«Παράθυρο» σε απολύσεις ενδέχεται να ανοίξει η θολή κατάσταση που επικρατεί στα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου και Ιδιωτικού Δικαίου τα οποία υπάγονται στους ΟΤΑ, όπως αυτή καταγράφεται από το υπουργείο Εσωτερικών, με τα στοιχεία να «ανεβάζουν» τον αριθμό των νομικών προσώπων των Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης Α και Β βαθμού (δήμοι και περιφέρειες) στους 1.950. Ο κάθε δήμος έχει τη δική του δομή ως προς τα νομικά πρόσωπα τα οποία έχουν ποικίλες – «βαρύγδουπες» μεν ως προς την ονομασία τους αρμοδιότητες οι οποίες όμως πρακτικά δεν καθορίζονται επακριβώς… Επίσης, ενώ σύμφωνα με τον «Καλλικράτη» κάθε δήμος έχει δικαίωμα να έχει έως δύο νομικά πρόσωπα κοινωφελών δραστηριοτήτων, δημοσίου ή ιδιωτικού δικαίου, οι Δήμοι Θεσσαλονίκης, Κηφισιάς και Κεφαλονιάς διατηρούν ακόμα τρεις.
Ο υπουργός Διοικητικής Μεταρρύθμισης Κυριάκος Μητσοτάκης με δηλώσεις του έχει αναφερθεί στα Νομικά Πρόσωπα Ιδιωτικού Δικαίου «ως πηγή άντλησης» των απαιτούμενων 6.500 απολύσεων στον ευρύτερο δημόσιο τομέα.
Ο υφυπουργός Εσωτερικών, Γιάννης Ντόλιος, πάντως, μιλώντας στην «Κ» τονίζει ότι η πιθανότητα απόλυσης αφορά το προσωπικό νομικών προσώπων και φορέων που θα καταργηθούν. «Η Τοπική Αυτοδιοίκηση σε αυτόν τον τομέα έχει συνεισφέρει. Πριν από τη μεταρρύθμιση του “Καλλικράτη” υπήρχαν 6.500 δημοτικές επιχειρήσεις» τονίζει χαρακτηριστικά. Προσθέτει, μάλιστα, ότι τα προβλήματα με την απογραφή των νομικών προσώπων των δήμων έχουν επιλυθεί και οι ΟΤΑ έχουν αποστείλει το μεγαλύτερο ποσοστό των στοιχείων που αφορούν τις δομές και τους εργαζομένους σε αυτές τις υπηρεσίες.
Ωστόσο, η «ακαταστασία» που επικρατεί στα νομικά πρόσωπα των δήμων αφήνει περιθώρια νέων περικοπών, που όπως λένε φοβούνται στελέχη της Αυτοδιοίκησης.
Αλλωστε αν και πολλά νομικά πρόσωπα των δήμων ισχυρίζονται ότι ανήκουν εν μέρει ή και καθόλου στον δημόσιο τομέα οπότε δεν επιβαρύνουν δημοσιονομικά τον προϋπολογισμό του δήμου και κατ’ επέκταση του κράτους, στην πραγματικότητα στις περισσότερες επιχειρήσεις των δήμων, οι μέτοχοί τους είναι φορείς του Δημοσίου π.χ. μια ομάδα δήμων.
Συνολικά έχουν καταγραφεί 1.176 ΝΠΔΔ και 774 ΝΠΙΔ σύμφωνα με τα στοιχεία που έχει συγκεντρώσει το υπουργείο Εσωτερικών με τη διευκρίνιση, ωστόσο, όπως σημειώνεται στη σχετική έκθεση, ότι η καταγραφή ενδεχομένως να μην είναι πλήρης και οριστική λόγω… «απροθυμίας» των ΟΤΑ να παράσχουν τα σχετικά στοιχεία.
