Αισθητή είναι η αλλαγή τον τελευταίο χρόνο στον Αγιο Παντελεήμονα.
Η μικροεγκληματικότητα του δρόμου περιορίστηκε, παράλληλα με τη
συσσώρευση και τη διανυκτέρευση άστεγων μεταναστών σε πλατείες και
παιδικές χαρές. Αυτό ήταν αποτέλεσμα τόσο της αστυνομικής
επιχείρησης «Ξένιος Ζευς» και της συχνής αστυνομικής παρουσίας στην
περιοχή, όσο και της κατασκευής του φράχτη στον Εβρο, που
εκμηδένισε ουσιαστικά την παράνομη είσοδο από τα ελληνοτουρκικά
χερσαία σύνορα*.
Ομως οι καταστάσεις έχουν πλέον παγιωθεί. Στους δρόμους και στις
πλατείες των άλλοτε μεσοαστικών αυτών γειτονιών συναντάς από τα
μέσα της περασμένης δεκαετίας κυρίως Ασιάτες: Αφγανούς, Πακιστανούς
και Μπανγκλαντεσιανούς. Επίσης Ανατολικοευρωπαίους, Αφρικανούς και
Κινέζους. Ελληνες έχουν απομείνει λιγοστοί, αποτελούν μειονότητα
εδώ και χρόνια. Η ίδια αναλογία και στα καταστήματα. Τα περισσότερα
ελληνικά έχουν κλείσει, ορισμένα μετρούν αντιστρόφως μέχρι τη
συνταξιοδότηση του ιδιοκτήτη τους, με εξαίρεση κάποια φαρμακεία,
πρακτορεία ΟΠΑΠ και φούρνους. Στη μεγάλη τους πλειονότητα τα
καταστήματα ανήκουν πλέον σε αλλοδαπούς. Ομοειδή μαγαζιά
δίπλα-δίπλα, για κάθε διαφορετική εθνικότητα, κυρίως μίνι μάρκετ,
κομμωτήρια, ίντερνετ καφέ και καταστήματα μεταφοράς χρημάτων.
Στα σχολεία τα ποσοστά των αλλοδαπών είναι ακόμη μεγαλύτερα. Η
στατιστική υπηρεσία, στην οποία απευθύνθηκα, κρατάει μυστικά τα
σχετικά τοπικά στοιχεία, ανακοινώνοντας μόνο στοιχεία κατά
νομούς.
Η Δέσποινα Λογιάδου, διαμερισματική σύμβουλος, πρόεδρος της
πρωτοβάθμιας σχολικής επιτροπής του Αγίου Παντελεήμονα, μου δίνει
μια αξιόπιστη εικόνα. «Το 6ο διαμέρισμα εκτείνεται από τα Κάτω
Πατήσια έως την πλατεία Βάθης και από το Σταθμό Λαρίσης έως το
Ψυχικό. Το ποσοστό των αλλοδαπών παιδιών ποικίλλει: αλλού, όπως στο
Ψυχικό, είναι 5%, αλλού, όπως στον Αγιο Παντελεήμονα, είναι 95%.
Στα σχολεία πάντως γίνεται δουλειά, τα παιδιά ενώνονται. Εξω στην
κοινωνία είναι το πρόβλημα».
Εξω… Δεκάδες τζαμιά σε υπόγεια καταστήματα με σήμα κατατεθέν τα
παπούτσια στις εισόδους. Παραεμπόριο στις λαϊκές αγορές από το πιο
πρόσφατο κύμα των Ρομά από Βουλγαρία και Ρουμανία, που έχουν
νοικιάσει τα γύρω υπόγεια και ισόγεια για να αποθηκεύουν την
πραμάτεια τους. Τα μισά σχεδόν διαμερίσματα των γερασμένων
πολυκατοικιών είναι άδεια. Κάποια χρησιμοποιούνται ως προσωρινοί
κοιτώνες, έναντι τσουχτερού αντιτίμου, από τα παράνομα κυκλώματα
λαθροδιακίνησης. Παντού αναρτημένα πωλητήρια και ενοικιαστήρια, με
την αξία των ακινήτων να έχει πέσει κατακόρυφα τα τελευταία χρόνια
(έως και 70%). Πλήθος από πιάτσες ναρκωτικών και πορνείας. Μια
παγιωμένη κατάσταση που απλώνεται σαν βαρύ σύννεφο προς τα Πατήσια
και την πλατεία Αμερικής, τη Βικτώρια, την Κυψέλη και το Πεδίον του
Αρεως, το οποίο, παρά την πολυδάπανη «ανάπλαση», έχει εγκαταλειφθεί
και πάλι στην τύχη του.
