Ηταν προξενιό. Στη μικρή επαρχιακή πόλη όπου είχε μεγαλώσει, το έθιμο του γάμου μέσα από τη συμφωνία των δύο οικογενειών τηρείται μέχρι και σήμερα. Στην αρχή τα πράγματα ήταν καλά. Για λίγο. Μετά το πρώτο παιδί, ο άντρας της άρχισε να αλλάζει. Να γίνεται πιο αυταρχικός, να μιλάει άσχημα, να τη μειώνει μπροστά σε κόσμο. Σιγά σιγά της απαγόρευσε να βγαίνει έξω, να βλέπει τις φίλες της. Ακόμα και τους λογαριασμούς, ο ίδιος τους πλήρωνε, μην τυχόν και η γυναίκα του συναντήσει κάποιο γνωστό και πιάσουν την κουβέντα. Μετά το δεύτερο παιδί, τα πράγματα χειροτέρεψαν. Οι βρισιές έγιναν μπουνιές. Στην πραγματικότητα, δεν άλλαξαν πολλά. Απλώς όσο πονούσε από μέσα, πονούσε και απ’ έξω. Ούτε το τρίτο παιδί άλλαξε τα πράγματα, το αντίθετο. Ηταν ύστερα από ένα ακόμα βίαιο περιστατικό που αποφάσισε να τηλεφωνήσει σε γραμμή βοήθειας. Είκοσι τρία χρόνια συνεχούς κακοποίησης ήταν αρκετά…
Η ιστορία είναι αληθινή και έλαβε χώρα στην Κρήτη. Η 45χρονη γυναίκα τηλεφώνησε στον Ξενώνα για την Κακοποιημένη Γυναίκα και το Παιδί του Συνδέσμου Μελών Γυναικείων Σωματείων Ηρακλείου και Νομού Ηρακλείου, μια δραστήρια οργάνωση που έχει βοηθήσει δεκάδες γυναίκες στο νησί. Η παρέμβαση στη συγκεκριμένη περίπτωση διήρκεσε 18 μήνες. «Οταν επί είκοσι χρόνια μια γυναίκα δέχεται κακοποίηση, χρειάζεται χρόνος για να καταφέρει να βγει από αυτό και να σταθεί στα πόδια της» λέει στην «Κ» η ψυχολόγος του Συνδέσμου κ. Τατιάνα Φραγκιαδάκη. «Οπως οι περισσότερες γυναίκες, ακόμα και όταν τηλεφωνούν να ζητήσουν βοήθεια, δηλώνουν ότι έχουν πρόβλημα με τον σύζυγο, όχι ότι κακοποιούνται. Οι περισσότερες θεωρούν ότι έτσι πρέπει να είναι οι άνδρες».
Στη διάρκεια της παρέμβασης, υπήρξαν και παλινδρομήσεις. «Το τραύμα είναι μεγάλο, το περιμέναμε ότι θα υπήρχαν πισωγυρίσματα. Το συνειδητοποιούσε σταδιακά. Οι γυναίκες που έχουν ζήσει χρόνια ολόκληρα μέσα στην κακοποίηση περνούν πολλά στάδια, από αυτό της άρνησης, της λύπησης του θύτη, των ενοχών. Είναι συναισθηματικά εξαρτημένες». Ομως τα κατάφερε. Χάρη στη βοήθεια των ψυχολόγων, των κοινωνιολόγων και των νομικών του Σωματείου, κατάφερε και όχι μόνο έφυγε από τον γάμο της, αλλά πλέον ζει στο σπίτι που ήταν στο όνομα του συζύγου της, ενώ έχει ενταχθεί ομαλά στην κοινωνία, κάνοντας δύο δουλειές για να τα φέρνει βόλτα.
Οπως λένε οι ειδικοί του Ξενώνα, στη διάρκεια της οικονομικής κρίσης, τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας παρουσιάζουν σαφή αύξηση. Ωστόσο είναι νωρίς για να διαπιστωθεί εάν το φαινόμενο οφείλεται στην κρίση ή στην καλύτερη ενημέρωση των γυναικών γύρω από τους τρόπους βοήθειας. Σύμφωνα, πάντως, με την κ. Φραγκιαδάκη, «η κρίση δεν είναι η αιτία για την κακοποίηση των γυναικών, η κρίση την επιτείνει».
Το 2013, στο Καταφύγιο Γυναίκας, έτερη οργάνωση για τη στήριξη κακοποιημένων γυναικών, που δραστηριοποιείται στη Βόρεια Ελλάδα, είχαν προσφύγει συνολικά 278 άτομα. Το 2014 (χωρίς τα στοιχεία του Δεκεμβρίου) ο αριθμός έχει ήδη φτάσει τα 570. Ακρως ενδεικτικό. Από τις γυναίκες που λαμβάνουν υπηρεσίες στο Καταφύγιο Γυναίκας, οι περισσότερες είναι Ελληνίδες (89%) και ηλικίας 30-59 ετών (83,7%). Το 66,7% είναι έγγαμες και έχουν παιδιά (91,5%), στις μισές περιπτώσεις ανήλικα. Εντυπωσιακό είναι ότι το 34% των εξυπηρετούμενων γυναικών έχει ολοκληρώσει την ανώτερη/ανώτατη εκπαιδευτική βαθμίδα, ενώ το 42,7% εργάζεται και το 37,6% δηλώνει οικονομικά ανεξάρτητο.
Την αύξηση των κρουσμάτων ενδοοικογενειακής βίας τα τελευταία χρόνια έχουν διαπιστώσει εμπειρικά και οι αστυνομικοί. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Συνδικαλιστική Κίνηση Αστυνομικών Υπαλλήλων Θεσσαλονίκης έχει εκδώσει ειδική οδηγία προς τους συναδέλφους τους για τον τρόπο αντιμετώπισης των σχετικών περιστατικών. Σύμφωνα με αυτή, δεν θα πρέπει να γίνονται ερωτήσεις που ενοχοποιούν το θύμα («γιατί μένεις μαζί του;» «τι του έκανες και σε χτύπησε» κ.λπ.), ενώ το θύμα δεν θα πρέπει να ερωτάται για το συμβάν παρουσία του φερόμενου ως δράστη. Οπως αναφέρουν οι ειδικοί των Ξενώνων για τις κακοποιημένες γυναίκες, πολύ συχνά τα θύματα αποφεύγουν να καταγγείλουν περιστατικά βίας φοβούμενα υποτιμητική αντιμετώπιση από πλευράς των Αρχών. Πάντως, η ποινική δίωξη των εγκλημάτων της ενδοοικογενειακής βίας κινείται αυτεπάγγελτα.
Σύμφωνα με τα αποτελέσματα της έρευνας του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ενωσης που δημοσιοποιήθηκε τον Μάρτιο του 2014, θύμα σωματικής ή σεξουαλικής βίας έχει πέσει το 25% των Ελληνίδων (15 ετών και άνω). Το 33% δηλώνει ότι δέχθηκε ψυχολογική βία από το σύντροφο και το 33% δηλώνει ως τόπο που δέχθηκε το πιο σοβαρό περιστατικό βίας το σπίτι… Σημειώνεται ότι τα ποσοστά βίας κατά των γυναικών στην Ελλάδα είναι χαμηλότερα από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (33%), γεγονός ωστόσο που αποδίδεται στο ότι στη Βόρεια Ευρώπη οι γυναίκες μιλούν ευκολότερα για τέτοια περιστατικά.