«Δεν μπορεί ένας τέτοιος τύμβος να κρύβει μόνο έναν τάφο». Είναι η πρώτη κουβέντα του αρχαιολόγου Πέτρου Θέμελη, δάσκαλου πολλών γενεών αρχαιολόγων, που έχει κάνει θαύματα με τις ανασκαφές του στην αρχαία Μεσσήνη. Και αν τώρα μίλησε στην «Κ» για τις έρευνες στην Αμφίπολη και την αποκάλυψη του μακεδονικού τάφου στον λόφο Καστά, είναι γιατί επισκέφθηκε με το «Διάζωμα» δύο φορές την ανασκαφή τα δύο τελευταία χρόνια και ξεναγήθηκε από τη συνάδελφό του κ. Κατερίνα Περιστέρη. Γνωρίζει, όπως λέει, τον αγώνα της για να συνεχίσει τις έρευνες, αλλά πάνω απ’ όλα δηλώνει εντυπωσιασμένος από την εικόνα και το μέγεθος του μνημείου.
Αποφεύγει κάθε σχόλιο για την ανασκαφή, τονίζει όμως ότι η Αμφίπολη είναι μια σημαντικότατη πόλη της Μακεδονίας μετά την Πέλλα, ορμητήριο των Μακεδόνων προς τη Θράκη. Από εκεί άλλωστε ξεκίνησε ο στόλος του Μεγάλου Αλεξάνδρου προς την Ασία.
Για τη Ρωξάνη βέβαια και τον γιο τού στρατηλάτη, η περιοχή δεν συνδέεται με τα καλύτερα γεγονότα. Κατά την περίοδο που χρονολογείται ο ταφικός περίβολος, μετά τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου, μέχρι το τέλος του 4ου π.Χ. αιώνα, διαδραματίζονται σπουδαία ιστορικά γεγονότα στην Αμφίπολη. Σημαντικοί στρατηγοί συνδέονται με την περιοχή ενώ εδώ ο Κάσσανδρος εκτέλεσε το 311 π.Χ. τη νόμιμη σύζυγο του Μ. Αλεξάνδρου, τη Ρωξάνη, και τον Αλέξανδρο Δ΄.
Η Ιστορία όμως έχει πάντα και πολλές ανθρώπινες πλευρές. Οπως το τάμα της Ρωξάνης σαν είδε ότι οι οιωνοί ήταν δυσοίωνοι, στην Παλλάδα Αθηνά. Ο καθηγητής Π. Θέμελης άλλωστε έχει γράψει στο παρελθόν για τα πολύτιμα αναθήματα Μακεδόνων στην Ακρόπολη. Ανάμεσά τους ήταν κι αυτά της Ρωξάνης. Κάποιο μάλιστα απ’ αυτά τα αντικείμενα φαίνεται να τα πρόσφερε λίγο καιρό πριν δολοφονηθεί.
Πολλοί αρχαιολόγοι θεωρούν ότι, σ’ αυτό το μοναδικό για τα ελληνικά δεδομένα μνημείο, πρέπει να είναι θαμμένος επιφανής της εποχής. Εταίρος του Μεγάλου Αλεξάνδρου που ήλθε από την Ανατολή με δύναμη, όπως λέει ο κ. Θέμελης, και πολύ χρυσάφι. Και ως καλός δάσκαλος, εξηγεί ότι οι εταίροι ήταν γόνοι μεγάλων οικογενειών, «οι παίδες της αυλής του βασιλιά», οι οποίοι γίνονταν στρατηγοί του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Το εύρημα της Αμφίπολης, ακριβώς επειδή ο τύμβος είναι κολοσσιαίος, μπορεί να κρύβει στην «καρδιά» του απείραχτα μνημεία. Η είσοδος, που είδαμε όλοι στις φωτογραφίες κατά την επίσκεψη του πρωθυπουργού, μάλλον έχει δεχθεί επίθεση τυμβωρύχων. Η περιοχή άλλωστε ήταν πλούσια με πολλούς θησαυρούς. Οι αρχαιολόγοι, μηχανικοί και αρχιτέκτονες που εργάζονται στην ανασκαφή ελπίζουν να βρεθεί τοιχογραφία που θα υποδεικνύει τον ένοικο του τάφου και τις ανδραγαθίες του. Ακόμη καλύτερα μια επιγραφή.
Ομως, όπως λέει ο ανασκαφέας της Μεσσήνης, δεν πρέπει να βιαζόμαστε. Αυτή είναι δουλειά των ανασκαφέων.