«Ο πολυπολιτισμός είναι πλούτος!»
Συνάντησα τον Χρήστο Ρουμπάνη, συνταξιούχο εκπαιδευτικό, μέλος της
Κίνησης Πολιτών του 6ου διαμερίσματος, που έχει επανειλημμένα
προπηλακιστεί από τις Επιτροπές Κατοίκων, στο σπίτι του στην οδό
Φυλής, λίγες εκατοντάδες μέτρα από την πλατεία.
Εχει ζήσει κάποια χρόνια στο Λονδίνο και του αρέσουν οι
πολυπολιτισμικές γειτονιές. «Είναι πλούτος για μένα να υπάρχουν
άνθρωποι με διαφορετικό πολιτισμό, δεν με ενοχλεί καθόλου. Εάν δεν
υπήρχαν οι μετανάστες εδώ, θα ήταν μια νεκρή γειτονιά, δεν θα
υπήρχαν φωνές, δεν θα υπήρχαν παιδιά. Δεν υπάρχουν εδώ πολλά
Ελληνόπουλα, στη συντριπτική τους πλειονότητα είναι παιδιά
μεταναστών. Βλέπω τα παιδιά να παίζουν όλα μαζί, μαύρα, κόκκινα,
κίτρινα.
Δεν καταλαβαίνουν το ένα το άλλο, αλλά παίζουν μια χαρά». Εκτιμά
πως τελευταία έχει φύγει μεγάλος αριθμός μεταναστών, λόγω έλλειψης
εργασίας. «Παλιότερα ήταν εδώ απέναντι ένα υπνωτήριο, δηλαδή
κοιμούνταν με τη νύχτα, ακόμη και στην ταράτσα. Εβλεπες σε ένα
υπόγειο δωματιάκι 25 και 30 άτομα υπό άθλιες συνθήκες». Εξηγεί πως
οι περισσότεροι Ελληνες κάτοικοι πούλησαν, όταν μπορούσαν, τις
περιουσίες τους και μετοίκησαν μαζικά στα προάστια. Δεν
εμπιστεύεται την αστυνομία, θίγει το θέμα της υπερσυγκέντρωσης
παράνομων οίκων ανοχής στην περιοχή και υποστηρίζει πως, παρά τις
καταγγελίες στον δήμο και στην ΕΛΑΣ, τίποτα δεν αλλάζει. «Βλέπουμε
κοριτσάκια 15 – 16 ετών που δεν μιλάνε Ελληνικά, τις φέρνουν εδώ
και τις έχουν ως σκλάβες, έχουμε να κάνουμε με Μαφία».
Τον ερωτώ αν η Χρυσή Αυγή πάτησε πάνω σε υπαρκτά προβλήματα.
«Υπήρχαν τα προβλήματα των άστεγων μεταναστών, οι οποίοι είχαν
δημιουργήσει ως απελπισμένοι άνθρωποι ένα κλίμα που δεν ήταν πολύ
ευχάριστο, διότι υπήρχαν πολυκατοικίες οι οποίες βρωμούσαν, υπήρχε
η παραβατικότητα, οι άνθρωποι θεωρούσαν ότι η Χρυσή Αυγή τούς
προστατεύει». Πιστεύει πως η λύση θα ήταν η κυβέρνηση να
ακολουθήσει το παράδειγμα του Μπερλουσκόνι, ο οποίος είχε
δημιουργήσει μια βιομηχανία πολιτικού ασύλου και τους διοχέτευε
στις βορειότερες χώρες της Ευρώπης, ανεξαρτήτως του εάν προέρχονταν
από εμπόλεμη ζώνη ή όχι. Ερμηνεύει δε τη μεγάλη μείωση εισόδων ως
αποτέλεσμα της δημιουργίας των κέντρων κράτησης, όπου φυλακίζονται
οι νεοεισερχόμενοι μέχρι και για 18 μήνες. «Μας το έχουν πει οι
ίδιοι, δεν έρχονται πια στην Ελλάδα, γιατί γνωρίζουν ότι μπαίνοντας
θα φυλακιστούν». Του δείχνω κάποιο κείμενο που είχε υπογράψει ο
ίδιος το 2010, στο οποίο διεκδικούσε νομιμοποίηση όλων των
μεταναστών χωρίς χαρτιά, πλήρη δικαιώματα για όλους, δικαίωμα
εκλέγειν και εκλέγεσθαι, ελεύθερη μετακίνηση προς και από την
Ελλάδα. «Αυτό το κείμενο δεν απευθυνόταν στον κόσμο, απευθυνόταν
στην κυβέρνηση, ήταν μια κριτική στην επίσημη μεταναστευτική
πολιτική».
