Οι ιδιοκτήτες διατηρητέων έχουν τραγελαφικές ιστορίες να διηγηθούν από την επαφή τους με το κράτος. Οπως ο κ. Πλούταρχος Γιαννόπουλος, αναπληρωτής καθηγητής του ΕΜΠ, ιδιοκτήτης διατηρητέου στην Πάτρα. «Βάσει της νομοθεσίας, οποιοδήποτε κτίριο έχει όγκο μεγαλύτερο των 2.000 κυβικών μέτρων πρέπει να διαθέτει… υποσταθμό της ΔΕΗ. Ο όγκος αυτός δεν είναι ασυνήθιστος σε ένα ψηλοτάβανο διατηρητέο με μερικούς ορόφους. Πέρασα 9 μήνες ταλαιπωρίας με αυτή την υπόθεση. Η ΔΕΗ ήθελε να της παραχωρήσω το υπόγειο του σπιτιού μου και να τους φτιάξω εξωτερική καταπακτή για να έχουν ανεξάρτητη πρόσβαση. Οταν ύστερα από 9 μήνες με απήλλαξαν γιατί το υπόγειο δεν μπορούσε να εκσκαφθεί λόγω της υψηλής στάθμης των υπόγειων νερών, η ΔΕΗ ζήτησε… υποσταθμό στο ισόγειο! Πήγα στο υπουργείο Πολιτισμού, τους εξήγησα και σταυροκοπιόντουσαν!».
Ο κ. Γιαννόπουλος είναι κατά μια έννοια… άτυχος. Για την ακρίβεια, το ίδιο «άτυχος» με τους περισσότερους ιδιοκτήτες διατηρητέων στη χώρα μας (πλην των ελαχίστων «τυχερών» των οποίων τα κτίρια για κάποιους λόγους είναι εξαιρετικά προσοδοφόρα), που πρέπει να περάσουν μια ζωή αντιμετωπίζοντας τον παραλογισμό του ελληνικού κράτους. Οπως ο επιχειρηματίας Αντώνης Σβορώνος, ιδιοκτήτης του θερινού κινηματογράφου «Ηλέκτρα» στην οδό Πατησίων. Που είναι μάλιστα… διπλά «άτυχος», καθώς εκτός από το κτίριο είναι διατηρητέα και η χρήση του. «Οι θερινοί κινηματογράφοι έχουν συνήθως μόνο ένα μικρό κτίριο σε ένα μεγάλο ακίνητο. Επομένως το κομμάτι της δόμησης που έχει αξιοποιηθεί είναι μικρό σε σχέση με τον συντελεστή δόμησης του ακινήτου. Επομένως, αν πληρώνεις φόρο μεγάλης ακίνητης περιουσίας επί σειρά ετών, καταλήγεις να πληρώσεις περισσότερα από την αξία του ακινήτου».
Ο κ. Σβορώνος εξέδωσε έναν τίτλο μεταφοράς συντελεστή, ο οποίος βέβαια παραμένει αδύνατο να χρησιμοποιηθεί. Η σχετική ρύθμιση, νεκρή για χρόνια λόγω του ΣτΕ, επιχειρήθηκε να… νεκραναστηθεί προ διετίας με ένα μέτριας ποιότητας νομοθέτημα (ν.4178/13). «Η “τράπεζα γης” που θεσπίστηκε το 2013 είναι ένας τρόπος να περάσουν ακόμα 6-7 χρόνια χωρίς να γίνει τίποτα, μέχρι να θεσμοθετηθεί κάτι άλλο», εκτιμά.
Δυστυχώς για τον κ. Σβορώνο, η επαναχρησιμοποίηση του κτιρίου ως θερινού κινηματογράφου είναι ιδιαίτερα δύσκολη, «ιδίως αν η Πολιτεία αδειοδοτεί multiplex σε κοντινή απόσταση», επισημαίνει. «Αν λοιπόν το ενοίκιο που θα ζητήσω εγώ από έναν ενδιαφερόμενο είναι όσο λέει η εφορία, δηλαδή τουλάχιστον το 3,5% της αντικειμενικής αξίας, τότε θα είναι υψηλότερο από τα εισιτήρια που θα κόψει ο κινηματογράφος!».
Τον παραλογισμό του κράτους υφίσταται και η κινηματογραφίστρια Ειρήνη Αποστολίδου, ιδιοκτήτρια ενός διατηρητέου στα Εξάρχεια.
«Εγώ έκανα μια επένδυση και επισκεύασα το διατηρητέο μου. Απέναντί μου βρίσκεται μια τεράστια πολυκατοικία που χτίστηκε την περίοδο της χούντας, κατά παράβαση των πολεοδομικών κανόνων της εποχής. Αυτή η πολυκατοικία πλέον “τακτοποίησε” τις αυθαιρεσίες της και είναι εντελώς νόμιμη. Οταν λοιπόν οι ιδιοκτήτες των διαμερισμάτων της κάθονται στα μπαλκόνια τους, βλέπουν τη δική μου επένδυση. Οταν καθίσω εγώ στο μπαλκόνι μου, βλέπω τη δική τους απαισιότητα», λέει.
Η χαριστική βολή
Οι ιστορίες δεν είχαν τέλος στην εκδήλωση με θέμα «Θα διατηρήσουμε τα διατηρητέα; Ναι ή Οχι;», που διοργάνωσε το Κοινωνικό Εργαστήριο Μηχανικών και το ΙΕΚΕΜ ΤΕΕ. Την κατάσταση περιέγραψε γλαφυρά ο κ. Νίκος Χαρκιολάκης, πρόεδρος του Πανελληνίου Συλλόγου Ιδιοκτητών Διατηρητέων Κτιρίων και Μνημείων. «Ως να μην έφθαναν οι παραλείψεις του κράτους, ήρθε το 2014 ο ΕΝΦΙΑ να δώσει τη χαριστική βολή στους ιδιοκτήτες. Που αντί να επιβραβευθούν (όσοι είχαν αποκαταστήσει με δικές τους οικονομικές δαπάνες και θυσίες, χωρίς καμία επιχορήγηση, τα διατηρητέα ιδιοκτησίας τους) ή να βοηθηθούν (όσοι αδυνατούσαν), βρέθηκαν όλοι φορτωμένοι με τα τεράστια ποσά ενός άδικου φόρου». «Οσο δεν γίνεται προσπάθεια να δοθούν κίνητρα στους ιδιοκτήτες διατηρητέων, η νεότερη αρχιτεκτονική κληρονομιά θα λιγοστεύει συνεχώς», προσέθεσε η κ. Ειρήνη Γρατσίου, συντονίστρια της οργάνωσης Monumenta. Οπως ανέφερε, κατά τη διάρκεια του (εν εξελίξει) προγράμματος καταγραφής των κτιρίων του 19ου και 20ού αιώνα στην Αθήνα, δεν ήταν λίγες οι περιπτώσεις που ο ιδιοκτήτης ενός κτιρίου τούς πλησίασε στον δρόμο φοβούμενος… ότι είναι υπάλληλοι υπουργείου που θα το χαρακτηρίσουν διατηρητέο. «Το θεωρούν κατάρα», κατέληξε.