ΛΕΣΒΟΣ – ΑΠΟΣΤΟΛΗ. Οι δουλέμποροι αποκαλούν «ποτάμι» τη θάλασσα που χωρίζει το Δικελί της Τουρκίας από τη Λέσβο. Η απόσταση είναι μόλις οκτώ ναυτικά μίλια, όμως, για να κάνουν τον διάπλου να μοιάζει λιγότερο επικίνδυνος, λένε στους μετανάστες ότι διασχίζουν όχι ανοικτή θάλασσα, αλλά «το ποτάμι».
Το κόστος του διάπλου για κάθε παράνομο μετανάστη κυμαίνεται από 1.000 έως 3.000 δολάρια. Χίλια δολάρια «εισιτήριο» καταβάλλουν όσοι επιλέγουν να ταξιδέψουν με μικρή φουσκωτή βάρκα μήκους 5 – 6 μέτρων, στοιβαγμένοι με άλλους 30 ή 40 αλλοδαπούς. Χρέη οδηγού εκτελεί ένας από τους διακινούμενους, αφού πρώτα οι δουλέμποροι του δείξουν πώς να χειριστεί την ισχύος έως 10 ίππους μηχανή. Το δρομολόγιο εκτελείται κατά κανόνα στη διάρκεια της νύχτας, μεταξύ 3 και 6 π.μ., κατά προτίμηση όταν πνέει βοριάς, καθώς το ρεύμα ευνοεί την κίνηση της βάρκας προς τις ακτές της Μυτιλήνης. Και η χρήση σωσιβίου απαγορεύεται γιατί περιορίζει τη χωρητικότητα στο όποιο σκάφος…
Το κόστος αυξάνεται στα 1.500 με 2.000 δολάρια όταν την ομάδα των μεταναστών συνοδεύει οδηγός – μέλος του κυκλώματος δουλεμπόρων. Κι αυτό διότι η παρουσία του υποτίθεται πως «πολλαπλασιάζει» τις πιθανότητες οι διακινούμενοι να φτάσουν σώοι στις ακτές του ελληνικού νησιού. Ομως, η πραγματικότητα είναι αρκετά διαφορετική. Για παράδειγμα, ο χειριστής της μικρής φουσκωτής βάρκας που ναυάγησε τον Μάρτιο ανοικτά της Μυτιλήνης ήταν Τούρκος ηλικίας μόλις 16 ετών! Παραμένει αγνοούμενος όπως και ένας ακόμη από τους επιβαίνοντες στη βάρκα. Αλλοι επτά Σύροι μετανάστες είχαν ανασυρθεί νεκροί. Σύμφωνα με μαρτυρίες διασωθέντων, μόλις η βάρκα άρχισε να βάζει νερά, ο ανήλικος διακινητής υπέστη επιληπτικό σοκ.
Το ταξίδι στο «ποτάμι» με πολυεστερικό – ταχύπλοο σκάφος και οδηγό ανέρχεται στα 3.000 δολάρια. Στην «αργκό» των ανδρών του Λιμενικού τα σκάφη αποκαλούνται «σφήνες» και ανάλογα με την ιπποδύναμη της μηχανής τους μπορούν να «πιάσουν» 50 ή 60 μίλια την ώρα. Τούρκος χειριστής ταχυπλόου που συνελήφθη ανοικτά της Μυτιλήνης κατέθεσε σε Ελληνες αξιωματικούς ότι είχε συμφωνήσει να εισπράξει, μετά την επιστροφή του στην Τουρκία, 3.000 δολάρια για τη μεταφορά 11 μεταναστών επί ελληνικού εδάφους. Ο αριθμός των δουλεμπορικών ταχύπλοων που κατάσχονται έχει αυξηθεί κατακόρυφα. Καθώς μάλιστα ο αποθηκευτικός χώρος στο λιμάνι πλέον δεν επαρκεί, πολλά από τα κατασχεθέντα σκάφη έχουν μεταφερθεί για φύλαξη στο υπό κατασκευήν κέντρο κράτησης, στη Μόρια Μυτιλήνης.