«Ζητάμε ίσα δικαιώματα με τους αλλοδαπούς»
Μίλησα με τη Θωμαΐδα Γιαννάτου, τη Ζέτα Βάκη και την Αφροδίτη
Βαλλιάνου από την Επιτροπή Κατοίκων Αγίου Παντελεήμονα, τον Γιάννη
Παγώνη από την αντίστοιχη Επιτροπή πλατείας Βικτωρίας –
Αγγελοπούλου και τη Χρυσούλα Γεωργουλοπούλου, πρόεδρο του συλλόγου
«Φίλοι της Κυψέλης».
Κοινή είναι η διαπίστωση πως η κατάσταση είχε φτάσει στο
απροχώρητο. Δέχονται ωστόσο πως από πέρυσι το καλοκαίρι υπάρχει μια
μικρή βελτίωση, λόγω των αστυνομικών μέτρων. Κοινό το πρόβλημα των
ναρκωτικών, της πορνείας, του παραεμπορίου, του πλήθους των
ίντερνετ καφέ, που λειτουργούν ανεξέλεγκτα. Κοινό αίτημα να
κατανεμηθούν με ποσόστωση οι μετανάστες σε όλα τα δημοτικά
διαμερίσματα, να μην επιβαρύνεται μόνο η δική τους περιοχή.
Αρνούνται την κατηγορία πως είναι «φασίστες» και «ρατσιστές».
Υποστηρίζουν πως στις γραμμές τους βρίσκονται κάτοικοι που
αγωνίζονται για τη βελτίωση της ζωής τους, ανεξαρτήτως της
κομματικής τους ένταξης, και ισχυρίζονται πως όσοι από αυτούς
εντάχθηκαν στην πορεία στη Χ.Α. σταμάτησαν να συμμετέχουν στην
Επιτροπή Κατοίκων. Αναγνωρίζουν πως η Χ.Α. στάθηκε κάποιες φορές
στο πλευρό τους, αρνούνται ότι υπήρχαν τάγματα εφόδου που
μαχαίρωναν μετανάστες, τονίζοντας ότι σε αυτή την περίπτωση δεν θα
είχε μείνει ούτε κουνούπι στην περιοχή.
«Τον Αύγουστο του 2008 έφεραν από τον Εβρο μιλιούνια αλλοδαπούς και
τους άδειασαν στην πλατεία οι μισοί κοιμούνταν σε χαρτόκουτες πάνω
στις σκάλες της εκκλησίας. Τότε άρχισαν οι εκδηλώσεις και οι
διαμαρτυρίες των κατοίκων, τότε κατέβηκε για πρώτη φορά ο κόσμος
κάτω», λέει η Αφροδίτη Βαλλιάνου. «Από εκείνη τη στιγμή, πήρα εγώ η
ίδια την ντουντούκα και κατέβηκα. Αποφασίσαμε να δράσουμε. Τα
ελληνικά μαγαζιά είχαν καταποντιστεί και στη θέση τους άνοιγαν
καταστήματα αλλοδαπών. Αυτό δεν μπορούσαμε να το ανεχτούμε, έτσι
ξεκινήσαμε», συμπληρώνει η Ζέτα Βάκη.
Η Θωμαΐς Γιαννάτου διατηρεί κατάστημα καλλυντικών στη Μιχαήλ Βόδα.
Εκπροσωπεί την επιτροπή στα δημοτικά και διαμερισματικά συμβούλια.
