«Ο Ελληνας, αν τον αφήσουν ελεύθερο, γίνεται πρώτος!». Τα ενθουσιώδη λόγια ανήκουν στον Γιώργο Αλεξανδράτο, εφοπλιστή και γενικό γραμματέα του Hellenic Shortsea Shipowners Association. Βρισκόμαστε στο πάνελ με θέμα τη ναυτιλία στο «Πανόραμα Επιχειρηματικότητας και Σταδιοδρομίας» που διοργανώνουν ο Ιορδάνης Λαδόπουλος, επί δεκαετίες καθηγητής Διοίκησης Επιχειρήσεων στην ΑΣΟΕΕ έως τη συνταξιοδότησή του το 2004, και η ομάδα του.
Παρότι είναι μια βροχερή Κυριακή, η προσέλευση του κόσμου είναι εντυπωσιακή. «Οι νέοι ψάχνονται. Η κρίση ήταν μία εξαιρετική ευκαιρία για να ευαισθητοποιηθούν, να συνειδητοποιήσουν ότι δεν πάει άλλο», δηλώνει στην «Κ» ο κ. Λαδόπουλος. «Ηδη από χθες [σ.σ.: το Σάββατο] φτάσαμε τους 3.000 σύνεδρους, όσους είχαμε πέρυσι όλο το τριήμερο» λέει στην «Κ» ο Δημήτρης Σκούρτας, βασικός συνεργάτης του καθηγητή (και πρώην φοιτητής του). Ο κ. Αλεξανδράτος –που ανέφερε και τον τρόπο με τον οποίο προσπάθησε να εξηγήσει στον αρμόδιο υπουργό Θ. Δρίτσα πώς η χώρα χαρίζει εκατομμύρια στα ανταγωνιστικά ναυπηγεία («αφήνουμε τα εκατομμύρια να φεύγουν, να πηγαίνουν Τουρκία»)– και οι υπόλοιποι ομιλητές του ναυτιλιακού πάνελ ενημερώνουν το κοινό για την πληθώρα ευκαιριών που υπάρχουν στον κλάδο. Πολλές, όπως λένε, δεν απαιτούν εξειδικευμένη εκπαίδευση. «Μία από τις καλύτερες ναυλομεσίτισσες που έχουμε, έχει σπουδάσει Θεολογία» λέει ο Γιώργος Δ. Γουρδομιχάλης, διευθύνων σύμβουλος της Phoenix Shipping and Trading και πρόεδρος Δ.Σ. της Ναυτιλιακής Λέσχης Πειραιά. «Δεν έχει σημασία τι έχεις σπουδάσει, αλλά τι θέλεις να κάνεις».
Ο Βασίλης Κούτσης, πρώην πρόεδρος του ΟΛΠ και νυν πρόεδρος της συμβουλευτικής εταιρείας Nord Quality Services, αναδεικνύει το εύρος των επαγγελμάτων που συνδέονται με τις θαλάσσιες μεταφορές. Ο νεότερος του πάνελ, Γιώργος Παπαγιαννόπουλος, της ναυτιλιακής εταιρείας Common Progress, εξηγεί πόσο πιο απαιτητικά είναι πλέον τα κριτήρια για τη στέλεχωση εφοπλιστικών γραφείων σε σύγκριση ακόμα και με την προηγούμενη γενιά. Η Ιωάννα Τοπάλογλου, βετεράνος ναυτασφαλίστρια, μιλά για το πόσο έχει εξελιχθεί ο κλάδος από τις ανδροκρατούμενες ημέρες του 1970, όταν ξεκίνησε να εργάζεται, και για το πόσο ενδιαφέρουσα είναι η δουλειά: «Τη μια μέρα αντιμετωπίζεις πειρατεία, την επόμενη σύγκρουση με παγόβουνο».
Ενα πρόβλημα στο οποίο αναφέρθηκαν οι ομιλητές είναι ότι δεν έχουν γίνει αρκετά για να έλθει ο κλάδος σε επαφή με καλά μορφωμένους αποφοίτους. «Δεν έχουμε Fame Story στη ναυτιλία» όπως το έθεσε γλαφυρά στην εισήγησή του ο κ. Αλεξανδράτος.
Ηταν ένα ζήτημα που συζητήθηκε και στη μικρότερη αίθουσα όπου μεταφέρθηκαν μετά το πάνελ οι ομιλητές και μεγάλος αριθμός εκ των συνέδρων για να συνεχίσουν την κουβέντα, για περισσότερο από μία ώρα ακόμα.