Τελευταία, τα κυκλώματα των Τούρκων δουλεμπόρων έχουν γιγαντωθεί, εκμεταλλευόμενα τη ζωτική ανάγκη των Σύρων προσφύγων να εγκαταλείψουν με κάθε κόστος την εμπόλεμη ζώνη. Πηγή από το Κεντρικό Λιμεναρχείο Μυτιλήνης εξηγεί στην «Κ» ότι οι Σύροι πρόσφυγες έχουν και μπορούν να διαθέσουν περισσότερα χρήματα για το πέρασμα στην Ελλάδα συγκριτικά, για παράδειγμα, με μετανάστες από το Αφγανιστάν ή το Πακιστάν. «Ξεπουλούν τα πάντα στην πατρίδα τους για να ταξιδέψουν στη Δυτική Ευρώπη. Είναι πρόθυμοι να διαθέσουν περισσότερα χρήματα για να φτάσουν σώοι στη χώρα μας. Οι διακινητές ανεβάζουν την ταρίφα και αυξάνουν τα κέρδη τους», λέει στην «Κ» αξιωματικός του Λιμεναρχείου. Για παράδειγμα, οι Σύροι πρόσφυγες που επέβαιναν στο πολυτελές – μηχανοκίνητο σκάφος το οποίο στις αρχές Μαΐου βυθίστηκε 4,5 ναυτικά μίλια βόρεια της Σάμου (παρασύροντας στον θάνατο περισσότερους από 20 μετανάστες) είχαν δαπανήσει 5.000 δολάρια ο καθένας για να ταξιδέψουν με προορισμό την Ιταλία. Σύμφωνα με μαρτυρίες, άνδρες του Λιμενικού έχουν περισυλλέξει από δουλεμπορικά σκάφη Σύρους πρόσφυγες που μετέφεραν στις αποσκευές τους φορητούς υπολογιστές και πολλά χρήματα.
Από τη διαδικασία του debriefing (καταθέσεις συλληφθέντων αλλοδαπών) στην οποία μετέχουν αξιωματούχοι του Frontex προκύπτει ότι όσοι αλλοδαποί (κυρίως Σύροι) εντοπίζονται στις βόρειες ακτές της Μυτιλήνης έχουν συνήθως ξεκινήσει το δρομολόγιό τους από την Κωνσταντινούπολη. Τη μετακίνησή τους οργανώνουν ταξιδιωτικά πρακτορεία – «βιτρίνα» των δουλεμπόρων της Τουρκίας. Εξασφαλίζουν στους διακινούμενους στέγη σε διαμερίσματα της Κωνσταντινούπολης και από εκεί με μικρά βαν τους μεταφέρουν σε παράκτιες πόλεις της Τουρκίας, στο Αϊβαλί, στο Δικελί και αλλού. Ο διάπλους των οκτώ ναυτικών μιλίων που χωρίζουν τις ακτές της Τουρκίας από τη Μυτιλήνη γίνεται το βράδυ της ίδιας μέρας.