«Ζητάμε ίσα δικαιώματα με τους αλλοδαπούς. Δεν έχουμε τίποτα
εναντίον των νόμιμων μεταναστών, όσων έρχονται για να εργαστούν και
να ζήσουν τις οικογένειές τους, απαιτούμε όμως να εφαρμόζονται οι
νόμοι. Γιατί δεν έλεγαν τίποτα οι “αντιρατσιστές” όταν βλέπαμε
κάποιους να βγαίνουν από την παιδική χαρά κρατώντας παιδιά και να
τα δίνουν σε πολυτελή τζιπ που σταματούσαν; Οταν συλλαμβάνουν
κάποιον αλλοδαπό, αμέσως εμφανίζονται τρεις – τέσσερις δικηγόροι να
τον υπερασπιστούν. Το 75% των μαγαζιών ανήκει σε αλλοδαπούς. Οταν
ένα μίνι μάρκετ πουλάει από κοτόπουλα μέχρι βαφές μαλλιών προς 1
ευρώ, τίθεται ζήτημα αθέμιτου ανταγωνισμού, αφήστε που λειτουργούν
24 ώρες το 24ωρο και δεν ελέγχονται από πουθενά».
Ο Γιάννης Παγώνης είναι άνεργος οικονομολόγος. «Στην πλατεία
Βικτωρίας δραστηριοποιήθηκαν αρχικά κάποιοι διαχειριστές που είχαν
προβλήματα στις πολυκατοικίες τους, διότι μερικά διαμερίσματα
χρησιμοποιούνταν ως “ξενοδοχεία” μεταναστών. Μέχρι πριν από δύο
μήνες μπορούσες να δεις πάνω στην πλατεία από 200 έως 2.000
Αφγανούς. Ερχονταν με τα σακίδια και οι λαθροδιακινητές τούς
μοίραζαν στα σπίτια. Πού ήταν τότε οι “αντιρατσιστές”, δεν έβλεπαν
το δουλεμπόριο; Από την έναρξη της δημαρχίας Καμίνη αυξήθηκαν
επίσης κατακόρυφα οι αδειοδοτήσεις καταστημάτων αλλοδαπών, στον
δήμο φυλλομετρούσαν απλώς τα δικαιολογητικά. Ολόκληροι δρόμοι
γαζώθηκαν κυριολεκτικά από ομοειδή καταστήματα: 50 μίνι μάρκετ, 50
ίντερνετ καφέ, όπου συχνά συγκαλύπτονται άλλες παράνομες
δραστηριότητες, 50 κομμωτήρια. Αλλά και καταστήματα μεταφοράς
χρημάτων, Western Union, Money Gram και άλλα, τα οποία δεν
ελέγχονται από κανέναν. Αρκεί μια ταυτοποίηση, δεν ρωτούν ούτε πού
μένεις ούτε πού βρήκες τα χρήματα, εάν εργάζεσαι, εάν
φορολογείσαι…»
Γέννημα-θρέμμα της Κυψέλης είναι η Χρυσούλα Γεωργουλοπούλου.
Εξιστορεί τη σταδιακή αλλαγή στη σύνθεση του πληθυσμού με την
έλευση των Αλβανών από τις αρχές της δεκαετίας του ’90, των
Αφρικανών λίγο πριν από την Ολυμπιάδα και αργότερα των Ασιατών, που
ανηφόρισαν από τον Αγιο Παντελεήμονα. Επισημαίνει την παράνομη
μετατροπή των αποθηκών σε υπόγεια διαμερίσματα, όπου στο καθένα
συνωστίζονται δεκάδες άτομα. Τις πιάτσες ναρκωτικών στην Αγίας
Ζώνης και την πορνεία στην Πατησίων. Το πρόβλημα που είχε
δημιουργήσει στους κατοίκους η κατάληψη της Δημοτικής Αγοράς
Κυψέλης. Την κατάντια του Πεδίου του Αρεως. «Δεν μπορεί πλέον να
περάσει κανείς μέσα από το πάρκο ούτε κατά τη διάρκεια της ημέρας.
Παιδεραστία, ναρκωτικά, πορνεία, κάποιοι μένουν μονίμως εκεί και
απλώνουν και την μπουγάδα τους».