Αργότερα την ίδια μέρα, τέσσερις εκπρόσωποι ελληνικών εταιρειών υψηλής τεχνολογίας αναλύουν το πώς μπορεί να οικοδομηθεί μια τέτοια εταιρεία με έδρα την Ελλάδα και το βλέμμα στον κόσμο. Η αξία των προϊόντων «υποσκελίζει τη χώρα καταγωγής» και τον σκεπτικισμό απέναντί της, είπε ο Γιάννης Αραμπατζής, χημικός με διδακτορικό από το ΕΜΠ και διευθύνων σύμβουλος της NanoPhos, μιας εταιρείας νανοτεχνολογίας που κάνει εξαγωγές σε πάνω από 25 χώρες. Ο κ. Αραμπατζής, όμως, σημειώνει επίσης ότι η ενοχοποίηση της επιχειρηματικότητας «ευνουχίζει τα όνειρα» νέων με ισχυρό τεχνολογικό υπόβαθρο.
Στη συνέχεια παίρνει τον λόγο ο Ιάσων Βασιλείου της Broadcom Hellas, του ελληνικού τμήματος μιας εκ των μεγαλύτερων εταιρειών στον κόσμο στον κλάδο των ημιαγωγών. Η Broadcom Hellas προέκυψε από την εξαγορά της τριεθνικής start-up (Ελλάδα, ΗΠΑ, Ινδία) την οποία είχε ξεκινήσει μαζί με συνεταίρους του στη Σίλικον Βάλεϊ. Ο κ. Βασιλείου τονίζει ότι είναι καλό μία καινούργια start-up στην αρχή να αποφύγει την εμπλοκή με επενδυτικά κεφάλαια υψηλού ρίσκου, ή έστω, αν εμπλακεί μαζί τους, να επιλέξει κάποιο με γνώση του αντικειμένου, που μπορεί να φέρει ικανά στελέχη και επενδυτές μαζί του.
Ο Γιώργος Κουτσογιαννόπουλος, ένας ακόμα απόφοιτος του ΕΜΠ και διευθύνων σύμβουλος σήμερα της εταιρείας ημιαγωγών Helic, με παγκόσμιους κολοσσούς στο πελατολόγιό της, υπογραμμίζει στο κοινό ότι «τα λάθη είναι ο κανόνας» και ότι δεν πρέπει να τα φοβούνται. Τέλος, ο Νίκος Λιβανός, ιδρυτής και διευθυντής της εταιρείας EMTech, μιλά για τις προκλήσεις που αντιμετώπισε η εταιρεία του στις συνεργασίες της με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος.
Ο κ. Λαδόπουλος εμφανιζόταν σε όλες τις αίθουσες, διανθισμένες με λουλούδια, δενδρολίβανο ή ακόμα και φυτά μελιτζάνας, ευχαριστώντας τους εισηγητές και στέλνοντας παντού το μήνυμα ότι «η Ελλάδα πρέπει να αλλάξει».
Παρά τη θετική διάθεση και την κοσμοσυρροή, οι δυσκολίες της συγκυρίας δεν μπορούσαν να απουσιάζουν από την εκδήλωση. Στην τελευταία συζήτηση, με θέμα αν υπάρχουν ευκαιρίες απασχόλησης και επιχειρηματικότητας μέσα στην κρίση, οι ομιλητές υπενθύμισαν την οδυνηρή πραγματικότητα. Η φιλοδοξία κρατά τους ταλαντούχους Ελληνες του εξωτερικού από να επιστρέψουν στην Ελλάδα, είπε ο Νίκος Σταθόπουλος, κορυφαίο στέλεχος στον χώρο του private equity στο Λονδίνο – «ο ήλιος και η θάλασσα δεν αρκεί για να επιστρέψουν». Ο Σπύρος Θεοδωρόπουλος, διευθύνων σύμβουλος της Chipita, δήλωσε απαισιόδοξος για το ενδεχόμενο ταχείας ανακοπής της εξόδου των πιο ικανών από τη χώρα, καθώς «δεν είμαι αισιόδοξος ότι θα γυρίσει σύντομα η οικονομία». Οπως τόνισε, για να παραμείνουν οι άριστοι στην Ελλάδα «πρέπει να πειστούν ότι μπορούν να ξεκινήσουν εδώ δικές τους επιχειρήσεις».
Μπορούν να πειστούν; Το ερώτημα γίνεται κάθε μέρα και πιο δύσκολο.