«Ολος ο τεχνολογικός εξοπλισμός των αγροτών που εγκαταλείπουν τα τεύτλα αγοράζεται από Τούρκους». Με αυτή τη δήλωση, ο Παύλος Μπογιαννίδης, πρόεδρος των τευτλοπαραγωγών Κεντρικής Μακεδονίας, δίνει την εικόνα παρακμής που επικρατεί στη συγκεκριμένη καλλιέργεια τα τελευταία χρόνια. Καθώς η Ελληνική Βιομηχανία Ζάχαρης, ο βασικός αγοραστής των ελληνικών τεύτλων, βουλιάζει τα τελευταία χρόνια, οι τευτλοπαραγωγοί του ελληνικού Βορρά αναρωτιούνται τι θα φέρει η επόμενη μέρα.
Δεν πρόκειται περί γενικής και αόριστης αναζήτησης. Στις επόμενες ημέρες ξεκινάει η περίοδος της σποράς για το νέο έτος. Οπως δηλώνει ευθέως στην «Κ» ο κ. Μπογιαννίδης, παραγωγός δεύτερης γενιάς από τη Βέροια, με σχεδόν 30 χρόνια δραστηριοποίησης στα τεύτλα, «αν δεν λάβουμε διασφαλίσεις ότι θα πληρωθούμε τα χρωστούμενα και ότι θα υπάρχει στην εταιρεία μια διοίκηση με την οποία να μπορούμε να συνεννοηθούμε, δεν θα σπείρουμε φέτος».
Τα χρωστούμενα της ΕΒΖ, στα οποία αναφέρεται, αφορούν την «καμπάνια» (έτσι ονομάζεται η σοδειά των τεύτλων) του 2014. Πρόκειται για 6,8 εκατ. ευρώ, από αρχική οφειλή 17,4 εκατομμυρίων. Tα 10,6 εκατ. που κατέβαλε -προ ολίγων μόλις ημερών- η εταιρεία στους προμηθευτές της προήλθαν από δάνειο της Τράπεζας Πειραιώς, στην οποία μεταβιβάστηκαν τα δάνεια ύψους άνω των 130 εκατ. ευρώ της ΕΒΖ προς την Aγροτική όταν απορρόφησε την τελευταία το καλοκαίρι του 2012. Εκκρεμούν ακόμα χρέη περίπου 10 εκατ. ευρώ της επιχείρησης προς τη ΔΕΠΑ.
Τον Ιανουάριο η Πειραιώς, για να εξασφαλιστεί για το νέο αυτό δάνειο αλλά και για παλαιότερες οφειλές έναντι της ζημιογόνου ΕΒΖ, επιχείρησε να δεσμεύσει σχεδόν το σύνολο της παραγωγής ζάχαρης -49.000 τόνους- στο εργοστάσιο του Πλατέος Ημαθίας (του μοναδικού που εξακολουθεί να λειτουργεί). Tόσο οι εργαζόμενοι της ΕΒΖ όσο και οι τευτλοπαραγωγοί αντέδρασαν άμεσα και έντονα. Μεταξύ άλλων, οι παραγωγοί κατέλαβαν τα γραφεία διοίκησης της εταιρείας στη Θεσσαλονίκη. Τέσσερις ημέρες πριν από τις εκλογές, συναντήθηκαν με τον πρωθυπουργό Αντώνη Σαμαρά.
Τελικά, η Πειραιώς συναίνεσε στη χορήγηση του νέου δανείου χωρίς τη δέσμευση της παραγωγής. Ο Στέργιος Στράντζαλης, πρόεδρος των εργαζομένων στον Πλατύ, θεωρεί ότι η αλλαγή πλεύσης αυτή ήταν αποτέλεσμα κυβερνητικής παρέμβασης―κάτι που αρνούνται κύκλοι της τράπεζας. Για τα υπόλοιπα 6,8 εκατομμύρια, ο κ. Μπογιαννίδης δηλώνει ότι «δεν έχει καμία εικόνα» αν και πότε θα καταβληθούν. «Χθες (τη Δευτέρα) ήμαστε πάλι στη Θεσσαλονίκη στα γραφεία της εταιρείας, αλλά δεν πήραμε κάποια απάντηση», αναφέρει. Ο Λάμπρος Χαραλάμπους, πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της ΕΒΖ, σε σύντομη επικοινωνία που είχαμε μαζί του εξέφρασε κι αυτός την ανησυχία ότι πολλοί αγρότες θα εγκαταλείψουν την τευτλοπαραγωγή φέτος. Για εξελίξεις μας παρέπεμψε την ερχόμενη εβδομάδα, όταν θα υπάρξουν διαβουλεύσεις με τη νέα κυβέρνηση.
