ΟΥΑΣΙΓΚΤΟΝ – ΑΝΤΑΠΟΚΡΙΣΗ. «Μία μοναδικά ελληνική έννοια… Μία λέξη που περιγράφει έναν τρόπο ζωής… Το καθήκον… Η τιμή, αλλά και η ταπεινότητα… Το κουράγιο… Η γενναιοδωρία… Η αξιοπρέπεια… Η καλοσύνη…». Είναι μερικοί από τους χαρακτηρισμούς 29 διεθνών Ελλήνων σε ένα βίντεο που επιχειρεί να εξηγήσει μία ελληνική λέξη που δεν μεταφράζεται εύκολα. Πρόκειται για «έναν πολύπλοκο αστερισμό αξιών», το «κρυφό όπλο των Ελλήνων» (όπως είναι ο υπότιτλος του βίντεο), ίσως ακόμη και το μυστικό της σπουδαίας τους συνεισφοράς στον πολιτισμό και την ιστορία: Το φιλότιμο.
Το αγγλόφωνο βίντεο δημιουργήθηκε από το Washington OXI Day Foundation, με στόχο να εμπνεύσει στους νεαρούς, κυρίως, Ελληνοαμερικανούς υπερηφάνεια για την καταγωγή τους. Με παραγωγούς τον ιδρυτή του μη κερδοσκοπικού οργανισμού Αντι Μάνατος και τον εκτελεστικό του διευθυντή Μάικ Μάνατος, σε αυτό εμφανίζονται μεταξύ άλλων ο αρχιεπίσκοπος Αμερικής Δημήτριος, ο Τζορτζ Στεφανόπουλος και η Αριάνα Χάφιγκτον. Την προσπάθεια υποστήριξε ιδιαιτέρως ο επιχειρηματίας Τζορτζ Μάρκους, ο οποίος είναι από τους βασικούς χρηματοδότες και του National Hellenic Society, ενός ιδρύματος της Ουάσιγκτον που φέρνει νεαρούς Ελληνοαμερικανούς στην Ελλάδα για να επανασυνδεθούν με την κληρονομιά τους.
Σύμφωνα με τον Αντι Μάνατος, πρωταρχικός στόχος της πρωτοβουλίας είναι «να βοηθήσουν τους Αμερικανούς ελληνικής καταγωγής, ιδιαίτερα τους νέους, να αναγνωρίσουν την αξία της κουλτούρας τους». Οπως λέει στην Κ, «όταν γεννιέται κανείς στην Αμερική, μπορεί εύκολα να σχηματίσει την ιδέα ότι τα παιδιά στο Χάρβαρντ είναι που καταλαβαίνουν πραγματικά πώς λειτουργεί ο κόσμος, όχι οι γονείς του. Κάποιοι αφήνουν την κληρονομιά τους να χαθεί και βουτάνε σε μιαν άλλη κουλτούρα και μόνο αργότερα συνειδητοποιούν τι έχασαν. Προσπαθούμε να βοηθήσουμε αυτά τα παιδιά να καταλάβουν νωρίς στη ζωή τους πόσο εξαιρετική είναι η κληρονομιά τους».
Μαθητικός διαγωνισμός
Ενας τρόπος είναι ο μαθητικός διαγωνισμός που μόλις ανακοίνωσαν με θέμα το φιλότιμο. Ενας άλλος, η συλλογή καρτών αποφοίτησης «Γίνεται», με τη συνεισφορά του Ιδρύματος Νιάρχου και τη δημιουργική έμπνευση του διαφημιστή Πήτερ Οικονομίδη.
Το βίντεο στοχεύει να θυμίσει και στους μεγαλύτερους σε ηλικία Ελληνοαμερικανούς την κληρονομιά τους, διότι το φιλότιμο «είναι τόσο διάχυτο που μερικές φορές δεν το ξεχωρίζουμε, νομίζουμε ότι όλοι είναι έτσι». Ο κ. Μάνατος λέει ότι πολλοί Ελληνοαμερικανοί που βλέπουν το βίντεο βουρκώνουν. Αλλοι του στέλνουν μηνύματα ευχαριστώντας τον διότι «πλέον μπορούν να δείξουν στους γνωστούς τους τι σημαίνει να είσαι Ελληνας». Αναγνωρίζοντας πάντως ότι η έννοια του φιλότιμου εμπεριέχει πανανθρώπινες αξίες, σε ένα επόμενο στάδιο το Washington OXI Day Foundation φιλοδοξεί να εισαγάγει τη λέξη και στο αμερικανικό κοινό.
Οπως λέει, όμως, ήταν ιδιαίτερα επιφυλακτικός στο να στοχεύσει στην Ελλάδα, διότι θεωρεί ότι «οι Ελληνοαμερικανοί δεν έχουν λόγο να υποδεικνύουν στους Ελληνες πώς να ζουν ή τι είναι το φιλότιμο». Το βίντεο έχει προκαλέσει, πάντως, αίσθηση και εντός των συνόρων: από τους περίπου 250.000 ανθρώπους που το έχουν παρακολουθήσει, οι μισοί βρίσκονται στην Ελλάδα. Οι κυνικοί των κοινωνικών δικτύων έχουν βέβαια αντιρρήσεις: «Ποιο φιλότιμο; Εχει χαθεί το φιλότιμο στην Ελλάδα»!
Το επιχείρημά τους είναι ότι στη σημερινή πραγματικότητα, ελάχιστοι συμπεριφέρονται με γνώμονα το φιλότιμο. Το έχει ακούσει και ο κ. Μάνατος, που ελπίζει ότι η πρωτοβουλία του θα αφυπνίσει ίσως και τους Ελληνες, ώστε να ανακαλύψουν εκ νέου την αξία του.
Ο πρόεδρος του Ιδρύματος «Σταύρος Νιάρχος» Ανδρέας Δρακόπουλος, που επίσης εμφανίζεται στο βίντεο, λέει ότι το φιλότιμο για να ανθήσει πρέπει να το εμπνεύσει κάποιος. Προχωρώντας στην πράξη, το Ιδρυμα Νιάρχου αποφάσισε να θεσπίσει ένα βραβείο Φιλότιμου, το οποίο θα έχει συμβολικό χαρακτήρα – και ως τέτοιο δεν θα προβλέπει χρηματική αμοιβή.
Ετήσιος θεσμός
Το πρώτο βραβείο θα απονεμηθεί στην εκδήλωση του Washington OXI Day Foundation στις 23 Οκτωβρίου στην Ουάσιγκτον από τον κ. Δρακόπουλο. Σκοπός του Ιδρύματος Νιάρχου είναι να το καθιερώσει ως ετήσιο θεσμό, με την τιμή να αποδίδεται σε ένα άτομο ή μία ομάδα, η δράση των οποίων για το κοινό καλό επιδεικνύει φιλότιμο. Οπως τονίζει το Ιδρυμα Νιάρχου στην «Κ», το βραβείο έχει στόχο «να υπογραμμίσει τον ρόλο του φιλότιμου ως σημαντικού στοιχείου του ελληνικού χαρακτήρα, καθώς και να εστιάσει στη σημαντική συνεισφορά του για την κοινωνική συνοχή σε μία κρίσιμη στιγμή για την ελληνική κοινωνία». Αν κρίνει κανείς από την υποδοχή της οποίας έχει τύχει το βίντεο του OXI Day Foundation, στην κοινωνία έχει ήδη ξεκινήσει αυτή η συζήτηση.