«Κι εσείς; Δημοσιογράφοι είστε; Να ξέρετε ότι πριν από λίγο ανέβηκε στα αρχαία η προϊσταμένη και η γενική γραμματέας του υπουργείου, με το τζιπάκι της αρχαιολογίας», μας λέει μια κάτοικος της Μεσολακκιάς μόλις μας βλέπει με τις φωτογραφικές μηχανές και μας κλείνει συνωμοτικά το μάτι. «Λέτε να έχουμε εξελίξεις;», συμπληρώνει με αγωνία και μόλις παραδεχτούμε ότι δεν γνωρίζουμε κάτι καινούργιο για τις ανασκαφές στον λόφο Καστά επιστρέφει στη συζήτηση με τη διπλανή της. Συζήτηση περί αρχαιολογίας.
Ενας από τους δρόμους που οδηγεί στον Τύμβο Καστά περνάει μέσα από το μικρό χωριό της Νέας Μεσολακκιάς. Το χωριό ήταν αρχικά χτισμένο στο Παγγαίο Ορος, περίπου 10 χιλιόμετρα από τη σημερινή του τοποθεσία και ήταν γνωστό εμπορικό κέντρο επί της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας με το όνομα Λακκοβίκια. Η Νέα Μεσολακκιά κατοικήθηκε στα μέσα της δεκαετίας του ’60 και άκμασε ως ένα από τα καλύτερα καπνοχώρια, με πολύ καλό «μαξούλι», όπως λέγανε οι ντόπιοι για την ανώτερη ποιότητα του καπνού της. Σήμερα, το χωριό των περίπου 270 κατοίκων ζει στον αστερισμό του Τύμβου και των μυστικών που κρύβει μέσα του.
Σφίγγες και… μέλισσες
Το άτυπο «κέντρο επιχειρήσεων» για τους κατοίκους έχει στηθεί στο δημοτικό καφενείο. Εκεί, κάτω από τη σκιά που προσφέρει απλόχερα ένα μεγάλο πλατάνι, οι κάτοικοι συγκεντρώνονται για να συζητήσουν τις εξελίξεις, εξοικειώνονται με δημοσιογράφους και τηλεοπτικά συνεργεία που επισκέπτονται καθημερινά το χωριό, δίνουν συνεντεύξεις, λένε ιστορίες και ελπίζουν πως ό,τι βρίσκεται θαμμένο κάτω από τα χώματα που έπαιζαν μικροί θα βοηθήσει τη μελλοντική ανάπτυξη του τόπου τους. Μια μεγάλη επίπεδη τηλεόραση είναι συντονισμένη με τα δελτία ειδήσεων των καναλιών, αλλά πλέον δεν τους απασχολούν τόσο πολύ οι οικονομικές ειδήσεις, οι φόροι και οι συντάξεις, όσο τα νέα που αφορούν άμεσα τον τόπο τους. «Δεν υπάρχει άλλο θέμα συζήτησης αυτές τις μέρες στο χωριό. Μικροί και μεγάλοι μιλάνε για ανασκαφές, τάφους και ευρήματα. Τις προάλλες ορισμένοι γέροντες μπέρδεψαν τις Σφίγγες με τα γνωστά έντομα και άρχισαν να μιλάνε για σφίγγες και μέλισσες. Ολα είναι μέσα στο παιχνίδι», λέει χαμογελώντας ο δάσκαλος Αγγελος Χατζηνικολάου και συμπληρώνει ότι «έχουν μπει νέες λέξεις στις συζητήσεις των κατοίκων, κυρίως των ηλικιωμένων. Ρωτάνε να μάθουν τι σημαίνει “συλημένος” τάφος και ποιος είναι ο “τυμβωρύχος”. Υπάρχει η αγωνία για όλους να ερμηνεύσουν σωστά την ανασκαφή», συμπληρώνει.
Η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού είναι το πλέον αναγνωρίσιμο πρόσωπο μετά την αρχαιολόγο Κατερίνα Περιστέρη και κάθε φορά που πηγαίνει η κ. Μενδώνη στο χωριό το νέο διαδίδεται αμέσως. «Και σήμερα ήρθε και ήταν για πολύ ώρα μέσα στον Τύμβο», λένε και μας δείχνουν το σπίτι στο οποίο ξεκουράζεται για λίγο πριν αναχωρήσει από το χωριό.
Το ενδιαφέρον των νεότερων και των επισκεπτών στο καφενείο επικεντρώνεται και στους γέροντες του χωριού, τους λίγους που εργάστηκαν στα νιάτα τους στις ανασκαφές, συνήθως ως εργάτες και βοηθητικό προσωπικό. Λένε ιστορίες για τον αρχαιολόγο Λαζαρίδη, τα ευρήματα της εποχής, ενώ ορισμένοι υποστηρίζουν με θέρμη ότι και στον διπλανό λόφο από την τρέχουσα ανασκαφή βρίσκεται κάτι εξίσου σημαντικό. «Το χωριό έχει όνειρα. Θα αλλάξει ριζικά η περιοχή. Τα δεκάδες Ι.Χ. που έρχονται τώρα, θα γίνουν λεωφορεία αργότερα. Πρέπει να φτιαχτούν υποδομές», λέει ο 80χρονος Γιώργος Κλείτσιος που εργάστηκε στις ανασκαφές τη δεκαετία του ’80.