Συγκεκριμένα έχουν καταγραφεί στα ΝΠΔΔ 312 κοινωφελών δραστηριοτήτων, 63 λιμενικά Ταμεία, 24 δημοτικά ιδρύματα, 66 αυτοτελή, 41 σύνδεσμοι, 36 ΦοΔΣΑ (διαχείριση απορριμμάτων) και 634 σχολικές επιτροπές. Στα ΝΠΙΔ καταγράφονται 228 κοινωφελείς επιχειρήσεις, 132 ΔΕΥΑ, 130 Α.Ε. 95 αναπτυξιακές Α.Ε. 75 μονομετοχικές Α.Ε. 48 αστικές μη κερδοσκοπικές, 21 ραδιοφωνίας, 14 ΦοΔΣΑ, 10 ΔΗΠΕΘΕ, 9 διαδημοτικές, 8 αμιγείς επιχειρήσεις. Η ομάδα που έχει συγκεντρώσει τα στοιχεία παρατηρεί ότι το αντικείμενο των Νομικών Προσώπων Δημοσίου Δικαίου κοινωφελών δραστηριοτήτων συμπίπτει με το αντικείμενο των κοινωφελών επιχειρήσεων. Για παράδειγμα οι παιδικοί σταθμοί σε άλλους δήμους είναι αρμοδιότητα των ΝΠΔΔ και σε άλλους «ανήκουν» στις κοινωφελείς επιχειρήσεις. Στη δεύτερη περίπτωση υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία και αποσύνδεση από τον κυρίως δήμο, εφόσον οι αποφάσεις των Δ.Σ. των επιχειρήσεων μπορούν να αποστέλλονται απευθείας στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση χωρίς να χρειάζεται να λάβουν την έγκριση του δημοτικού συμβουλίου. Τα ΝΠΙΔ έχουν επίσης τη δυνατότητα να διαχειρίζονται με αποφάσεις του Δ.Σ. και το προσωπικό τους «με ό,τι αυτό συνεπάγεται σε τοπικό επίπεδο» αναφέρεται στην έκθεση-εισήγηση στελέχους του υπουργείου Εσωτερικών.
Οι διαφορές που καταγράφονται από δήμο σε δήμο είναι μεγάλες όσον αφορά τις αρμοδιότητες και το έργο των Νομικών τους Προσώπων. Επίσης είναι δύσκολο να αξιολογηθούν οι υπηρεσίες που προσφέρουν και το προσωπικό που διαθέτουν αφού σε ομοειδείς δήμους -από πληθυσμιακή και χωροταξική άποψη- παρατηρούνται μεγάλες αποκλίσεις στο προσωπικό. Για παράδειγμα στον Δήμο Σπάρτης υπολογίζονται 18 υπάλληλοι ανά 10.000 κατοίκους ενώ στον Δήμο Χανίων 8 υπάλληλοι αντίστοιχα.
Υπάρχουν, όμως, και μεγάλες διαφορές ως προς τη στελέχωση νομικών προσώπων του ίδιου αντικειμένου, με αποτέλεσμα να διαφέρει πολύ ο αριθμός του προσωπικού στους ανά την Ελλάδα.
Περιορισμένη κινητικότητα
«Επιβάλλεται να μετακινηθείτε γιατί…». Τη συνέχεια της συγκεκριμένης φράσης αναζητεί η κυβέρνηση σε περίπτωση που χρειαστεί να προχωρήσει σε αναγκαστική εφαρμογή του μέτρου της ενδοδημοτικής κινητικότητας.
Αν και πολλοί δήμαρχοι είχαν διαβεβαιώσει την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου Εσωτερικών ότι τουλάχιστον 5.000 υπάλληλοι ΟΤΑ θα ήθελαν να μετακινηθούν εφόσον θεσμοθετούνταν η εθελοντική κινητικότητα, η πραγματικότητα τους διέψευσε. Ετσι, παρά τις πρόσφατες αλλαγές στην εγκύκλιο για τους όρους της ενδοδημοτικής κινητικότητας και την παράταση που δόθηκε, μόνο 1.000 άτομα έχουν εκδηλώσει σχετικό ενδιαφέρον. Προκειμένου όμως να «βγουν» τα νούμερα πρέπει να τεθούν σε κινητικότητα τουλάχιστον 3.000 άτομα.
Σύμφωνα με πληροφορίες, ο υπουργός Εσωτερικών, Αργύρης Ντινόπουλος, δέχεται εισηγήσεις σύμφωνα με τις οποίες θα μπορούσαν να τεθούν σε υποχρεωτική κινητικότητα και να μετακινηθούν σε άλλο δήμο υπάλληλοι συγκεκριμένων ειδικοτήτων που υπηρετούν σε κεντρικούς δήμους «χωρίς να χρειάζονται».
Για παράδειγμα, υπάρχουν δήμοι που χρειάζονται μηχανικούς ώστε να επιβλέπουν τα έργα που εκτελούν οι εργολάβοι που προσλαμβάνουν και δεν διαθέτουν προσωπικό. Την ίδια στιγμή στις έδρες των νομών έχει συγκεντρωθεί μεγάλος αριθμός εξειδικευμένου προσωπικού που δεν αξιοποιείται. «Χρειάζεται να γίνει ένας περισσότερο ορθολογικός καταμερισμός των υπαλλήλων ανάλογα με τις ανάγκες» παραδέχονται, άλλωστε, σήμερα πολλοί δήμαρχοι.