Δεν διστάζουν ούτε όταν πνέουν ισχυροί άνεμοι
H νυχτερινή περιπολία με σκάφος του Λιμενικού ξεκίνησε στις 11 μ.μ. από το λιμάνι της Μυτιλήνης και ολοκληρώθηκε το επόμενο πρωί. Το ταχύπλοο (με αριθμό νηολογίου 602) κινήθηκε κατά μήκος της οριογραμμής με την Τουρκία, διανύοντας απόσταση περίπου 80 ναυτικών μιλίων. Οπως και όλα τα υπόλοιπα περιπολικά με ζυγό αριθμό νηολογίου έτσι κι αυτό ήταν αλεξίσφαιρο και «ικανό» να αντιμετωπίσει ένοπλη συμπλοκή με Τούρκους δουλεμπόρους. Περιοχή ευθύνης του τετραμελούς πληρώματος ήταν η θαλάσσια περιοχή νοτιοανατολικά της Λέσβου, ανοικτά δηλαδή του αεροδρομίου του νησιού. Σύμφωνα με τα μέλη του πληρώματος, στη συγκεκριμένη περιοχή εντοπίζονται τακτικά «καραβιές» με παράνομους μετανάστες, καθώς τα φώτα του αεροδρομίου τους βοηθούν να μη χάνουν τον προσανατολισμό τους. Να τι λέει στην «Κ» ο χειριστής του ταχύπλοου: «Κινούμαστε κατά μήκος της οριογραμμής για να αποθαρρύνουμε τους δουλεμπόρους να μεταφέρουν παράνομους μετανάστες. Ουδέποτε όμως πραγματοποιούμε απωθήσεις». Τις τελευταίες εβδομάδες, στις περιπολίες μετέχει, μέσω του Frontex, και πλωτό της ρουμανικής ακτοφυλακής. Σχετικά με τις καιρικές συνθήκες που επικρατούν στην περιοχή, μέλος του πληρώματος διευκρινίζει: «Οταν συγκεντρώνεται μεγάλος αριθμός μεταναστών στα παράλια της Τουρκίας, τα κυκλώματα τους προωθούν στην Ελλάδα ακόμα και όταν στην περιοχή πνέουν άνεμοι πάνω από 6 μποφόρ. Η διάσωση σ’ αυτές τις συνθήκες είναι εξαιρετικά δύσκολη», εξηγεί.
Οσοι αλλοδαποί συλλαμβάνονται μεταφέρονται στο Κέντρο Πρώτης Υποδοχής (ΚΕΠΥ) στην περιοχή Μόρια Μυτιλήνης. Την ευθύνη λειτουργίας του Κέντρου έχει η ΕΛ.ΑΣ. Οι περισσότεροι γνωρίζουν τις συνθήκες που θα συναντήσουν εκεί. Οπως μάλιστα λέει στην «Κ» στέλεχος του Κεντρικού Λιμεναρχείου Μυτιλήνης, λειτουργεί ιστοσελίδα που παρέχει πληροφορίες σχετικά με τον χώρο και τον χρόνο κράτησης των αλλοδαπών, τις διαδικασίες υποβολής αιτήματος χορήγησης πολιτικού ασύλου κ.ά.
Στο Κέντρο «ταυτοποίησης», όπως αποκαλούν οι αστυνομικοί την εγκατάσταση στη Μόρια, κρατούνται σήμερα 90 αλλοδαποί. Μεταξύ αυτών βρίσκονται οικογένειες και ανήλικα παιδιά. Με την ολοκλήρωση των εργασιών, ο χώρος θα έχει δυναμικότητα 250 ατόμων, ενώ ακριβώς δίπλα κατασκευάζεται κέντρο κράτησης χωρητικότητας 750 ατόμων.
Το 70% των κρατουμένων στο ΚΕΠΥ είναι Σύροι πρόσφυγες στους οποίους, σύμφωνα με την ΕΛ.ΑΣ., χορηγείται εξάμηνη άδεια παραμονής. Κατά την παραμονή τους στο Κέντρο φωτογραφίζονται, δακτυλοσκοπούνται, ενώ δίνουν άτυπη κατάθεση σε αξιωματούχους του Frontex σχετικά με τις συνθήκες μεταφοράς τους στη χώρα (διαδικασία debriefing). Οι υπόλοιποι κρατούμενοι, κυρίως Αφρικανοί μετανάστες, κρατούνται για διάστημα περίπου 20 – 25 ημερών.
Στη συνέχεια, εάν υπάρχει χώρος, μεταφέρονται σε Κέντρα Κράτησης του Εβρου ή παραδίδονται στη Διεύθυνση Αλλοδαπών Αττικής. Οταν οι ήδη υφιστάμενοι χώροι κράτησης είναι πλήρεις, αφήνονται ελεύθεροι για διάστημα ενός μηνός. Εκτός των αστυνομικών, στο κέντρο απασχολούνται υπάλληλοι της υπηρεσίας Πρώτης Υποδοχής, της Υπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες, καθώς και μέλη Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων, όπως οι «Γιατροί του Κόσμου» και η «Μετάδραση».