«Παναγιώτη μου. Δεν ξέρω αν τα όμορφα χρόνια που περάσαμε μπορούν να αντισταθμίσουν την πίκρα που σου δίνω τώρα. Εσύ ξέρεις ότι δεν θα μπορούσα να κάνω αλλιώς. Τίποτα πια δεν θα ήταν το ίδιο. (…) Θα είχες πλάι σου ένα μαραμένο φυτό. (…) Θέλω να σταθείς στα παιδιά μας. Θέλω να φτάσεις σε βαθύ γήρας, προσέχοντας ιδιαίτερα τον εαυτό σου. (…) Σ’ ευχαριστώ για την ευτυχία που μου χάρισες. Ρουμπίνη».
Σε ένα άλλο χαρτί είχε σημειώσει τα χάπια της γιαγιάς, οδηγίες χρήσης του πλυντηρίου, πού είχε φυλαγμένες τις κάρτες αυτόματης ανάληψης, τα pin, «να ποτίζετε τα λουλούδια» και, τέλος, «δεν θέλω στεφάνια, τα χρήματα στους Γιατρούς Χωρίς Σύνορα».
Τον Οκτώβριο του 2003
Ηταν Κυριακή 13 Οκτωβρίου 2003. Η Ρουμπίνη Σταθέα, αναπληρώτρια διευθύντρια της Κτηματικής Υπηρεσίας Ανατολικής Αττικής, είχε πηδήξει στα βράχια κοντά στο εξοχικό της οικογένειας στο Βγέθι Κερατέας.
Είχε αφήσει έξι επιστολές, στον άντρα της, Παναγιώτη Τζαβάρα, στα παιδιά της Ειρήνη και Κώστα, στον τότε διευθυντή της «Ελευθεροτυπίας» Σεραφείμ Φυντανίδη, σε έναν οικογενειακό φίλο γιατρό («να προσέχεις την υγεία του Παναγιώτη»), στην υπηρεσία της και σε έναν επιθεωρητή του υπουργείου Οικονομικών: «Σε παρακαλώ, επειδή ο Παναγιώτης δεν θα ασχοληθεί, πες του τι πρέπει να κάνει για να πάρει τη σύνταξή μου». Ακόμα και αυτό διαστρεβλώθηκε βάναυσα από τα Μέσα («να οι σχέσεις διαπλοκής»), όμως δεν ήταν έκπληξη. Είχαν προηγηθεί τόσα, απείρως χειρότερα.
Την τελευταία εβδομάδα, το όνομά της «έπαιζε» καθημερινά στην τηλεόραση και τις εφημερίδες. Αφορμή, η απόφασή της να ανακαλέσει το πρωτόκολλο κατεδάφισης ενός κτίσματος (μάντρα) στην ακτή του Σαρωνικού (έκρινε ότι οι εν λόγω ιδιοκτησίες δεν περιλαμβάνονταν στον αιγιαλό). Ομως η εκστρατεία κατεδάφισης των αυθαιρέτων είχε διαφημιστεί από την κυβέρνηση, τις μπουλντόζες ακολουθούσαν κάμερες και δημοσιογράφοι. «Την ανέκριναν στα κανάλια καθημερινά, ο γ.γ. του υπουργείου (σ.σ.: Οικονομικών, Γιώργος Κανελλόπουλος) την πίεζε να προχωρήσει στην κατεδάφιση», λέει στην «Κ» ο Παναγιώτης Τζαβάρας. Στην τηλεόραση ακούγονταν αγριότητες («το “Mad City” του Γαβρά ήταν λίγο», λέει στην «Κ» η κόρη της Ειρήνη).
Πρωτοφανής βαρβαρότητα
Η πράξη της έγινε αντικείμενο εισαγγελικής και διοικητικής έρευνας. «Το επίπεδο της βαρβαρότητας ήταν πρωτοφανές. Το γκουβέρνο είχε αποφασίσει να παραβιάσει ευθέως την αξιοπρέπεια, την υπόσταση μιας υπαλλήλου», λέει ο κ. Τζαβάρας. «Αλλά φαίνεται δεν μπορεί ένα άτομο να τα βάλει μαζί του και να κερδίσει».
Κάποιος άλλος θα υποχωρούσε. Οχι η Ρουμπίνη Σταθέα. Δεν είναι ότι ούσα πολύ καλή νομικός ήξερε ότι θα είχε επιπτώσεις από μια τέτοια παρανομία. Ηταν θέμα ηθικής ακεραιότητας.
