Ε, λοιπόν, δεν είμαστε ευχαριστημένοι με τίποτα. Καθώς αναμένεται να ολοκληρωθεί τις επόμενες ημέρες η ανασκαφή που έφερε στο φως αυτό το μοναδικό μνημείο στην Αμφίπολη, μαζί με όλο τον λαμπρό διάκοσμο ο οποίος αποκαλύφθηκε από τον περασμένο Αύγουστο, πολλοί μένουν απογοητευμένοι. Κι αυτό, γιατί δεν βρέθηκε ο επιφανής «ένοικος» που προσδοκούσαν, παρότι μόλις προχθές αποκαλύφθηκε, ύστερα από πολλές δυσκολίες, το δεύτερο μαρμάρινο θυρόφυλλο του τέταρτου χώρου.
Η αλήθεια είναι βέβαια, αν και η Πολιτεία ήταν προσεκτική στις ανακοινώσεις και σε κάθε είδους πληροφορία, πως είχε καλλιεργηθεί, από ειδικούς και μη, η προσμονή του μεγαλείου. Λόγος πολύς έγινε για αυτόν τον μοναδικό σε μέγεθος και διακόσμηση μακεδονικό τάφο.
Κάποιοι υποστήριζαν ότι είναι του ναυάρχου Νέαρχου ή στρατηγών του Μεγάλου Αλεξάνδρου, άλλοι επέμεναν ότι είναι της συζύγου του Ρωξάνης και του γιου του, Αλέξανδρου Δ΄, άλλοι τόσοι της μητέρας του, της Ολυμπιάδας, ή κάποιου επώνυμου Θράκα ή Μακεδόνα. Ακόμη εντονότερα τα σενάρια για τον Κάσσανδρο, αλλά και τον πατέρα του τον στρατηγό Αντίπατρο που ήταν υποστηρικτής των βασιλέων Φιλίππου Β΄ και του Μεγάλου Αλεξάνδρου. Είναι αυτός που ανακήρυξε διάδοχό του στη βασιλεία της Μακεδονίας τον Πολυπέρχοντα. Μα πάνω απ’ όλα, η προσμονή ήταν για τον ίδιο τον μεγάλο στρατηλάτη.
Μια φρενίτιδα διαξιφισμών και θεωριών συνωμοσίας μέσα σε ένα τρίμηνο όπου όλοι κάναμε τους αρχαιολόγους και οι αρχαιολόγοι τους δημοσιογράφους. Κόντρες και επιστημονικοί διαξιφισμοί, ακόμη και για τη χρονολόγηση του εντυπωσιακού αυτού μνημείου, εκτός από τις εικασίες περί βασιλικού τάφου, πολυάνδρειου ή κενοτάφιου.
Το μυστικό της Αμφίπολης ίσως σφραγίστηκε (αν δεν αποκαλυφθεί τις τελευταίες ώρες της ανασκαφής στον τελευταίο θάλαμο μια έκπληξη), μαζί με όσα πήραν μαζί τους οι τυμβωρύχοι. Ομως, δεν πρέπει να ξεχνάμε την ουσία: ακόμη κι αν δεν αποκαλυφθεί ο «ένοικος» του τάφου ή αυτός που έδωσε την εντολή για την κατασκευή του, το μνημείο στον λόφο Καστά αποτελεί λαμπρό εύρημα. Πρόκειται για αρχαιολογικό χώρο διεθνούς βεληνεκούς. Και η ζωή εν τάφω, δίκαια, όλον αυτόν τον καιρό μάς συνεπήρε.
Για «σπουδαία ανακάλυψη της τάξεως των τάφων στις Αιγές» μιλούν διακεκριμένοι καθηγητές Αρχαιολογίας. Λαμπρό, πολυδάπανο, πολυτελές, το μνημείο συγκεντρώνει ετερόκλητα κορυφαία στοιχεία υψηλής τέχνης στον διάκοσμό του προκαλώντας παγκόσμιο θαυμασμό, συμφωνούν αρχαιολόγοι του υπουργείου Πολιτισμού και πανεπιστημιακοί.
