Είναι δυνατόν ένας άνθρωπος να υποβάλλεται εθελοντικά σε πέντε ακτινογραφίες θώρακα την ημέρα; Η απάντηση είναι προφανώς αρνητική, ωστόσο σύμφωνα με τους ειδικούς επιστήμονες, αυτό ακριβώς κάνει ένας μέσος καπνιστής: τέσσερα τσιγάρα αντιστοιχούν σε όρους μεγέθους κινδύνου λόγω ακτινικής δόσης με μία ακτινογραφία θώρακος. Aυτό σημαίνει ότι η ακτινοβολία που δέχεται ο οργανισμός του καπνιστή με κάθε πακέτο τσιγάρα ισοδυναμεί με πέντε ακτινογραφίες θώρακα!
Οπως αναφέρει στην «Κ» ο καθηγητής Ιατρικής Φυσικής, διευθυντής του Εργαστηρίου Ιατρικής Φυσικής-Ακτινοφυσικής του Ιατρικού Τμήματος Πανεπιστημίου Θεσσαλίας και Πανεπιστημιακού Νοσοκομείου Λάρισας, Κώστας Κάππας, «και μόνο που υπάρχουμε, αναπνέουμε, τρώμε και πίνουμε, απορροφούμε ακτινοβολία από το φυσικό περιβάλλον. Η ακτινοβολία ήταν, είναι και θα είναι αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής μας. Βομβαρδιζόμαστε συνεχώς από την κοσμική ακτινοβολία, εκλύεται αέριο ραδόνιο-222 από τα έγκατα της Γης και ραδιενεργές ουσίες υπάρχουν στον αέρα, το νερό, το έδαφος και το υπέδαφος. Ακόμη και οι τροφές που καταναλώνουμε περιέχουν έστω και σε ελάχιστη ποσότητα ραδιενεργές ουσίες. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο κάθε ένα λεπτό πραγματοποιούνται μισό εκατομμύριο ραδιενεργές διασπάσεις στο στομάχι μας!».
Σύμφωνα με τον κ. Κάππα, ειδικά το ραδόνιο-222 μεταπίπτει, λόγω εκπομπής ακτινοβολίας, σε άλλα ελαφρότερα ραδιενεργά στοιχεία, μεταξύ των οποίων και το πολώνιο-210, ο «ένοχος» για τη ραδιενεργό μόλυνση του καπνού. Το πολώνιο-210 είναι στερεό, υπό μορφή σκόνης, και επικάθεται εύκολα στα φυτά. Και ενώ στην πλειονότητα των φυτών η σκόνη αυτή διασκορπίζεται με τον άνεμο και τη βροχή, στην περίπτωση του καπνού, το πολώνιο-210 προσκολλάται στα φύλλα του. Κατά τη βιομηχανική επεξεργασία του φυτού, κατακρατείται το πολώνιο-210, με αποτέλεσμα τα προϊόντα καπνού να περιέχουν, εκτός από χημικές ουσίες, και ίχνη ραδιενεργών ουσιών.
«Συνεργός στο έγκλημα» είναι η πίσσα του τσιγάρου η οποία παγιδεύει το πολώνιο-210 στους πνεύμονες. Ειδικότερα, όπως εξηγεί ο κ. Κάππας, καπνίζοντας, το πολώνιο-210 εκπέμπει εξαιρετικά ενεργά σωματίδια άλφα (ισχυρή και επιβλαβή ακτινοβολία) στο επιθήλιο των πνευμόνων. Παρότι το συγκεκριμένο στοιχείο είναι υδατοδιαλυτό και ο φυσικός μηχανισμός των κυττάρων του πνεύμονα δυνητικά θα το απομάκρυνε, το πολώνιο-210 καθηλώνεται από την πίσσα του τσιγάρου. Επιπλέον, το συνεχές κάπνισμα εξασφαλίζει τη σταθερή τροφοδοσία του επιθηλίου με ραδιενέργεια. Μάλιστα, σε ορισμένες μικρές περιοχές του πνεύμονα, όπου συγκεντρώνεται σε μεγαλύτερη ποσότητα η ραδιενεργός ουσία, η απορροφούμενη δόση ακτινοβολίας είναι 100 έως 1.000 φορές υψηλότερη της ετήσιας φυσικής ακτινοβολίας και είναι συγκρίσιμη με αυτή που απορροφούν κατ’ έτος οι ανθρακωρύχοι.
Τι πρέπει να κάνουμε
Οπως τονίζει ο κ. Κάππας, και με αφορμή τη σημερινή Παγκόσμια Ημέρα Κατά του Καπνίσματος, «η συμβουλή είναι μία. Κόψτε αμέσως το κάπνισμα». Η εναλλακτική «οδός» είναι η μείωση της καθημερινής ποσότητας καπνού, η αποφυγή χρήσης καπνού με περιτύλιγμα χαρτιού (ώστε να μειώνεται η κατάποση της πίσσας) και η συμμετοχή σε αθλητικές δραστηριότητες οι οποίες βοηθούν στην απομάκρυνση των σωματιδίων και τον καθαρισμό των πνευμόνων. «Ολα τα ως άνω, συνδυασμένα με μια πρώτη επίσκεψη στα ιατρεία διακοπής καπνίσματος, ίσως είναι το καλύτερο ξεκίνημα για μια νέα ζωή», επισημαίνει ο κ. Κάππας.