Τι θυμάται η Ειρήνη
Η Ειρήνη, 35 ετών σήμερα, θυμάται: «Η μαμά μου ήταν αδιαπραγμάτευτη σε θέματα αξιών. Εκτιμούσε πολύ τους ανθρώπους που λειτουργούσαν περήφανα και αλύγιστα στις κρίσιμες στιγμές. Θυμάμαι πάντα να μου λέει “μη διανοηθείς να μπεις στο λεωφορείο χωρίς εισιτήριο”. Εβαζε την αξιοπρέπειά της πάνω από όλα. Τελικά πάνω κι από τη ζωή της».
Φέτος συμπληρώνονται δέκα χρόνια από την έκδοση των πορισμάτων που τη δικαίωναν. Στις αρχές του ’04, το Σώμα Επιθεωρητών Δημόσιας Διοίκησης έκρινε «ορθή και αιτιολογημένη» την απόφαση της ανάκλησης του πρωτοκόλλου κατεδάφισης, το ίδιο και το πόρισμα της αντεισαγγελέως Πρωτοδικών Ελένης Ράιου που διενήργησε την προκαταρκτική έρευνα. «Η ενέργεια της ανάκλησης του πρωτοκόλλου από τη Ρ. Σταθέα ήταν ορθή, το αυθαίρετο κτίσμα βρισκόταν σε εκτός αιγιαλού περιοχή», ανέφερε συγκεκριμένα, αποδίδοντας ευθύνες στο κ. Κανελλόπουλο. «Προέκυψαν επαρκείς ενδείξεις ότι ο Γ. Κανελλόπουλος (…) τέλεσε την αξιόποινη πράξη της παρότρυνσης υφισταμένων και ανοχή κατ’ άρθρον 261 Π.Κ. Συγκεκριμένα, ότι στις 6-10-2003 προσπάθησε να πείσει άλλον υπάλληλο, ο οποίος ήταν υφιστάμενός του (…) να ανακαλέσει την υπ’ αριθ. 6339/6-10-2003 απόφαση. (…) Εάν συμμορφωνόταν [… η Ρ. Σταθέα θα υπέπιπτε στην] παράνομη πράξη της παράβασης καθήκοντος». Η κ. Ράιου μάλιστα ζητούσε η υπόθεση να σταλεί στη Βουλή για την ποινική αξιολόγηση και των πράξεων του υφυπουργού Απ. Φωτιάδη, καθώς ο Γ. Κανελλόπουλος είχε καταθέσει ότι ενεργούσε κατ’ εντολήν του. Το εισαγγελικό πόρισμα έφτασε στη Βουλή αλλά δεν συζητήθηκε ποτέ.
Δεν κατηγόρησε κανέναν
Στις επιστολές της, πάντως, η Σταθέα δεν είχε κατηγορήσει κανέναν. Εκείνη την Κυριακή, είχε κληθεί για ανάκριση στην υπηρεσία. Πήγε κανονικά, αλλά μάλλον είχε ήδη λάβει την απόφασή της. Τηλεφώνησε στο σπίτι ότι θα αργήσει. «Εχω κάνει κοκκινιστό, πες στη Ρηνιώ να φτιάξει ένα ρύζι να φάτε, θα αργήσω». Είχε πάρει τον δρόμο για το Βγέθι. «Η μαμά μου έκανε ό,τι έκανε για τις αρχές της. Εάν θα μπορούσε να κάνει κάτι άλλο; Ποιος ξέρει. Το βέβαιο είναι μόνο ύστερα από αυτό έγινε αντιληπτό σε όλους το τι είχε συμβεί». Οπως είχε γράψει σε μια της επιστολή, «όταν περάσει ο πόνος, θα δείτε ότι σωστά έκανα». «Είχε δίκιο. Απλώς ήθελε κουράγιο που δύσκολα το συναντάς. Για την οικογένειά μας ήταν μια τραγωδία, αλλά για την κοινωνία ήταν μια θυσία που έμεινε αναξιοποίητη», λέει ο κ. Τζαβάρας. «Ο Μπρεχτ έλεγε “αν δεν καώ εγώ, αν δεν καείς εσύ, πώς θα φωτιστεί το σκοτάδι”. Η Ρουμπίνη κάηκε, αλλά δεν κατάφερε να αλλάξει τα πράγματα».
Πάντως ο Παναγιώτης όχι μόνο δεν ξέχασε να ποτίζει τα λουλούδια της, αλλά πλημμύρισε τον κήπο του εξοχικού με τα αγαπημένα της αρωματικά φυτά.