηδες.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα, στις ηλικίες 17-24 ετών, πρώτο κόμμα αναδείχθηκε η Νέα Δημοκρατία με 31,5% έναντι 28,8% του ΣΥΡΙΖΑ (ακολουθεί το ΠΑΣΟΚ με 10,5% και το Κ.Κ.Ε με 6,4%). Σημειώνεται πως το 2019, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε σαφές προβάδισμα 6 μονάδων (37-31%) στους νέους, ενώ τον Σεπτέμβριο του 2015 η διαφορά ήταν στις 17 μονάδες υπέρ του (36-19%).
Ψηφίζοντας ένα μεγάλο κόμμα
Ένας 17άρης που ψήφισε για πρώτη φορά και επέλεξε το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, είναι ο Σωτήρης Γ., μαθητής Γ’ Λυκείου, σε σχολείο στο Μαρούσι. Στόχος του, να περάσει στο Τμήμα Διοικητικής Επιστήμης και Τεχνολογίας στο ΟΠΑ. Μιλώντας για την εμπειρία της συμμετοχής, ο ίδιος λέει τα εξής: «Είναι σωστό να ψηφίζει κάποιος από τα 17 του χρόνια. Το βλέπω σαν μια σημαντική απόφαση, η οποία σε βοηθά να ενηλικιωθείς. Και τα 10 άτομα από την παρέα μου, πήγαν όλοι να ψηφίσουν».
Ο Σωτήρης τονίζει βέβαια πως το άγχος των Πανελλαδικών, δεν τού επέτρεψε να μελετήσει όσο θα ήθελε τα προγράμματα των κομμάτων. Όπως λέει χαρακτηριστικά: «Θα ήθελα να τα έχω “ξεψαχνίσει”. Γι’ αυτό και στις δεύτερες εκλογές και δεδομένου ότι θα έχουν τελειώσει οι εξετάσεις, θα το ψάξω περισσότερο». Παρόλα αυτά, παρακολούθησε τις καμπάνιες των μεγάλων κομμάτων- Νέα Δημοκρατία, ΣΥΡΙΖΑ και ΠΑΣΟΚ- στο ΤΙΚ ΤΟΚ. Ούτως ή άλλως, ο αλγόριθμος εμφάνιζε συνέχεια τα εν λόγω video στον προσωπικό του λογαριασμό.
«Τα βίντεο του πρωθυπουργού σε αυτό το μέσο ήταν πιο ενδιαφέροντα, πιο ωραία», σημειώνει, εξηγώντας πως: «Ήταν πιο “εύκολα” να τα δούμε, δεν ήταν τόσο στημένα όπως αυτά του ΣΥΡΙΖΑ, τα οποία έβγαζαν ένα μήνυμα που έλεγε απλώς: “ψηφίστε με”». Σε αυτό το σημείο, ο Σωτήρης βάζει στη συζήτηση και τα βιώματα της οικογένειας το «ιστορικό» καλοκαίρι του 2015. «Μπορεί να ήμουν παιδί αλλά θυμάμαι τα capital controls και τις ανησυχίες της οικογένειάς μου. Έπαιξε και αυτό τον ρόλο του στην τελική μου επιλογή». Και τι θα ήθελε να αλλάξει το κόμμα που ψήφισε την ερχόμενη τετραετία;
«Θέλω αν περάσω στο ΟΠΑ να μπορώ να κάνω ανενόχλητος τα μαθήματά μου στο Πανεπιστήμιο και να μη χάνεται ο μισός χρόνος σε καταλήψεις και επεισόδια», σημειώνει ο Σωτήρης.
Σε διαφορετική ιδεολογική κατεύθυνση κινούνται τα δίδυμα αδέλφια, Χρήστος Κ. και Μάριος Κ., τα οποία μένουν στον Διόνυσο και φοιτούν στο ΕΠΑΛ της περιοχής. Στόχος τους, να περάσουν στο τμήμα Μηχανικών, Πληροφορικής και Υπολογιστών στο Πανεπιστήμιο Δυτικής Αττικής. Οι ίδιοι ψήφισαν επίσης με χαρά, όπως λένε, ΣΥΡΙΖΑ, το ίδιο και ο πατέρας τους- η μητέρα τους ψηφίζει παραδοσιακά ΚΚΕ-.
Ο Χρήστος παραδέχεται πως η πολιτική κουλτούρα που έχει καλλιεργηθεί στο σπίτι τους, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην επιλογή τους. Κάνει μάλιστα και αυτός με τη σειρά του ειδική αναφορά στο καλοκαίρι του 2015. Η οικογένειά του είχε στηρίξει τότε την επιλογή του «Όχι» και τις αποφάσεις του πρώην πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα. Όπως λέει ο Μάριος, τα δύο αδέλφια, είχαν βρεθεί εκείνο το καλοκαίρι σε συγκεντρώσεις με τους γονείς τους και είχαν ζήσει έντονα εκείνες τις στιγμές, οι οποίες τους αποτυπώθηκαν. Μεγαλώνοντας, έγιναν η αφορμή για να αρχίσουν να παρακολουθούν με ενδιαφέρον τις πολιτικές εξελίξεις.
