Στα Πατήσια, ανάμεσα στα υπόγεια που μένουν δέκα δέκα άτομα. Στους δρόμους γύρω από την Ομόνοια, σε μισοπαρατημένα σπίτια που κατοικήθηκαν. Εκεί γύρω από την Κουμουνδούρου που ανθούν τα κινέζικα φαναράκια. Στου Ψυρρή σε ότι έπαψε πια να είναι της μόδας φαγάδικο. Κάτω στον Πειραιά, στα Καμίνια που το τραγούδι εξακολουθεί να μιλάει για τη φτώχεια και την καλή καρδιά, μόνο που δεν ξέρω εάν θα μπορέσουν να το αποκωδικοποιήσουν πια στη γλώσσα τους όλοι όσοι μένουν εκεί.
Μια κοινωνία που χτίζεται ερήμην της mainstream πραγματικότητας. Το θέμα είναι ποιος αποφασίζει ποια είναι αυτή η mainstream πραγματικότητα. Η τηλεοπτική αλήθεια απέχει έτη φωτός από τον κόσμο που χτίζεται γύρω μας. Οπως και η πολιτική σκηνή κωφεύει και κλείνει τα μάτια. Κυρίως εμείς οι ίδιοι κάνουμε ότι δεν ξέρουμε. Μόνο που δεν είναι πια δικαιολογία το δεν ξέρουμε. Δεν γίνεται να μη μάθουμε, να μη θελήσουμε να μάθουμε. Γύρω μας φτιάχνεται ένας κόσμος από τους ανθρώπους που δεν πνίγηκαν στο Αιγαίο, αλλά έφτασαν μέχρι εδώ, επιβιώνοντας από συναλλαγές με δουλεμπόρους και τρομερές περιπέτειες μετανάστευσης και προσφυγιάς. Από τα βάθη της Ασίας. Από τη Μεσοποταμία. Από την Περσία. Από τα θρυλικά εκείνα μέρη των εγκύκλιων σπουδών μας που μοιάζουν με παραμύθι. Και όσο αυτός ο κόσμος ορθώνεται γύρω μας τόσο πιο ανήμποροι φαινόμαστε να καταλάβουμε.
Αλλά πρέπει να θελήσουμε να καταλάβουμε. Είναι χρέος μας. Για να μη βυθιζόμαστε στο μίσος, την προκατάληψη και τον φασισμό. Τον τελευταίο καιρό έχω παρακολουθήσει διαλέξεις για τον ιαπωνικό πολιτισμό και την επίδρασή του στον σύγχρονο κόσμο, αλλά και για τον σουφισμό. Παλιότερα εισηγήσεις για την παγκόσμια ιστορία μου είχαν ανοίξει τα μάτια. Και προβάλλει χαίνον αυτό το τεράστιο κενό στην παιδεία μας. Οι στείρες γνώσεις και η παπαγαλία έχουν κάνει τη δουλειά τους. Δεν ξέρουμε. Δεν ξέρουμε για τους πολιτισμούς που ο ένας μέσα στον άλλον, ο ένας πάνω στα συντρίμμια του άλλου, ο ένας μέσα από τις ιδέες του άλλου άνθιζαν στην Ανατολή και τη Δύση. Εμείς αυτό το παράξενο σταυροδρόμι, κομπάζουμε για τη μοναδικότητά μας, αλλά δεν έχουμε συνειδητοποιήσει τι φοβερό χωνευτήρι πολιτισμών, θρησκειών, ιδεολογιών, έχουμε υπάρξει και συνεχίζουμε να είμαστε.
Οταν μάθουμε, δεν θα μπορούμε πια να μισήσουμε. Τι να μισήσεις; Αυτόν που είναι σαν κι εσένα κάτω από τα επιφανειακά υποστρώματα της διαφορετικότητας; Αυτόν που κλαίει και γελάει και παλεύει όπως εσύ; Αυτόν που πιστεύει ή δεν πιστεύει με τον ίδιο τρόπο σε ένα θεό ή μη θεό σαν και το δικό σου; Αυτόν που τον διαπερνούν οι ίδιες προαιώνιες αγωνίες; Βλέπω την Αθήνα των πρώτων ημερών του 2015 κι ακούω να χτυπάει η καρδιά των ηρώων από το «Αλεξανδρινό Κουαρτέτο» του Ντάρελ, ακούω τη λαλιά των προσώπων από τις «Ακυβέρνητες Πολιτείες». Η λογοτεχνία και η Τέχνη εν γένει είναι πιο μπροστά από την εποχή τους πάντα. Ακούνε νωρίς τον παλμό που χτυπάει, όταν όλοι οι άλλοι σωπαίνουν. Περιμένω να δω πότε θα αναδυθούν οι γενιές των παιδιών εκείνων που γεννήθηκαν εδώ, μέσα από το μεταναστευτικό κύμα, και θα αφηγηθούν τη δική τους αλήθεια για τον κόσμο που αντίκρισαν. Περιμένω να διαβάσω τα βιβλία τους. Περιμένω να δω τον καινούργιο κόσμο που θα οικοδομήσουν.
Σκέφτομαι όλα εκείνα τα σκοτεινά σημεία της ειδησεογραφίας, τη βία κατά των μεταναστών, τις αντιπαραθέσεις για τους τόπους θρησκευτικής λατρείας, όλα εκείνα που γίνονται αιτίες κι αφορμές πολιτικών τάχα μου τριβών και μετά κοιτάζω γύρω μου: οι έμποροι από την Κίνα μεγαλώνουν τις οικογένειές τους, βλέπεις πια στην εξωτερική τους εμφάνιση την επίδραση του φοβερού νικητή Δυτικού Πολιτισμού που τα σαρώνει όλα, τα λιώνει στο πέρασμά του· οι εργαζόμενοι από το Πακιστάν και την Ινδία κι από την άγνωστη στα μάτια μας Ανατολή, εγκλιματισμένοι στις συνήθειες τις δικές μας, αλλά πού και πού ένα δαχτυλίδι με τιρκουάζ στο χέρι, ένα σκουλαρίκι, ένα χρωματιστό σημάδι, να θυμίζει από πού έρχονται. Κι εμείς οι άλλοι, μια υπνωτισμένη κοινωνία που θρηνολογεί μόνο για την οικονομική κρίση, τυφλοί επί της ουσίας ακόμα μπροστά στον θαυμαστό καινούργιο κόσμο που αναδύεται.