Ολοι εστιάζουν στον περιμέτρου 497 μ. ταφικό περίβολο, στις Σφίγγες που αποκαλύφθηκαν στην πρόσοψη, τις Καρυάτιδες ύψους 2,27 μ. που θάμπωσαν με τα ακροδάχτυλα των ποδιών τους, στο πολύχρωμο, σπάνιας εκφραστικότητας, ψηφιδωτό το οποίο εικονογραφεί την αρπαγή της πλουμιστής Περσεφόνης από τον Πλούτωνα. Και βέβαια, στην κεφαλή της ανατολικής Σφίγγας, που βρέθηκε σε αρκετή απόσταση από τον κορμό του γλυπτού στην είσοδο του μνημείου.
«Αναμφισβήτητα, ακόμη μία απόδειξη ότι το μνημείο είναι συλημένο», είπε ο καθηγητής Κλασικής Αρχαιολογίας Πέτρος Θέμελης, και δεν ήταν ο μόνος που μίλησε για την κεφαλή, αλλά και για τα τμήματα από τα φτερά των Σφιγγών, τη σπασμένη θύρα και τη φθορά στο ψηφιδωτό. Οσα μπορούσαν να προξενήσουν οι τυμβωρύχοι στην προσπάθειά τους να βρουν χρυσό και, αργότερα, μια άλλη γενιά, για να καρπωθεί τα μέταλλα από τους συνδέσμους των γλυπτών.
«Ο τάφος έχει δεχθεί σαφέστατα ανθρώπινη παρέμβαση», τόνισε η γ.γ. του υπουργείου Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, ενώ η ανασκαφέας Κατερίνα Περιστέρη την ίδια ημέρα, σε εκδήλωση κατά την οποία έλαβε το «Μακεδονικό Βραβείο 2014», δεν είχε την ίδια σιγουριά: «Αν πραγματικά ο τάφος έχει συληθεί, σημαίνει ότι ήταν κάποιος πολύ μεγάλος εκεί πέρα…». Παραδέχεται ωστόσο πως «δεν υπάρχει άλλος θάλαμος».
Τώρα η συζήτηση στρέφεται στον υπόλοιπο τύμβο. Η καθηγήτρια Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά δεν αποκλείει να υπάρχουν και άλλοι τάφοι στον τεράστιο τύμβο. «Ο τύμβος πιθανόν κάλυπτε κι άλλους τάφους, βρήκαμε τον έναν», είπε χαρακτηριστικά στον Star.
Το ταφικό μνημείο στην Αμφίπολη, εικάζουν άλλοι, ήταν επισκέψιμο στην εποχή του και έλαβε αυτή τη μορφή αργότερα, όταν οι ντόπιοι θέλησαν να το προστατέψουν από βανδαλισμούς και τυμβωρύχους. Ετσι εξηγείται και η ανακοίνωση ότι οι σφραγιστικοί τοίχοι έγιναν σε υστερότερο χρόνο.
Οσο για τη φθορά στο μέσον του εντυπωσιακού ψηφιδωτού, διακεκριμένοι αρχαιολόγοι σημειώνουν πως ευθύνονται αρχαιοκάπηλοι της εποχής όταν απέσπασαν από το σημείο εκείνο βωμό ή τράπεζα προσφορών. Ολα αυτά, την ώρα που η ανασκαφική ομάδα ρίχνει το βάρος στο αναμοχλευμένο δάπεδο του τρίτου θαλάμου, που για άλλους ίσως ήταν αποθέτης των κατεστραμμένων αντικειμένων από ιερόσυλες πράξεις, όπως υποστηρίζει η κ. Σαατσόγλου-Παλιαδέλη. Μην ξεχνάμε όμως πως έχουμε ήδη κάτι σπουδαίο στην Αμφίπολη.