Οι τομείς στους οποίους πιστεύουν ότι ο ΣΥΡΙΖΑ θα ήταν καλύτερος από τη Νέα Δημοκρατία είναι καταρχάς αυτός της Παιδείας. «Το βλέπω από το ΕΠΑΛ μας. Αυτά τα Λύκεια συνεχίζουν να θεωρούνται χαμηλότερου επίπεδου» λέει ο Μάριος. «Είναι και το θέμα της Υγείας. Το έχουμε δει από συγγενείς μας πόσο ταλαιπωρήθηκαν σε δημόσια νοσοκομεία», προσθέτει ο Χρήστος.
Ως δεινοί χρήστες του διαδικτύου που είναι, τα δύο αδέλφια παρακολούθησαν τις προεκλογικές ομιλίες των πολιτικών αρχηγών στο You Tube.
Το feed του ΤΙΚ ΤΟΚ εμφάνισε και στα δύο παιδιά τα βίντεο των μεγάλων κομμάτων. Και τα δύο αγόρια τα βρήκαν …«γκριντζαριστικά». Όπως είναι αναμενόμενο, η απογοήτευση του Μάριου και του Χρήστου με το αποτέλεσμα της κάλπης, δεν κρύβεται.
Παρόλα αυτά, ως νέοι άνθρωποι που είναι, θέλουν να παραμένουν αισιόδοξοι. «Ας ελπίσουμε ο ΣΥΡΙΖΑ να ανακτήσει δυνάμεις στις δεύτερες εκλογές και να κάνει και τις αλλαγές που πρέπει», σημειώνει ο Χρήστος, ενώ ο Μάριος αναφέρει πως δεν μπορεί να φανταστεί άλλον πολιτικό αρχηγό στον ΣΥΡΙΖΑ από τον Αλέξη Τσίπρα.
Ψηφίζοντας κάτι διαφορετικό από την οικογένεια
Η Μαρία. Κ μένει σε ένα ακριτικό νησί του Αιγαίου. «Πήγα με δύο συμμαθητές μου να ψηφίσω. Μόλις είχαμε τελειώσει από άλλο ένα διαγώνισμα προετοιμασίας για τις Πανελλαδικές, στο φροντιστήριο», λέει η Μαρία και συμπληρώνει, με μια δόση ενοχής: «Η αλήθεια είναι ότι ένιωθα λίγο παράξενα, γιατί είναι μια απόφαση η οποία μετράει, οπότε θα έπρεπε να ξέρω καλύτερα». Η ίδια αναφέρει πως είδε κάποια προεκλογικά μηνύματα στο instagram και κάποια άλλα στην τηλεόραση του σπιτιού, μέσα από τα προγράμματα που παρακολουθούσαν οι γονείς της. Παρόλα αυτά, η Μαρία δεν ψήφισε το ίδιο κόμμα με εκείνους.
Οι γονείς της ψηφίζουν Νέα Δημοκρατία, ενώ η Μαρία επέλεξε να δώσει την ψήφο της στον ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Όσο για τους άλλους δύο συμμαθητές της, ο ένας ψήφισε ΣΥΡΙΖΑ και ο άλλος Νέα Δημοκρατία. Εξηγώντας το σκεπτικό της επιλογής της λέει πως: «Δεν ήθελα να επιλέξω κάποιο μεγάλο κόμμα γιατί δεν ένιωθα ότι ήμουν αρκετά ενημερωμένη για να κρίνω σωστά. Εξήγησα στους γονείς μου ότι δεν ήταν υπεύθυνο εκ μέρους μου να ψηφίζω ένα κόμμα επειδή το ψηφίζουν κι εκείνοι».
Διαφορετικό κόμμα από αυτό που ψηφίζουν οι γονείς του επέλεξε και ο Βασίλης Τσουκαλάς, ο οποίος μένει στον Νέο Κόσμο και προετοιμάζεται για τις εξετάσεις, με στόχο το Τμήμα Επικοινωνίας και Πολιτισμού στο Πάντειο Πανεπιστήμιο. Ο Βασίλης αναφέρει πως μελέτησε αρκετά όλες τις επιλογές πριν αποφασίσει, μιας και η πολιτική τον ενδιαφέρει πολύ. «Κρατούσα σημειώσεις στο κινητό μου, κάνοντας pin όσα έβλεπα και με ενδιέφεραν στα social media και στα ενημερωτικά site. Έψαξα επίσης διαδικτυακά τα προγράμματα των κομμάτων, ενώ παρακολούθησα και ομιλίες στο youtube. Είδα επίσης το debate το οποίο μού φάνηκε πολύ στημένο και παλιακό».
