Προχθές, Κυριακή, σε μπαρ του κέντρου. Ο Ηλίας σταμάτησε απότομα να καθαρίζει την μπάρα του. «Είσαι ηθοποιός;» ρώτησε τη Θάλεια που έπινε το ποτό της μπροστά του. Το αυτί του είχε πιάσει τη συζήτηση που έκανε με τους φίλους της για την παράσταση στην οποία συμμετέχει αυτό τον καιρό. «Ναι» του απάντησε. «Κι εσύ;» «Κι εγώ, αν και έχω περίπου τέσσερα χρόνια να δουλέψω», είπε ο Ηλίας, δείχνοντας το πανί που κρατούσε. «Είμαι το απόλυτο στερεότυπο, έτσι;» γέλασε. Η Θάλεια έγνεψε με νόημα. Και η ίδια είχε ακριβώς τέσσερα χρόνια να εργαστεί ως ηθοποιός. Σ’ αυτήν την παράσταση παίζει χωρίς χρήματα, για το κέφι της. Εδώ και καιρό έχει αλλάξει επαγγελματικό προσανατολισμό. Αφού είπαν τα αναμενόμενα («τι τελείωσες», «με ποιους δούλεψες», «γνωριμίες, αν δεν έχεις γνωριμίες…»), ο Ηλίας ρώτησε: «Θα πας αύριο (σ.σ.: χθες) να ψηφίσεις; Εχουμε εκλογές». «Μπα δεν ασχολούμαι». «Εγώ θα πάω. Είναι οι πιο κρίσιμες εκλογές».
Ο Ηλίας θα ψήφιζε τους «Ενωμένους Ηθοποιούς», την παράταξη που μαζί με την «Κίνηση Ηθοποιών» (ΣΥΡΙΖΑ) βρισκόταν στο τιμόνι του Σωματείου Ελλήνων Ηθοποιών (ΣΕΗ) την τελευταία διετία. «Είναι ανεξάρτητοι, προσπάθησαν να αλλάξουν τα πράγματα», είπε. Αργότερα, η Υρώ Μανέ, πρόεδρος του Δ.Σ. του ΣΕΗ και μέλος των Ενωμένων Ηθοποιών, θα έλεγε στην «Κ» ότι πρόκειται για μια κίνηση «χωρίς πολιτική ομπρέλα, αλλά με πολιτικές θέσεις». Μια άλλη ηθοποιός θα τη χαρακτήριζε «το Ποτάμι των ηθοποιών»: «Χωρίς σαφές στίγμα, πολλά “ναι μεν αλλά”. Μη νομίζετε, είμαστε κι εμείς μια μικρογραφία αυτού που γίνεται ευρύτερα στην κοινωνία».
Εχει δίκιο, εάν λάβουμε υπόψη όσα τραγελαφικά έλαβαν χώρα στη διάρκεια της τελευταίας συνεδρίασης του Δ.Σ. του Σωματείου. Θα συζητούνταν ο έλεγχος από το ΣΔΟΕ των οικονομικών του ΣΕΗ την περίοδο 2003-2006, όταν προήδρευε η κ. Λίλα Καφαντάρη από την παράταξη «Δημοκρατική Ενότητα Ηθοποιών» (ΔΕΗ) που πρόσκειται στο ΚΚΕ. (Η ΔΕΗ διοικούσε το σωματείο επί 14 ολόκληρα χρόνια, αλλά είχε χάσει τα ηνία στην τελευταία εκλογική αναμέτρηση.) Σύμφωνα με ανακοίνωση του προεδρείου του ΣΕΗ, η ΔΕΗ προσπάθησε να δυναμιτίσει τη διαδικασία ώστε να μη ληφθεί απόφαση. «Η μέθοδος αυτή είναι προσφιλής στη ΔΕΗ τα δύο τελευταία χρόνια που δεν έχει την πλειοψηφία στο Δ.Σ. Αλλά χθες ξεπέρασε κάθε προηγούμενο: επιστράτευσε μεγάλο αριθμό από θερμόαιμα “μέλη” της, που έχοντας έρθει δήθεν για να “παρακολουθήσουν τη συνεδρίαση” επιτέθηκαν με ύβρεις και τραμπουκισμούς στα υπόλοιπα μέλη του Δ.Σ., σε σημείο να απειλείται έως και η σωματική ακεραιότητα κάποιων από τους τελευταίους. Η δε πρώην πρόεδρος του Δ.Σ. κ. Καφαντάρη δεν δίστασε κάποια στιγμή να κλείσει και το μαγνητόφωνο που κατέγραφε τα πρακτικά». Σημειώνεται ότι τελικά τα στοιχεία εστάλησαν «ώστε να μην υπάρχει καμία υπόνοια συγκάλυψης πιθανής οικονομικής κακοδιαχείρισης του ΣΕΗ», ενώ διευκρινίστηκε ότι η εισαγγελική παραγγελία να σταλούν τα στοιχεία για έλεγχο εκκρεμούσε από το 2008.
