Από τους επιστήμονες περιμένεις να σου αποσαφηνίσουν τις απορίες και τα ερωτήματα που προκύπτουν με μια μεγάλη ανασκαφή όπως αυτής της Αμφίπολης. Προχθές όμως, όσα ακούσαμε από τους καταξιωμένους αρχαιολόγους που συμμετείχαν στην «Ανατροπή» του Γιάννη Πρετεντέρη μπορεί να πλούτισαν τη γνώση μας, αλλά σίγουρα δεν αποσαφήνισαν τα μυστικά του τύμβου Καστά.
Δεν μπορεί κανείς να τους μεμφθεί γι’ αυτό. Η αρχαιολογία δεν είναι ταινία περιπέτειας για να έχει έντονη πλοκή και λύση μέσα σε μιάμιση ώρα. Είναι κάτι πιο περίπλοκο, χρονοβόρο κι αυτό φάνηκε και στη συζήτηση που χειρίστηκε με υπευθυνότητα και χιούμορ ο δημοσιογράφος. Και για άλλη μια φορά ειπώθηκαν πολλά.
Υποθέσεις: Ο τάφος είναι ενιαίο μνημείο μέσα και έξω (Πάνος Βαλαβάνης). Μήπως είναι παλιότερος ο τάφος και χτίστηκε μετά το μνημείο; (Γεωργία Κοκκορού-Αλευρά). Το ύψος του υπερβαίνει την επιφάνεια του δαπέδου. Πρέπει να ήταν ορατός στο πάνω μέρος του (Χρυσούλα Σαατσόγλου – Παλιαδέλη). Αυτός ο νεκρός που είναι άκαυτος δεν έχει σχέση με το μνημείο (Αθανάσιος Νακάσης). Μπορεί να ’χουμε γυναικεία ταφή και ανδρική (Φάκλαρης). Δεν ξέρω κανέναν τύμβο που είχε πάνω του λιοντάρι (Ολγα Παλαγγιά). Μπορεί να έχουν επαναχρησιμοποιήσει τον τάφο. Μετά να προστέθηκαν τα γλυπτά και η ορθομαρμάρωση στους τοίχους (Παναγιώτης Φάλκαρης).
Διαφωνίες: Δεν πιστεύω ότι είναι σημαντικό πρόσωπο της εποχής. Ο αρχικός τάφος είναι μακεδονικός αλλά οι Καρυάτιδες; Πιστεύω ότι έχουμε δύο φάσεις. Ο νεκρός δεν είναι βασιλιάς αλλά κάποιος πλούσιος. Μετά κάτι συνέβη. Θεωρώ ότι πρόσθεσαν κι άλλους νεκρούς (Παλαγγιά). Αυτός ο τάφος ανήκει σε κάποιον στρατιωτικό, στην ελίτ των Μακεδόνων (Φάκλαρης). Η θήκη φτιάχτηκε για έναν νεκρό (Βαλαβάνης). Εχουμε χρυσελεφάντινη κλίνη… Δεν είναι στρατηγός είναι ο… δήμαρχος (Παλαγγιά).
Προβληματισμοί: Αυτός ο θάλαμος ήταν εντελώς άδειος χωρίς μια κλίνη, ένα θρόνο; Δεν θα έπρεπε να είχαμε μιας μορφής επίπλωση; Μια τέτοια έλλειψη με προβληματίζει (Παλιαδέλη). Αν η ανασκαφή δεν έγινε με στρωματογραφικά δεδομένα, κάποιες πληροφορίες έχουν χαθεί (Νακάσης).
Αποκλείονται: Δεν είναι η Ολυμπιάδα, τη βρήκαν στην Πύδνα όπου δολοφονήθηκε. Δεν είναι ο Αλέξανδρος Δ΄ που είναι αποτεφρωμένος στη Βεργίνα. Αποκλείεται ο Ηφαιστίωνας που αποτεφρώθηκε στη Βαβυλώνα. Ο Μ. Αλέξανδρος είναι θαμμένος στην Αλεξάνδρεια. Αποκλείεται να ’ναι βασιλική ταφή (Παλαγγιά). Δεν είναι ο Νέαρχος. Ενας στρατηγός θα ’χε λαμπρότερο και πολυτελέστερο τάφο και μεγαλύτερο τύμβο (Φάκλαρης). Υπήρχαν και οι αντιβασιλείς στην Αμφίπολη όπως ο Αντίπατρος, ο πατέρας του Κάσσανδρου (Παλιαδέλη).
Τι περιμένουμε: Ενα οικογενειακό νεκροταφείο, ένα σόι μιας ελίτ (Φάκλαρης). Συμφωνώ ότι είναι κι άλλοι τάφοι αλλά δεν γνωρίζω ποιας εποχής. Περιμένω την τεκμηρίωση (Παλαγγιά). Οι αναλύσεις των οστών θα μας δώσουν πληροφορίες για την ηλικία του θανόντος, το φύλο, το ύψος του και ίσως τα αίτια θανάτου. Πρέπει να έχει βρεθεί κεραμεική. Περιμένουμε απαντήσεις, πότε μπήκε τόσο χώμα στον τάφο, πότε έγιναν οι συλήσεις, να διευκρινιστεί τι συμβαίνει με το λιοντάρι (Αλευρά). Αυτός ο μεγάλος τύμβος έγινε για τον συγκεκριμένο νεκρό. Θα το επιβεβαιώσει ή θα το διαψεύσει η αξονική (Βαλαβάνης). Αν το κρανίο είναι ακέραιο, κατά 97% θα ’μαστε κοντά στην πραγματικότητα (Μανώλης Παπαγρηγοράκης). Περιμένουμε πολλά από την κ. Περιστέρη και νωρίς. Υπάρχουν πολλά αδημοσίευτα μνημεία (Παλιαδέλη).
Αν σε κάτι θυμίζει ο πραγματικός κόσμος των αρχαιολόγων ένα κινηματογραφικό σενάριο, είναι ότι και στις δύο περιπτώσεις υπεισέρχεται ο ανθρώπινος παράγων. Συμπάθειες, αντιπάθειες, ανταγωνισμοί. Η πείρα και η επιστημονική κατάρτιση καλύπτουν σε ένα βαθμό αυτά τα στοιχεία αλλά όχι απολύτως και, σε κάποιες περιπτώσεις φάνηκε προχθές. Τι αποκόμισαν όσοι ξενύχτησαν (και χτυποκάρδισαν με τον σεισμό) να δουν την εκπομπή; Νέες διαφωνίες, καινούργια ερωτήματα, διαφορετικές ερμηνείες που αφορούν την πρώτη φάση της ανασκαφής. Τώρα στα κανάλια είναι η σειρά των γεωφυσικών, των ανθρωπολόγων και των γενετιστών να συνεχίσουν την on line ανάλυση.
Ομως η ανασκαφή επί της ουσίας δεν τελείωσε στον λόφο Καστά. Ενώ η μελέτη ουσιαστικά δεν άρχισε με τόσα τηλεοπτικά μελίσσια να βουίζουν ολόγυρα.