«Στον φάκελο θα βρείτε το αρνητικό από ένα 35άρι φιλμ. Περιέχει φωτογραφίες του διπλωματικού κώδικα…». Ο ειδικός πράκτορας του FBI ενημέρωνε, το καλοκαίρι του 1942, τον ίδιο τον διευθυντή του FBI, Εντγκαρ Χούβερ, για την πρώτη μεγάλη του επιτυχία σχετικά με τις «ελληνικές δραστηριότητες». Η ομάδα του είχε καταφέρει να μπει στο Γενικό Προξενείο του Σαν Φρανσίσκο και να φωτογραφίσει το ελληνικό κρυπτογραφικό λεξικό, ένα εργαλείο που θα τους ήταν απαραίτητο στη νέα μυστική αποστολή που μόλις ξεκινούσε: Mια άγνωστη μέχρι σήμερα επιχείρηση υποκλοπών διπλωματικών τηλεγραφημάτων.
Μεσούντος του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και για τουλάχιστον οκτώ χρόνια, το FBI «άκουγε» τις κωδικοποιημένες συνομιλίες αξιωματούχων μιας σειράς χωρών, μεταξύ αυτών και της Ελλάδας. Τα μυστικά αρχεία που φυλάσσονταν στο ειδικό δωμάτιο 6527 του FBI και για χρόνια δεν ήταν πουθενά καταγεγραμμένα, φέρνει στο φως η «Κ», σε συνεργασία με τις ελβετικές εφημερίδες Le Matin Dimanche και SonntagsZeitung που κατάφεραν να τα πάρουν χάρη στον νόμο για την ελεύθερη πρόσβαση στην πληροφορία (freedom of information Act).
Για την Ελλάδα, η δραστηριότητα φαίνεται πως ξεκίνησε το καλοκαίρι του 1942, λίγες ημέρες μετά την επίσκεψη του βασιλιά Γεωργίου Β΄ στην Αμερική. Οσο εκείνος δήλωνε στο Kογκρέσο υπερήφανος που η υπό κατοχή χώρα του ήταν στο πλευρό της δυνατής και γενναιόδωρης αμερικανικής δημοκρατίας, o ιδρυτής και αρχηγός του FBI Xoύβερ έδινε εντολές στον διευθυντή της ειδικής μονάδας συλλογής πληροφοριών της Νέας Υόρκης να υποκλέπτει εφεξής όλες τις κωδικοποιημένες επικοινωνίες Ελλήνων αξιωματούχων και να του τις στέλνει για αποκωδικοποίηση.
Σε όλο τον κόσμο
Τα επόμενα χρόνια, χιλιάδες κωδικοποιημένα τηλεγραφήματα είχαν καταγραφεί – απόρρητες συνομιλίες μεταξύ διπλωματών και μελών της κυβέρνησης που βρίσκονταν σε όλα τα μέρη του κόσμου: στην πρεσβεία στην Αλεξάνδρεια, στο Λονδίνο, στην Αγκυρα, στη Νέα Υόρκη, στο Μπουένος Αϊρες, στη Βέρνη. Ακόμα και πολυσέλιδα τηλεγραφήματα του πρωθυπουργού της εξόριστης κυβέρνησης στο Λονδίνο, Εμμανουήλ Τσουδερού, προς την πρεσβεία μας στην Ουάσιγκτον είχαν στα χέρια τους οι Αμερικανοί. Αγνωστο είναι έως και σήμερα εάν κατάφεραν ποτέ να τα αποκωδικοποιήσουν.