«Αδύνατη η επικοινωνία»
Ολα αυτά βέβαια ποσώς ενδιαφέρουν τη συντριπτική πλειονότητα των ηθοποιών, σε μια περίοδο που η ανεργία στον κλάδο ξεπερνά το 80%. «Στη δουλειά μας δεν υπάρχει κανένα στάνταρ, δεν υπάρχουν κανόνες, μίνιμουμ μισθός, καμία κατοχύρωση», λέει στην «Κ» ο ηθοποιός Αργύρης Ξάφης. «Ακόμα και τα πτυχία από τις κρατικές σχολές δεν σημαίνουν τίποτα. Την ίδια στιγμή, υπάρχει υπερπαραγωγή ηθοποιών λόγω της ασυδοσίας που επικρατεί στον χώρο των δραματικών σχολών». Ηταν αυτοί οι λόγοι που πριν από δύο χρόνια τον ώθησαν να ασχοληθεί με το Σωματείο, μέσα από την παράταξη των «Ενωμένων Ηθοποιών». «Ηταν καιρός για ένωση, οργάνωση, να μην είμαστε άλλο έρμαια αυτού του χαοτικού κλάδου». Οπως λέει, οι συνθήκες ήταν δύσκολες. «Το πρόβλημα είναι ότι υπάρχουν μερικές απόψεις που δεν αλλάζουν με τίποτα. Αυτό καθιστά αδύνατη την επικοινωνία και την ανταλλαγή απόψεων». Οπως λέει, ακόμα και όταν το Σωματείο κατάφερε να υπογραφούν νέες συλλογικές συμβάσεις στο Κρατικό και το Εθνικό Θέατρο, καταγράφηκαν σφοδρές αντιδράσεις από μερίδα μελών της ΔΕΗ.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση της Συλλογικής Σύμβασης του ΚΘΒΕ. «Είχαμε φτάσει να συμφωνήσουμε ακόμα και σε αύξηση του μισθού του ηθοποιού σε περίπτωση που κάποιο κανάλι τραβήξει τις παραστάσεις, αλλά άρχισαν να μας την πέφτουν επειδή αυξήσαμε την ισχύ της σύμβασης από τα δύο στα τρία χρόνια. Οπως μας είπαν, αν η Σ.Σ. είχε 3 χρόνια διάρκεια, οι εργαζόμενοι θα βολεύονταν και θα αργούσε η ανατροπή…». Τελικά, η σύμβαση έμεινε δίχρονη.
Πάντως, όπως αναμενόταν, η προσέλευση χθες στις εκλογές του ΣΕΗ ήταν υποτονική. «Δυστυχώς, οι περισσότεροι από τους ηθοποιούς που τρέχουν όλη μέρα από δουλειά σε δουλειά για να συμπληρώσουν ένα ελάχιστο εισόδημα, δεν ασχολούνται με το Σωματείο», καταλήγει ο Αργύρης Ξάφης.