Την περασμένη Πέμπτη 20 Μαρτίου, το υπουργείο Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων τίμησε την πρώτη «Ημέρα της Διαμεσολάβησης» στη χώρα μας. Σε ειδική εκδήλωση που φιλοξενήθηκε στο Μουσείο της Ακρόπολης, η ελληνική Πολιτεία αναγνώρισε την εξέχουσα σημασία και τον ιδιαίτερο συμβολισμό του νέου θεσμού τόσο στο πεδίο της Δικαιοσύνης, όσο και σε ολόκληρο το φάσμα της κοινωνικής συμβίωσης.
Η Διαμεσολάβηση αποτελεί, πράγματι, ένα από τα πιο καινοτόμα και φιλόδοξα στοιχεία που έχει να επιδείξει σήμερα η ελληνική Δικαιοσύνη. Η εμπέδωσή της αποτελεί εγγύηση αλλά και προϋπόθεση επιτυχίας κάθε μεταρρυθμιστικής προσπάθειας του δικαιοδοτικού μηχανισμού της χώρας. Αλλά η σημασία της δεν εξαντλείται εκεί. Η εξωδικαστική επίλυση των διαφορών των πολιτών, μέσα από τη διαπραγμάτευση και τη σύνθεση των αντικρουόμενων συμφερόντων, υπερβαίνει τα στενά όρια απονομής της Δικαιοσύνης, αγγίζοντας τον ίδιο τον πυρήνα της κοινωνίας.
Το «ρίζωμα» της Διαμεσολάβησης στην Ελλάδα θα έχει ευεργετικές επιδράσεις στην ποιοτική αναβάθμιση των δικαστηρίων μας, απαλύνοντας τον υπερβολικό φόρτο υποθέσεων, ακόμη κι εκείνων που θα μπορούσαν να έχουν «κλείσει» με διαπραγμάτευση και συμφωνία. Και, βέβαια, θα συμβάλει καθοριστικά στην ανάπτυξη μιας νέας κουλτούρας, ενός νέου κλίματος συνδιαλλαγής και διαπραγμάτευσης στο σύνολο του κοινωνικού συνόλου, με έμφαση στη νέα γενιά.
Είναι η ίδια εξέλιξη της κοινωνικής συμβίωσης και –κυρίως– οι ίδιες οι ανάγκες του πολίτη και των επιχειρήσεων μας υποχρεώνουν να εντείνουμε την προσπάθεια για αλλαγή νοοτροπίας. Οι νέες ανάγκες και συνθήκες του διεθνούς οικονομικού περιβάλλοντος αξιώνουν από όλους μας να αλλάξουμε ριζικά την προσέγγισή μας στον τρόπο που λύνουμε τις διαφορές μας.
Η Διαμεσολάβηση και η ενημέρωση του πολίτη για τα οφέλη της αποτελεί βασική πολιτική επιλογή. Η προώθηση των εναλλακτικών μεθόδων επίλυσης διαφορών (ADR), μαζί με την ανάπτυξη της ηλεκτρονικής Δικαιοσύνης και την αναμόρφωση βασικών νομοθετημάτων (όπως του Κώδικα Πολιτικής Δικονομίας, του Κώδικα Ποινικής Δικονομίας και τους Ποινικού Κώδικα) συνθέτουν τους τρεις άξονες της μεταρρυθμιστικής πολιτικής του υπουργείου Δικαιοσύνης.
Τρία (3) έτη μετά την εισαγωγή του θεσμού της Διαμεσολάβησης, η ελληνική κοινωνία έχει –για πρώτη φορά– στη διάθεσή της έναν δυναμικό μηχανισμό επίλυσης των ιδιωτικών διαφορών. Αστικές και εμπορικές διενέξεις μπορούν πλέον να διευθετηθούν μέσα από μια εξωδικαστική, σύγχρονη και αποτελεσματική διαδικασία με αμεσότητα, εχεμύθεια, υψηλούς ρυθμούς ταχύτητας και χαμηλό κόστος σε σχέση με τη δικαστική αντιδικία. Μια διαδικασία «συμμετοχική», όπου τα ίδια τα μέρη διαμορφώνουν την τελική κοινή «συνταγή» επίλυσης της διαφοράς.
Η Ελλάδα μετρά ήδη τέσσερα (4) κέντρα εκπαίδευσης Διαμεσολαβητών, σε Πειραιά, Θεσσαλονίκη, Αθήνα και Λάρισα. Τριακόσιοι ογδόντα ένας (381) διαπιστευμένοι διαμεσολαβητές έχουν περιληφθεί στον ειδικό πίνακα της ιστοσελίδας του υπουργείου Δικαιοσύνης (www.ministryofjustice.gr/), οι οποίοι είναι σε θέση να αναλάβουν διαμεσολαβήσεις για κάθε αστική ή εμπορική διαφορά. Από αυτούς, οι διακόσιοι εξήντα έξι (266) παρακολούθησαν με επιτυχία τα υψηλού επιπέδου προγράμματα των φορέων κατάρτισης, πέρασαν με επιτυχία τις εξετάσεις που διενεργήθηκαν από το υπουργείο Δικαιοσύνης και έλαβαν στην εκδήλωση για την «Ημέρα της Διαμεσολάβησης», τους τίτλους διαπίστευσής τους. Εν τω μεταξύ, η κατάρτιση νέων διαμεσολαβητών συνεχίζεται με αμείωτο ενδιαφέρον, με πάνω από πεντακόσιους εκπαιδευμένους διαμεσολαβητές εν αναμονή της διαπίστευσης.
Η «Ημέρα της Διαμεσολάβησης» αποτελεί πλέον την ετήσια επιβεβαίωση των ωφελειών του νέου θεσμού, αλλά και μια σπουδαία αφορμή για την αξιολόγηση της παρουσίας του στην Ελλάδα. Μια ακόμη υπενθύμιση για την υποχρέωση όλων μας να εντείνουμε τις προσπάθειες για την εμπέδωση των αρχών της συνεννόησης και της διαπραγμάτευσης, όχι μόνο ως μέσο αποφυγής της αντιδικίας, αλλά ως γενικό πρότυπο συμπεριφοράς και στοιχείο του σύγχρονου πολιτισμού και της παιδείας του λαού μας.
Είναι ευχή όλων μας, σ’ ένα χρόνο από σήμερα, να έχουμε στα χέρια μας ακόμη πιο εμφανείς, ακόμη πιο πειστικές αποδείξεις ότι η Διαμεσολάβηση «ριζώνει» στη χώρα μας, κερδίζει την εμπιστοσύνη των πολιτών και επιβεβαιώνει την αληθινή της αποστολή, ως σύγχρονη λύση πολιτισμού.
* Ο κ. Ν. Κανελλόπουλος είναι γενικός γραμματέας του υπουργείου Δικαιοσύνης, Διαφάνειας και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων.