Το πρωί της περασμένης Τρίτης ο αθλητικός ψυχολόγος Γιάννης Ζαρώτης δέχθηκε για 45 λεπτά στο γραφείο του ακόμη έναν ερασιτέχνη δρομέα. Αναζητούσε συμβουλές για να τιθασεύσει το άγχος του. Αύριο θα τρέξει για πρώτη φορά στον Μαραθώνιο Αθηνών και ανησυχούσε εάν θα καταφέρει να αντέξει την κόπωση των 42.195 μέτρων. «Φοβόταν το άγνωστο», λέει ο ψυχολόγος που υποδέχεται κυρίως αθλητές εθνικών ομάδων. Την τελευταία τριετία όμως όλο και πιο συχνά απλοί δρομείς ζητούν τη στήριξή του.
Είναι κι αυτό ακόμη ένα σημάδι της διάδοσης του τρεξίματος στη χώρα μας. Το 2005 διεξήχθησαν 25 αγώνες δρόμου σε όλη την Ελλάδα σε αποστάσεις από τα 5.000 μέτρα μέχρι και τον Μαραθώνιο. Το 2013 οι αντίστοιχοι αγώνες ξεπέρασαν τους 50. Πριν από μία δεκαετία στον Μαραθώνιο Αθηνών δεν τερμάτιζαν πάνω από 3.000 δρομείς, ενώ πέρυσι έφτασαν τους 8.500.
«Υπάρχει μεγάλη άνοδος. Παλιότερα θα ήταν αδιανόητο αυτό το ενδιαφέρον», λέει στην «Κ» ο κ. Ζαρώτης. Την περασμένη εβδομάδα τού ζήτησαν να μιλήσει σε κατάστημα αθλητικών ειδών. Πενήντα ερασιτέχνες δρομείς μαζεύτηκαν για να τον ακούσουν.
Στο εξωτερικό η βοήθεια ψυχολόγων προς ερασιτέχνες δρομείς μετράει ήδη τρεις δεκαετίες. Εθελοντές ψυχολόγοι και ψυχαναλυτές προσέφεραν για πρώτη φορά τις υπηρεσίες τους στον Μαραθώνιο της Νέας Υόρκης το 1981 συμβουλεύοντας πάνω από 2.000 δρομείς. Στον Μαραθώνιο του Τορόντο προχώρησαν ένα βήμα παραπάνω. Ειδικοί συνομιλούν με τους αθλητές πριν από την εκκίνηση, αλλά και κατά τη διάρκεια του αγώνα. Διασκορπίζονται στη διαδρομή για να εμψυχώσουν τους κατάκοπους δρομείς.
Ο Μαραθώνιος είναι δοκιμασία υπομονής, ακόμα και για εκείνον που δεν κυνηγάει τη θέση ή τη μεγάλη επίδοση. Μήνες προετοιμασίας επενδύονται σε μία και μοναδική ημέρα. Ακόμα κι αν κάποιος κουβαλάει στα πόδια του τα απαιτούμενα χιλιόμετρα, όλο και κάτι μπορεί να πάει στραβά. Οσο πιο μεγάλη η απόσταση τόσο πιο απρόβλεπτος ο αγώνας.
«Κατά τη διάρκεια του αγώνα δεν μπορείς να διορθώσεις πολλά, να αλλάξεις τη διάθεσή σου. Ειδικά μετά το 28ο χιλιόμετρο, όταν πια η κίνηση γίνεται αυτοματοποιημένα και η κόπωση είναι τόσο μεγάλη που ακουμπάει τη γνωστική λειτουργία. Θέλει ο δρομέας να σκεφτεί σωστά, αλλά μπορεί να μην τα καταφέρνει», λέει ο κ. Ζαρώτης. Η διάθεση θα πρέπει να έχει ρυθμιστεί πριν περάσει ο αθλητής την αφετηρία.
Πριν από τον αγώνα
«Πίστευα ότι δεν μπορούσα να τα καταφέρω», λέει στην «Κ» η ερασιτέχνης δρομέας Παναγιώτα Κατσαμεντίδου. «Μου είχαν μεταδώσει τη νοοτροπία ότι δεν μπορώ να πάω πουθενά». Ξεκίνησε το τρέξιμο πριν από τρία χρόνια λόγω διαβήτη και παραπανίσιων κιλών. Ζήτησε μία φορά και τη συμβουλή αθλητικού ψυχολόγου. «Μου είπε να βάζω μικρούς στόχους έστω και σε εβδομαδιαία βάση. Βοήθησε πολύ και ένα μικρό ημερολόγιο όπου έγραφα ό,τι πετύχαινα. Μπορεί να προετοιμάζεσαι καιρό, αλλά πρέπει και το μυαλό να είναι έτοιμο για να μη σε σαμποτάρει», λέει.
Η κ. Κατσαμεντίδου δεν έχει τρέξει ακόμη Μαραθώνιο. Συμμετείχε όμως σε αρκετούς αγώνες 10.000 μέτρων. Από τώρα σκέφτεται αν θα μπορέσει να διανύσει του χρόνου τέτοια εποχή τη διαδρομή από τον Μαραθώνα έως το Καλλιμάρμαρο.
Στην εκκίνηση, πάντως, θα βρεθεί φέτος για πρώτη φορά άλλη μία ερασιτέχνης δρομέας, η Σωτηρία Καπέλιου. «Στην αρχή ήμουν πολύ αρνητική με τον Μαραθώνιο. Ελεγα ότι είναι ψυχολογικό το θέμα. Με κούραζε μόνο η σκέψη των χιλιομέτρων», λέει. Η ίδια δεν έχει επισκεφθεί αθλητικό ψυχολόγο. Δεν αποκλείει όμως να το κάνει στο μέλλον για να αντιμετωπίσει πιο άμεσα τις αγωνίες που γεννά η απόσταση.
Μια άλλη προσέγγιση
Ο κ. Ζαρώτης αναφέρει ότι η τελευταία εβδομάδα πριν από τον αγώνα δεν είναι ιδανική περίοδος για συμβουλευτική σε όποιον δρομέα κυνηγάει την επίδοση. «Μπορεί να φέρει νέες ανησυχίες στην επιφάνεια. Στον Μαραθώνιο δεν ανοίγουμε νέες συζητήσεις την εβδομάδα του αγώνα», λέει. Ωστόσο για τους πρωτάρηδες η προσέγγιση είναι διαφορετική. «Είναι εύκολο να αλλάξουμε την εικόνα του αγνώστου στον αθλούμενο που θα συμμετάσχει πρώτη φορά στον αγώνα», εξηγεί ο ψυχολόγος. Σε αυτές τις περιπτώσεις βοηθάει τους δρομείς να συνειδητοποιήσουν την προσπάθεια που έχουν κάνει στην προετοιμασία τους. Δεν αρκεί να είναι σωματικά ικανοί. Πρέπει, όταν αμφιβάλλουν, να πειστούν για την ετοιμότητά τους.
Οι ψυχολογικές μεταπτώσεις όμως μπορεί να συνεχιστούν και μετά τον τερματισμό. Ανεξάρτητα με το αποτέλεσμα, ο αθλητής συνήθως περιμένει με αγωνία τον επόμενο Μαραθώνιο. Μέχρι τότε θα μεσολαβήσουν αρκετοί μήνες. Τις πρώτες εβδομάδες μετά τον αγώνα ο δρομέας δεν θα μπορεί να ακολουθήσει τη ρουτίνα στην οποία είχε εθιστεί. Τα πόδια του θα είναι βαριά. Το σώμα του θα χρειάζεται χρόνο να ανασάνει. Σε αυτό το στάδιο μπορεί ο δρομέας να εμφανίσει –παροδικά– σημάδια θλίψης ή αλλαγές στη διάθεση. «Η πολύ μεγάλη κόπωση προκαλεί και συναισθηματική εξάντληση», λέει ο κ. Ζαρώτης. «Ο άνθρωπος χρειάζεται τον χρόνο του για να επανέλθει».