Για ένα μνημείο που μας απασχολεί τρεισήμισι μήνες, επί καθημερινής βάσεως, παραγκωνίζοντας από πρωτοσέλιδα εφημερίδων και τηλεοπτικά δελτία ακόμη και τα πολιτικά θέματα υψίστης σημασίας, η πεντάωρη εκδήλωση που πραγματοποιήθηκε στο αμφιθέατρο του υπουργείου Πολιτισμού για την παρουσίαση της ανασκαφής στην Αμφίπολη, ήταν απογοητευτική. Από κάθε άποψη.
Δεν είχε τον αναμενόμενο κόσμο, δεν είχε πολλούς αρχαιολόγους (πού ήταν αυτοί που εμφανίζονταν ολημερίς στα τηλεοπτικά παράθυρα;), δεν είχε καν μεγάλες ειδήσεις. Αμήχανο το κοινό παρακολουθούσε την ακόμη πιο αμήχανη υπεύθυνη της ανασκαφής, την κ. Κατερίνα Περιστέρη, που προσπαθούσε να τεκμηριώσει τα επιστημονικά ευρήματα. Συχνά, όμως, υπέπιπτε σε αντιφάσεις προκαλώντας περισσότερες απορίες από εκείνες που πάσχιζε να αποσαφηνίσει, αφήνοντας όλα τα ενδεχόμενα ανοιχτά, ακόμη και για τον Μέγα Αλέξανδρο. «Δεν συζητούμε θεωρίες συνωμοσίας» είπε αρχικά αλλά στην πορεία σχολίασε: «Τίποτα δεν μπορεί να αποκλειστεί και τίποτα δεν μπορούμε να πούμε με σιγουριά». Η αδυναμία της να απαντήσει στις δημοσιογραφικές ερωτήσεις προκάλεσε ένταση και γκρίνιες, αλλά και την παρέμβαση της γ.γ. Λίνας Μενδώνη, ο οποία επιχείρησε με την πολιτική της ιδιότητα και όχι της αρχαιολόγου να απαντήσει στα ερωτήματα που άφησε μετέωρα η ανασκαφέας.
Η κ. Περιστέρη αρνούνταν με ανεξήγητη επιμονή, προκαλώντας ακόμη και την απορία του ενός εκ των δυο συντονιστών, του κ. Νίκου Σταμπολίδη (ο άλλος ήταν ο κ. Β. Λαμπρινουδάκης), να πει ποια μέρη του σκελετού ανακαλύφθηκαν, ενώ την αταραξία της δεν διασάλευσαν ούτε οι εντάσεις που προκλήθηκαν ούτε οι καίριες ερωτήσεις δυο συναδέλφων της. Η διευθύντρια Εφορίας Αρχαιοτήτων Αθηνών, κ. Ελένη Μπάνου, και η διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, κ. Τζένη Βελένη, ήταν οι πιο εύστοχες της εκδήλωσης που έγιναν το περασμένο Σάββατο.
Από την επιστημονική ομάδα (ανασκαφέας Κ. Περιστέρη, Μ. Λεφαντζής αρχιτέκτονας και Δημήτρης Εγγλέζος πολ. μηχανικός) προέκυψε ότι στα κινητά ευρήματα εντοπίστηκαν μελαμβαφή αγγεία, νομίσματα με το πορτρέτο του Μ. Αλεξάνδρου που χρονολογούνται στον 4ο π.Χ. αιώνα, επίσης του 2ου αιώνα π.Χ. και του 3ου μ.Χ. Ομως, παρατήρησε η κ. Βελένη, αφού «δεν βρέθηκαν και ερυθροβαφή αγγεία, δεν μπορούμε να “κλειδώσουμε” τη χρονολόγηση στον 4ο αιώνα π.Χ.», ενώ η κ. Μπάνου υπογράμμισε πως τα νομίσματα του 4ου αιώνα π.Χ. με τη μορφή του Αλέξανδρου «κυκλοφορούσαν επί αιώνες». Τότε η κ. Περιστέρη το παραδέχτηκε πως πράγματι ήταν «κάτι σαν το δολάριο». Αναλυτικότερα:
•Ο τάφος στην Αμφίπολη κατασκευάστηκε πριν από το μνημείο, διαφορετικά θα είχε υποστεί καθιζήσεις.
•Το μνημείο καταχώθηκε στα ρωμαϊκά χρόνια αφού έγιναν οι τοίχοι σφράγισης στους θαλάμους, ενώ οι οπές στους τοίχους δεν οφείλονται σε τυμβωρύχους. Εγιναν για να γεμίσουν με άμμο οι θάλαμοι.
•Για την καταστροφή του προσώπου μιας Καρυάτιδας ευθύνεται ένα δοκάρι που έπεσε πάνω της.
•Το αντίβαρο και τα πέδιλα έδρασης ρωμαϊκού γερανού που βρέθηκαν δείχνουν ότι το μηχάνημα χρησιμοποιήθηκε για να αποξηλωθεί το μαρμάρινο υλικό και να επαναχρησιμοποιηθεί.
•Σε 15 ημέρες θα γνωρίζουμε από τη γεωφυσική διασκόπηση στον λόφο αν υπάρχουν κι άλλοι τάφοι, ενώ εντός της εβδομάδας θα υπογραφεί η συμφωνία με την ελληνική ερευνητική ομάδα που θα αναλάβει τη μελέτη του ανθρωπολογικού υλικού.
•Ο σκελετός «βρέθηκε διαταραγμένος» είπε η ανασκαφέας, ενώ σύμφωνα με τις διευκρινίσεις της γ.γ. του ΥΠΠΟΑ, το μεγαλύτερο μέρος του εντοπίστηκε εντός του ορύγματος, το κρανίο μακριά από το όρυγμα κι εκτός αυτού η κάτω γνάθος.
•Δεν ευθύνονται οι σεισμοί που έπληξαν την παθολογία του μνημείου αλλά τα μπάζα προηγούμενων ανασκαφών, εξήγησε ο κ. Εγγλέζος, ενώ ο κ. Λεφαντζής που βοήθησε πολλές φορές την ανασκαφέα στις απαντήσεις, εξέφρασε την πικρία του για τα ΜΜΕ: «Σκύλευσαν τα σκίτσα μου».
Τελειώνοντας η εκδήλωση, στο εσωτερικό της αίθουσας υπήρξαν εντάσεις από τη δήλωση της ανασκαφέως ότι χρησιμοποίησε εθελοντές (η εξής μία, φίλη και συνεργάτιδα της κ. Περιστέρη, όπως διόρθωσε η κ. Μενδώνη). Στη συνέχεια η κ. Περιστέρη αποχώρησε αθόρυβα προτρέποντάς μας να κάνουμε υπομονή. Αντίθετα, ο κ. Λεφαντζής, αναφερόμενος στον νεκρό, ισχυρίστηκε ότι «πρόκειται για άντρα». Τι κι αν οι ανθρωπολόγοι δεν έχουν αγγίξει ακόμη τα οστά…
Μέσα στην αβεβαιότητα θέριεψαν πάλι οι συζητήσεις. Τώρα μπαίνουν καινούργια ερωτήματα: «Μήπως ο σκελετός ανήκει σε τυμβωρύχο»; Ενα νέο κεφάλαιο ξετυλίγεται στο θέατρο του παραλόγου που άνοιξαν οι συζητήσεις για την ανασκαφή της Αμφίπολης. Πώς θα εμπνεόταν άραγε ο Ιονέσκο απ’ όλα αυτά;