Της Αννας Γριμάνη
Η ελληνικότητα είναι αίσθημα ή συνείδηση;
Είναι και τα δύο. Αίσθημα για το χώρο, συνείδηση για τη γλώσσα. Zω πάνω από σαράντα χρόνια στη Σουηδία, που πραγματικά είναι μια εξαιρετικά όμορφη χώρα. Εν τούτοις δεν μπορεί να αντικαταστήσει μέσα μου τη μυρωδιά της γης μετά από βροχή στο χωριό μου ή τα τζιτζίκια στη δεξαμενή στο Κολωνάκι ένα καλοκαιρινό μεσημέρι. Το ίδιο και με τη γλώσσα. Γράφω στα Σουηδικά αλλά τα Ελληνικά παραμένουν η πρώτη μου γλώσσα, εκεί όπου αισθάνομαι απόλυτη ασφάλεια και κολυμπάω ανάποδα. Αυτά τα δύο στοιχεία παραμένουν διαφανή και αυτονόητα μέσα μου και είναι εκείνα με τα οποία θα φύγω από τη ζωή.
Τι πιο μικρό ελληνικό αγαπήσατε;
Μια μικρή βρύση στο Πεδίον του Αρεως στην Αθήνα, όπου ξεδιψούσαμε παιδιά έπειτα από ώρες ποδόσφαιρο.
Η υπέροχη εκδοχή του Ελληνα.
Χαίρομαι τον Ελληνα που χωρίς μεγάλες χειρονομίες εκφράζει τον πολιτισμό που τον έκανε να είναι αυτό που είναι.
Αυτό που με «χαλάει».
Με απογοητεύει ο Ελληνας που διαρκώς αυτοδικαιώνεται και πάντα ρίχνει τις ευθύνες σε άλλους. Ντρέπομαι όταν διαπιστώνω τον διαρκώς αυξανόμενο αντισημιτισμό, τη χυδαιότητα της καθημερινής γλώσσας, την προχειρότητα, τη βιασύνη, το κλειδί του αυτοκινήτου στο ένα χέρι και το «ξέρεις ποιος είμαι εγώ» και τα παρεμφερή.
Είναι προσόν ή μειονέκτημα να είσαι Ελληνας σήμερα;
Κάτω από ορισμένες συνθήκες είναι και το ένα και το άλλο. Κάτω από άλλες, ούτε το ένα ούτε το άλλο. Γενικά, πάντως, δεν θα συνιστούσα να προβάλλουμε την ελληνικότητά μας. Ούτε σαν επιχείρημα ούτε σαν παράσημο. Ο Μέγας Αλέξανδρος δεν ζει πια, είτε το θέλουμε είτε όχι.
Παράγει πολιτισμό ο Ελληνας της νέας εποχής ή μένει προσκολλημένος σε μια ρητορική ελληνικότητα;
Σίγουρα παράγουν οι Ελληνες πολιτισμό. Τι άλλο έκανε ο Σεφέρης, ο Ρίτσος, ο Ελύτης, ο Θεοδωράκης, ο Χατζιδάκις και άλλοι νεότεροι. Προσωπικά θεωρώ τον Μάνο Ελευθερίου έναν από τους μεγάλους ποιητές του καιρού μας, έναν ποιητή που με ανεπανάληπτη λιτότητα και ομορφιά εκφράζει τους καημούς της γενιάς μου.
Με ποια ταυτότητα οι Νεοέλληνες περιέρχονται στον σύγχρονο κόσμο;
Βασικά πιστεύω ότι ο Ελληνας που βγαίνει έξω αισθάνεται προκαταβολικά παρερμηνευμένος. Συνοδευόμαστε από ένα γραφικό φολκλόρ, από Ζορμπάδες μέχρι Ωνάσηδες και το μεγαλύτερο πρόβλημα που έχουμε είναι να δείξουμε ότι δεν είμαστε ούτε το ένα ούτε το άλλο.
Το ελληνικό μου «γιατί» κι ένα «πρέπει» που πέταξα.
Γιατί δεν καταφέραμε να κάνουμε τη ζωή μας καλύτερη. Απαλλάχτηκα από τα πρέπει όσον αφορά τις σχέσεις των φύλων.
Ο Ελληνας ποιητής μου.
Ο Καβάφης.
Η αδιαπραγμάτευτη ελληνική μου αλήθεια.
Η ελληνική γλώσσα. Στο πρόσφατο βιβλίο μου «Μητέρες και γιοι» περιγράφω εμπειρίες που με έπεισαν ότι εάν υπάρχει μέσα μας κάτι που να είναι ο αληθινός εαυτός μας, είναι η γλώσσα μας.
Η Οδός των Ελλήνων στον παγκόσμιο χάρτη – ορίστε την.
Ειρήνη με τους γείτονες και αλληλεγγύη με τις μη ανεπτυγμένες χώρες.
* Ο Θοδωρής Καλλιφατίδης είναι συγγραφέας. Ζει μόνιμα στη Σουηδία.