Ο Βασίλης λέει πως αν και δεν ψήφισε το κόμμα της Νέας Δημοκρατίας, αυτό έκανε από επικοινωνιακής άποψης την καλύτερη προεκλογική καμπάνια. «Παρακολούθησα αρκετά τις ομιλίες του Μητσοτάκη. Ανέφερε θετικά στοιχεία, όπως για παράδειγμα τη μείωση του Φ.Π.Α., όταν η οικονομία το επιτρέψει ή τη σταδιακή αύξηση του κατώτατου μισθού. Φαινόταν ο πιο σίγουρος από όλους. Αντιθέτως, τόσο ο προεκλογικός λόγος του Τσίπρα, όσο και του Ανδρουλάκη, ήταν μηχανικοί, ό,τι λένε πάντα, κουνώντας εν τω μεταξύ πολύ τα χέρια τους».
Τελικά, ο Βασίλης ψήφισε και αυτός ΑΝΤΑΡΣΥΑ γιατί είναι, όπως λέει απογοητευμένος από τα κόμματα που μπαίνουν πάντα στη Βουλή. «Κανένα δεν προσεγγίζει ουσιαστικά τους νέους» σημειώνει, αναφέροντας πως οι γονείς του ψηφίζουν Κ.Κ.Ε (ο μπαμπάς) και ΣΥΡΙΖΑ (η μαμά). «Το μόνο που μού είπαν οι γονείς ήταν να μην επιλέξω κάτι ακροδεξιό», λέει ο Βασίλης ο οποίος αν και απογοητευμένος με τα αποτελέσματα, δηλώνει πως του άρεσαν πολύ οι εκλογές.
«Θα ήθελα σε σημαντικά ζητήματα να μπορούμε να συμμετέχουμε οι νέοι πιο ενεργά, μέσα από εκλογικές διαδικασίες στη λήψη των αποφάσεων. Θα μπορούσαμε για παράδειγμα να το κάνουμε όταν αποφασίζονται σημαντικές αλλαγές στην Παιδεία».
Μια πρώτη αναψηλάφηση των αποτελεσμάτων σε αυτή την ηλικιακή ομάδα
Επιχειρώντας μια πρώτη αναψηλάφηση του τρόπου που κινήθηκε πολιτικά αυτή η ηλικιακή ομάδα, ο Βασίλης Βαμβακάς, αναπληρωτής καθηγητής Κοινωνιολογίας της Επικοινωνίας στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης αναφέρει μερικά στοιχεία που εξηγούν σε έναν βαθμό τις επιλογές των «βενιαμίν» ψηφοφόρων.
«Καταρχάς, η αντίληψη ότι οι νέοι επιλέγουν με μαζικό τρόπο τα αριστερά αντισυστημικά κόμματα είναι ένα στερεότυπο που δεν επιβεβαιώνεται», λέει ο ίδιος και συμπληρώνει: «Τα πολύ μεγάλα ποσοστά της ΔΑΠ -ΝΔΦΚ στα πανεπιστήμια, το αποδεικνύουν. Οι νέοι της ριζοσπαστικής αριστεράς είναι πιο πολιτικοποιημένοι και πιο ριζοσπαστικοποιημένοι, δεν είναι όμως αριθμητικά περισσότεροι».
Ο ίδιος τονίζει ακόμα πως βασικός λόγος ανόδου της Νέας Δημοκρατίας και στην ομάδα των πολύ νέων είναι η γενικότερη, μαζική και βαθιά καθίζηση του ΣΥΡΙΖΑ.
«Το κόμμα της αντιπολίτευσης έχασε δυνάμεις σε όλες τις ηλικίες, οπότε έχασε και από εκεί. Το πρόβλημα ουσίας και ύπαρξης που αντιμετωπίζει, αντικατοπτρίστηκε και σε αυτή την ομάδα ψηφοφόρων».
Όσον αφορά στην επιλογή ενός συγκεκριμένου κόμματος, βάσει της οικογενειακής παράδοσης, είναι επίσης κατά τον ίδιο ένας ισχυρός παράγοντας που επηρεάζει τους νέους ψηφοφόρους, ειδικά αυτούς της πολύ μικρής ηλικίας. «Αυτό φάνηκε να αλλάζει δραματικά μόνο το 2015 υπέρ του ΣΥΡΙΖΑ» σημειώνει ο κ. Βαμβακάς, ο οποίος προσθέτει πως η διαφορετική ψήφος από αυτή των γονιών, είναι επίσης κάτι που παρατηρείται παραδοσιακά, για λόγους διαφοροποίησης ή αντίδρασης, αλλά σε πολύ πιο μικρό ποσοστό. Τέλος, ο κ. Βαμβακάς τονίζει πως το γεγονός ότι η προεκλογική καμπάνια Μητσοτάκη στα social media ήταν πιο μελετημένη και πιο σωστά δουλεμένη για αυτό το κοινό, έπαιξε το ρόλο του.
«Ο Μητσοτάκης πραγματικά προσπάθησε να προσεγγίσει τους νέους μέσω του ΤΙΚ ΤΟΚ. Τούς έδειξε το παρασκήνιο της πολιτικής εκστρατείας βάζοντας τους στο παιχνίδι» σημειώνει, προσθέτοντας πως τα TIK TOK video του Τσίπρα ήταν «αμήχανα», με τον ίδιο να προσπαθεί να αξιοποιήσει το μέσο χρησιμοποιώντας λέξεις των νέων με τρόπο προσποιητό.