Γιώργος Καμίνης, δήμαρχος Αθηναίων: «Οσο δεν χτυπάμε στην
καρδιά του το πρόβλημα, πάλι κρυφτούλι θα παίζουμε»
-Εχετε προσωπική αντίληψη της κατάστασης στην ευρύτερη περιοχή του
Αγίου Παντελεήμονα, των προβλημάτων των κατοίκων;
Αποτελεί μία από τις πιο προβληματικές περιοχές, δεν είναι τυχαίο
ότι υπήρξε το λίκνο της Χ.Α. Πρόκειται για πρώην μεσοαστικές
περιοχές, που έχουν αρχίσει να παρακμάζουν από τις αρχές της
δεκαετίας του ’90. Εγκαταλείφθηκαν σταδιακά από τους κατοίκους,
κυρίως από τα νεαρά ζευγάρια που αναζητούσαν υποδομές, παιδικές
χαρές και σχολεία για τα παιδιά τους και μετοίκησαν στα βόρεια και
τα νότια προάστια. Επεσαν οι τιμές των ακινήτων, εγκαταστάθηκαν
εκεί οι μετανάστες, που εξ ορισμού είναι φτωχοί άνθρωποι, οπότε
έπεσε ακόμη περισσότερο η αξία της περιοχής. Το πρόβλημα οξύνθηκε
όταν ξέσπασε η κρίση από το 2008. Τελευταία υπάρχει μια καταλλαγή
στα πνεύματα. Οι άνθρωποι εκεί έχουν κουραστεί και γι’ αυτό είπα
πως δεν θα επιτρέψω να γίνει η πλατεία συμβολικό πεδίο
σύγκρουσης.
-Πάντως και οι δύο πλευρές, για διαφορετικούς λόγους, βάλλουν
εναντίον σας. Οι μεν υποστηρίζουν ότι αργήσατε να αντιληφθείτε τι
συμβαίνει και στη συνέχεια δείξατε αναποφασιστικότητα, οι δε
επικαλούνται το γεγονός ότι κρατάτε κλειδωμένη την παιδική χαρά ή
την ανομία με το πλήθος των παράνομων οίκων ανοχής…
Εχω πει ότι καθένας πρέπει να κάνει τη δουλειά του. Και εγώ τη δική
μου την έχω κάνει και με το παραπάνω. Ο δήμος είναι υποχρεωμένος,
όταν η αστυνομία κάνει μήνυση σε έναν οίκο ανοχής, να πηγαίνει να
τον σφραγίζει. Αν ανοίξει ξανά την άλλη μέρα αυτός ο οίκος και
άλλοι πενήντα, αυτό δεν είναι θέμα του δήμου πλέον. Αυτό είναι
οργανωμένο έγκλημα, θα πρέπει να ασχοληθεί η αστυνομία.
-Υποστηρίζουν, επίσης, ότι επί της δημαρχίας σας εκτινάχθηκε ο
αριθμός χορήγησης αδειών σε καταστήματα, ενώ παράλληλα αυξήθηκε το
παραεμπόριο, το εμπόριο ναρκωτικών…
Με τις άδειες των καταστημάτων είναι μια άλλη ιστορία. Ο δήμος έχει
«δέσμια αρμοδιότητα». Οταν έρχεται κάποιος και σου φέρνει τα βασικά
έγγραφα που έχει από την πυροσβεστική, το υγειονομικό, εμείς
είμαστε υποχρεωμένοι να του δώσουμε άδεια. Θα έπρεπε να είχε γίνει
δουλειά υποδομής από την πολιτεία και να χαρακτηριστούν κορεσμένες
περιοχές. Το παραεμπόριο έχει κάπως περιοριστεί. Εχουμε κάνει
δραματικές προσπάθειες, έχουμε ανακαλύψει πάνω από 200 αποθήκες.
Πρόκειται και πάλι για οργανωμένο έγκλημα. Οταν ανατέθηκε στους
δήμους η πάταξη του παραεμπορίου, ο νομοθέτης είχε υπόψη του έναν
τυπάκο που πήγαινε κάπου και έστηνε τον πάγκο του. Τώρα μιλάμε για
εμπόριο δισεκατομμυρίων. Οσο δεν θα εμποδίζεται η παράνομη εισαγωγή
όλων αυτών των ειδών, το πρόβλημα θα υπάρχει. Τώρα έφυγε από τον
δήμο η αρμοδιότητα και θα παίζει η αστυνομία το κυνηγητό. Το ίδιο
ισχύει και για το εμπόριο ναρκωτικών και την πορνεία. Οσο δεν
χτυπάμε στην καρδιά του το πρόβλημα, πάλι κρυφτούλι θα
παίζουμε.
Δημοσιεύτηκε στο περιοδικό «Κ» (τεύχος 554)