Ηδη έχουν ανάψει οι συζητήσεις για το αν ο δρόμος που θα οδηγεί στον Τύμβο πρέπει να περνάει μέσα από το χωριό ή όχι, ενώ ορισμένοι εκτιμούν πως η τουριστική ανάπτυξη της περιοχής θα ακολουθήσει τον δρόμο της Βεργίνας. Στην είσοδο της Μεσολακκιάς βρίσκεται ένα πανό με αίτημα τη δημιουργία ανισόπεδου κόμβου και οι κάτοικοι λένε ότι υπάρχουν ελλείψεις στις υποδομές που πρέπει να καλυφθούν για τους μελλοντικούς επισκέπτες. «Πρέπει να φτιαχτούν ξενώνες, να μπουν ταμπέλες και πινακίδες, αν ανοίξουν δουλειές θα γυρίσουν και οι νέοι πίσω. Για την ώρα πρέπει να μπουν χημικές τουαλέτες πάνω στον λόφο για τον κόσμο», υποστηρίζουν και τονίζουν ότι οι κοντινότερες ξενοδοχειακές μονάδες βρίσκονται 15 χιλιόμετρα μακριά από το χωριό, στην Ασπροβάλτα και το Οφρύνιο. Πάντως, η αυξημένη κίνηση είναι γεγονός και η ψησταριά του δημοτικού καφενείου βλέπει τις παραγγελίες της να παίρνουν την ανιούσα. «Μέχρι πριν από έναν μήνα δουλεύαμε με λίγα τραπέζια, κυρίως για τους ντόπιους. Τώρα παραγγέλνω τουλάχιστον πέντε κιλά παραπάνω τρόφιμα για τους επισκέπτες και τους ξένους που έρχονται για τον Τύμβο», σημειώνει ο Νίκος Καπέλας, ο οποίος στέλνει και ντελίβερι στα τηλεοπτικά συνεργεία που ετοιμάζονται για τις ζωντανές τους συνδέσεις στον λόφο Καστά.
Smartphones και ελπίδες
Στην είσοδο του τύμβου μια μεγάλη καγκελόπορτα με ένα πρόχειρα φτιαγμένο STOP από αστυνομικές κορδέλες απαγορεύει την είσοδο στους περίεργους και τους επισκέπτες. Μια πάνινη ομπρέλα είναι το μόνο που προσφέρει λίγη σκιά κάτω από τον καυτό ήλιο. Με φωτογραφικές μηχανές και τα έξυπνα τηλέφωνα στο χέρι οι επισκέπτες ποζάρουν με φόντο την εικόνα από ένα μικρό τμήμα του Τύμβου. Ζευγάρια, παρέες και οικογένειες με παιδιά ανεβαίνουν τον χωματόδρομο από τη Μεσολακκιά για ένα ενσταντανέ στο ιστορικό σημείο για το οποίο μιλάει όλος ο κόσμος, όπως λέει ο Κωνσταντίνος Ανθίτσος που ήρθε με την οικογένειά του από τις Σέρρες. «Πιστεύω ότι θα βγει κάτι πολύ σημαντικό από εκεί μέσα και θα προσελκύσει τουρισμό», τονίζει. Η κίνηση των επισκεπτών αυξάνεται όσο περνάει η ώρα. Από τη Θεσσαλονίκη, τις Σέρρες, την Καβάλα, τις γύρω περιοχές και τη Βουλγαρία πηγαίνουν για μια βουτιά στις κοντινές παραλίες και έπειτα κάνουν μια στάση για μια φωτογραφία στον Τύμβο. «Είναι συγκινητικό που έρχεται τόσος κόσμος χωρίς ακόμη να υπάρχει κάτι συγκεκριμένο για να δουν», λέει η κυρία Τιτίκα Αρβανιτάκη που παραθερίζει μαζί με την παρέα της στην περιοχή.
Λίγο πριν από την αναχώρησή μας από την περιοχή συναντάμε τον Αναστάση Βαρύτη να βόσκει τα αιγοπρόβατά του σ’ ένα κοντινό βοσκοτόπι. Μέχρι πριν από λίγο καιρό πήγαινε τα ζωντανά του για βοσκή κοντά στον Τύμβο, αλλά τώρα η πολυκοσμία τα τρομάζει και φεύγουν. «Μετά το μεγάλο μπαμ έγινε χαμός. Περνάνε συνέχεια Ι.Χ. και μας έχουν χαλάσει την ησυχία μας» λέει αστειευόμενος και συμπληρώνει ότι «η δημοσιότητα είναι θετική για το χωριό, η Μεσολακκιά μπήκε στον χάρτη».
Είναι γεγονός ότι το όνομα του μικρού χωριού και ο Τύμβος Καστά μπήκε τις τελευταίες εβδομάδες σε κάθε σπίτι και η περιοχή απέκτησε ένα διευρυμένο διεθνές ενδιαφέρον, επιπρόσθετο του καθαρά επιστημονικού που απολάμβανε μέχρι πρόσφατα. Φαίνεται πως το παρελθόν του τόπου θα ορίσει εν πολλοίς και το μέλλον του και μακάρι να δικαιώσει τις προσδοκίες των συμπαθέστατων κατοίκων της Νέας Μεσολακκιάς.