Το κρυπτογραφικό λεξικό που είχε φωτογραφίσει ο πράκτορας του FBI στο προξενείο του Σαν Φρανσίσκο επρόκειτο τελικώς για μια παλαιότερη έκδοση του 1927, που δεν χρησιμοποιείτο πλέον από τους Ελληνες. Από την αλληλογραφία των Αμερικανών προκύπτει πως πράκτορες προσπαθούσαν να εντοπίσουν την τελευταία έκδοση του 1941. Εν τω μεταξύ, στα εργαστήριά τους, 17 τεχνικοί δούλευαν αποκλειστικά με τα ελληνικά τηλεγραφήματα, προσπαθώντας να σπάσουν τον κώδικα. Επρόκειτο για μια ομάδα κυρίως γλωσσολόγων και κάποιων που είχαν διδακτορικό στη φιλοσοφία. Ο κύριος όγκος των τηλεγραφημάτων που επεξεργάζονταν χωριζόταν σε διπλωματικού περιεχομένου, στρατιωτικού και «γκορίλα». Και για την τελευταία κατηγορία, που δεν διευκρινίζεται σε τι ακριβώς αφορά, φαίνεται πως είχαν καταφέρει να βγάλουν αρκετά συμπεράσματα ως προς το περιεχόμενο, χωρίς όμως να σημειώνουν –τουλάχιστον στα έγγραφα που έχουν διασωθεί– ποια είναι αυτά.
Πέρα από τις υποκλοπές, φαίνεται πως είχαν προχωρήσει και σε άλλες δραστηριότητες για να παρακολουθούν τις κινήσεις της ελληνικής κυβέρνησης: αρκετές επιστολές είχαν φτάσει –άγνωστο πώς– στα χέρια του FBI και η επεξεργασία τους γινόταν σε ειδικό μεταφραστικό τμήμα. Ευχετήρια τηλεγραφήματα του Ελληνα προξένου στο Σαν Φρανσίσκο προς τον πρέσβη στην Ουάσιγκτον ή προς τον βασιλιά για καλή χρονιά και «τάχιστη ελευθέρωση φίλτατης πατρίδος». Η επικοινωνία στα γαλλικά ενός Ελληνα διπλωμάτη με κάποιον συγγενή του στην Καζαμπλάνκα, ακόμα και λεπτομέρειες για τα ταξίδια ενός Ελληνα προξένου και τη διαμονή του σε ένα από τα καλύτερα ξενοδοχεία της Ουάσιγκτον, όλα καταγράφονταν στους «ελληνικούς φακέλους» του δωματίου 6527.
Διασώθηκαν μόνο 111 τηλεγραφήματα
Το 1958 ξεκίνησε ένα «ξεκαθάρισμα» του ειδικού δωματίου 6527. Μεταξύ των τηλεγραφημάτων που «δεν ήταν πλέον αξίας» ήταν και 1.500 ελληνικά από μία μόνο οκτάμηνη περίοδο, το 1942. Η σύσταση προς τους υπαλλήλους του Τμήματος Κρυπτοανάλυσης ήταν να τα κάψουν στο σύνολό τους – κάτι που μάλλον και έκαναν, αφού ελάχιστα έγγραφα, 111 τον αριθμό, έχουν διασωθεί. Και αυτά λίγα μαρτυρούν για τα «ελληνικά μυστικά» που είχαν υποκλέψει και ίσως είχαν καταφέρει να αποκωδικοποιήσουν οι Αμερικανοί.
Τα 5.000 έγγραφα, όμως, που αφορούν στο σύνολο όλες τις χώρες της Ευρώπης και Λατινικής Αμερικής που παρακολουθούσαν είναι αποκαλυπτικά για την εξελιγμένη μεθοδολογία των Αμερικανών, που ήδη από τότε –και δεκαετίες πριν από τις αποκαλύψεις Σνόουντεν– είχαν δημιουργήσει ένα οργανωμένο σχέδιο κατασκοπείας ακόμη και των συμμάχων τους. Το συμπέρασμα; Οι παρακολουθήσεις δεν άρχισαν «χθες», ενώ όσοι πιστεύουν ότι εστιάζονταν μόνο στους «ισχυρούς» πλανώνται πλάνην οικτράν.
Η Ελλάδα συμπεριλαμβανόταν στις υπό παρακολούθηση χώρες ήδη από τις αρχές της δεκαετίας του ’40 και ενώ ο Δεύτερος Παγκόσμιος Πόλεμος μαινόταν, με τη χώρα να τελεί υπό ναζιστική κατοχή…
Αναλυτικά, Για τις υποκλοπές του FBI τις δεκαετίες 40-50 (Die Abhörakten aus «Room 6527»).