Η ευρύτερη εκκρεμότητα
Το πώς θα κινηθεί η κυβέρνηση στον πολύπαθο κλάδο της ζάχαρης δεν είναι ακόμα σαφές. Προεκλογικά, ο ΣΥΡΙΖΑ είχε ταχθεί κατά της διαδικασίας ιδιωτικοποίησης της ΕΒΖ (ο σχετικός διαγωνισμός έχει κηρυχθεί τρεις φορές άγονος) και της αναστολής λειτουργίας, πέρυσι, των δύο εργοστασίων στις Σέρρες και την Ορεστιάδα.
Τόσο οι εργαζόμενοι της εταιρείας -που από 1.500 στις καλές εποχές, πριν από τη μείωση της εθνικής ποσόστωσης στη ζάχαρη το 2006, έχουν μειωθεί στους 240- όσο και οι παραγωγοί ευελπιστούν ότι οι προεκλογικές δεσμεύσεις για στήριξη του κλάδου και επαναλειτουργία των δύο εργοστασίων θα γίνουν πράξη. Πηγές του υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης ανέφεραν στην «Κ» ότι η ζάχαρη είναι «κλάδος εθνικής σημασίας», αλλά ότι η λύση θα βρεθεί μέσω διαβουλεύσεων μεταξύ του υπουργείου Παραγωγικής Ανασυγκρότησης (στο οποίο υπάγεται πλέον το Αγροτικής Ανάπτυξης), του Οικονομικών, του εκκαθαριστή και της Τράπεζας Πειραιώς.
Οποια κι αν είναι αυτή η λύση πάντως, δεν μπορεί να αγνοήσει ορισμένες σκληρές πραγματικότητες. Η απαξίωση της ΕΒΖ δεν ξεκίνησε με την κατάρρευση της Αγροτικής―είχαν προηγηθεί πολλά χρόνια χαλαρής κρατικής διαχείρισης. Ο κ. Στράντζαλης και ο κ. Μπογιαννίδης -δικαίως- φωνάζουν για το γεγονός ότι η διοίκηση τα τελευταία χρόνια επέτρεψε σε δύο μόνο εταιρικούς πελάτες να συσσωρεύσουν χρέη 50 εκατ. ευρώ προς την εταιρεία (35 και 15 εκατ. ευρώ αντίστοιχα), όταν το όριο πιστώσεων, με αυστηρούς μάλιστα όρους, υποτίθεται ότι ήταν 5 εκατ. Ο πρόεδρος των τευτλοπαραγωγών κατηγορεί επίσης την Πειραιώς για την άρνησή της να τους συμπεριλάβει σε προγράμματα συμβολαιακής καλλιέργειας, στο πλαίσιο των οποίων πληρώνει η ίδια τους παραγωγούς απευθείας.
Κύκλοι της Πειραιώς απαντούν ότι η μη συμφωνία για τη συμβολαιακή καλλιέργεια οφείλεται στις υπερβολικά υψηλές τιμές που ζητούν -και πάντα λάμβαναν από την ΕΒΖ- οι παραγωγοί. Οπως λένε, οι τιμές αυτές είναι από τους βασικούς λόγους που η ΕΒΖ βυθίζεται στις ζημίες, καθώς η τιμή της λευκής ζάχαρης στην Ε.Ε. έχει μειωθεί κατά περίπου 40% κατά την τελευταία διετία.