Ανταλλακτικές αγορές, εθελοντικά μαθήματα σε παιδιά και ενήλικες, σπιτικά γεύματα για τους έχοντες ανάγκη, συλλογή και προσφορά φαρμάκων, κινήματα για αποκατάσταση αρχαιολογικών χώρων ή για την αναβάθμιση συνοικιών, καθαρισμοί ακτών και πλατειών, ευφάνταστες ξεναγήσεις στο μουντό αστικό τοπίο, αποθήκευση και ανταλλαγή σπόρων, αυτοδιαχειριζόμενοι χώροι πολιτισμού, δίκτυα για την προώθηση του συνεπιβατισμού και του ποδηλάτου, ένθερμοι υποστηρικτές του ανοικτού λογισμικού και της πληροφορίας, κινήματα αλληλεγγύης σε πρόσφυγες και μετανάστες…
Οι παραπάνω δραστηριότητες και ακόμη περισσότερες πραγματοποιούνται τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα, σε μεγάλο βαθμό λόγω ή χάρη στην κρίση. Τετρακόσιες δώδεκα εθελοντικές ομάδες και πρωτοβουλίες, που ως κινητήριο δύναμη έχουν την αλληλεγγύη, την οικονομία, αλλά και τις ριζικές αλλαγές σε νοοτροπία και θεσμούς, κατέγραψε η ομάδα του Omikron Project. Το ίδιο το Omikron Project είναι μια ανοικτή ομάδα («που κάνει ανοικτές εβδομαδιαίες συναντήσεις, όποιος θέλει μπορεί να συμμετάσχει, να καταθέσει ιδέες και απόψεις»), η οποία ασχολείται την τελευταία διετία με τη δημιουργία θετικής εικόνας της Ελλάδας στο εξωτερικό. «Η πρώτη μας καταμέτρηση έγινε πριν από περίπου ένα χρόνο, όπου είχαμε εντοπίσει 238 ομάδες», περιγράφει στην «Κ» ο επικεφαλής του Omikron Project, Βρετανοϊρανός, Mehran Khalili, πολιτικός επιστήμονας και ζει εδώ και χρόνια στην Ελλάδα. «Μετά τη δημοσίευση, όμως, ξετρύπωσαν δεκάδες άλλες ομάδες που μας ζήτησαν να συμπεριληφθούν».
Η καταγραφή, σύμφωνα με τον κ. Khalili, έχει διττό στόχο. «Αφενός θέλουμε να καταδείξουμε ότι οι Ελληνες δεν είναι έρμαια της κρίσης, δεν έχουν θυματοποιηθεί, αντιδρούν ευφάνταστα και πολλάκις αποτελεσματικά στις αντιξοότητες της καθημερινότητας», σημειώνει ο ίδιος. «Παράλληλα ευελπιστώ ότι μέσω της δημοσιοποίησης των κατά τόπους ομάδων, της οποίας έχει προηγηθεί έρευνα, θα ακολουθήσουν συνεργασίες, αφού θα βγουν από την απομόνωση και θα γνωριστούν μεταξύ τους». Οι δραστηριότητες έχουν κατηγοριοποιηθεί σε: εναλλακτική οικονομία και τοπικά συστήματα ανταλλαγής υπηρεσιών και προϊόντων, τέχνη και πολιτισμό, παιδεία, περιβάλλον και οικολογία, ανθρώπινα δικαιώματα, υγεία, συλλογικές κουζίνες (προσφορά γευμάτων), τεχνολογία της πληροφορίας, μέσα επικοινωνίας, τοπικές συνελεύσεις και δημοκρατικές πρωτοβουλίες….
«Εκτιμώ ότι η πλειονότητα αυτών των πρωτοβουλιών γεννήθηκε μετά το κίνημα των “Αγανακτισμένων” το 2011», σχολιάζει ο κ. Khalili, «ήταν η λογική απάντηση στην αποσύνθεση του κινήματος στο Σύνταγμα». Σύμφωνα με τον ίδιο, τα περισσότερα εξ αυτών δεν έχουν σαφή ιδεολογικό πρόσημο, «καθώς προσπαθούν να επιλύσουν προβλήματα της καθημερινής ζωής, όπως η έλλειψη υγειονομικού υλικού ή φαγητού». Εχοντας ζήσει σε πολλές πόλεις του εξωτερικού, ο ίδιος διακρίνει πολλές ιδιαιτερότητες στην ελληνική «περίπτωση». «Μεγάλος αριθμός Ελλήνων έχει σταθερά ασχολίες πέρα από την κανονική εργασία του, είναι περισσότερο πολιτικοποιημένοι από άλλους Ευρωπαίους, πολύ δημιουργικοί και με ένα ισχυρό δίκτυο γνωστών και φίλων, δομημένο μέσω facebook και twitter», παρατηρεί. «Αν τα συνδυάσουμε όλα αυτά, το αποτέλεσμα μπορεί να αποβεί πολύ γόνιμο». Και κάπου εδώ, μύθοι βαθιά ριζωμένοι για εμάς τους ίδιους καταρρίπτονται.
Αυτός ήταν, άλλωστε, ο σκοπός σύστασης του Omikron Project το 2012. «Η επικρατούσα εικόνα για τον μέσο Ελληνα στην Ευρώπη ήταν (είναι) ότι πίνει όλη μέρα φραπέ ή ούζο», θυμάται ο κ. Khalili. «Θελήσαμε να χτυπήσουμε ποικιλοτρόπως τα στερεότυπα που είχαν αναζωπυρωθεί εις βάρος των Ελλήνων», αναφέρει. Από αυτό το στερεότυπο, άλλωστε, είναι «εμπνευσμένοι» και οι τίτλοι των δύο χαρτών: «Ouzo-drinking / Coffee-drinking lazy Greeks? Grassroots groups in Greece». Είχαν προηγηθεί δύο εξαιρετικά επιτυχημένα βίντεο κινουμένων σχεδίων, όπου ο χρήστης μπαίνει κυριολεκτικά στα «παπούτσια» του Alex, του Ελληνα που όλοι κατηγορούν ως τεμπέλη.
«Image crisis»
Αντικείμενο της εθελοντικής ομάδας παραμένει πάντοτε το «image crisis» της Ελλάδας. Ακόμη, «οι ομάδες που παρουσιάζουμε απέχουν από το να θεωρηθούν ΜΚΟ, οι περισσότερες βρίσκονται ακόμη σε ένα πρωτόλειο στάδιο ή δρουν σε τοπική κλίμακα, ενώ δεν λαμβάνουν κρατική χρηματοδότηση. Κάτι που δεν είναι απαραίτητα κακό, το αντίθετο. Η χρηματοδότηση δύναται να λειτουργήσει και ως τροχοπέδη, που σε κρατάει εν τέλει πίσω», καταλήγει ο επικεφαλής.