Αφού πέρασαν 33 χρόνια μετά τον νόμο του ΠΑΣΟΚ για τα ελληνικά πανεπιστήμια, όλοι έμαθαν για τα καλά ότι η χρόνια πληγή των ιδρυμάτων ήταν η άκρατη κομματικοποίηση και η στρεβλή δύναμη των φοιτητικών παρατάξεων. Ομως, ο νυν υπουργός Παιδείας, Αριστείδης Μπαλτάς, αποφάσισε να επαναφέρει τις φοιτητικές παρατάξεις στην, ουσιαστικά, συνδιοίκηση των πανεπιστημίων, έχοντας παρακαταθήκη τον νόμο 1268 του 1982 του ΠΑΣΟΚ (ένας εκ των συντακτών του ήταν ο νυν αναπληρωτής υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Γιάννης Πανούσης). Την ίδια στιγμή εξοβελίζει έναν κύριο θεσμό εποπτείας και λογοδοσίας των ιδρυμάτων –το Συμβούλιο (Σ.Ι.)– που είχε καθιερωθεί το 2011, στο πλαίσιο ενός συστήματος που εφαρμόζεται στα ΑΕΙ των προηγμένων χωρών της Δύσης, και το οποίο ψηφίστηκε στη Βουλή με την πλειοψηφία των 255 βουλευτών.
«Αυτό είναι, λοιπόν, το όραμα της “πρώτης φοράς Αριστερά”, στην οποία όλο το πολιτικό σύστημα υποκλινόταν και απολογούνταν 70 χρόνια τώρα; Καμιά νέα ιδέα, καμιά καινοτόμα πρόταση, καμιά γνώση για το τι γίνεται στον κόσμο» ανέφερε η Αννα Διαμαντοπούλου, επί υπουργίας της οποίας ψηφίστηκε ο νόμος του 2011. Παράλληλα τόνισε: «Μία, κατά τη γνώμη μου, αναγκαία για τη χώρα επιλογή θα ήταν να συμφωνηθεί τώρα ότι για κάθε αλλαγή στην Παιδεία θα απαιτείται η συναίνεση των 2/3 της Βουλής. Θέλω να πιστεύω ότι και μέσα στον ΣΥΡΙΖΑ υπάρχουν δυνάμεις που κατανοούν αυτή την εθνική ανάγκη».
Ειδικότερα, ο νόμος 4009/2011 θεσμοθετούσε το Σ.Ι. σε κάθε ίδρυμα, στο οποίο θα μετείχαν Ελληνες πανεπιστημιακοί από το εξωτερικό, εκτόπιζε από τη συνδιοίκηση των ΑΕΙ τις φοιτητικές παρατάξεις, ενώ όριζε ότι οι πρυτάνεις θα εκλέγονται από τους πανεπιστημιακούς του ΑΕΙ, δηλαδή αφαιρούσε την ψήφο από τους φοιτητές. Ομως, ο κ. Μπαλτάς καταργεί τα Σ.Ι. υποστηρίζοντας ότι «δεν έχουν απολύτως καμιά σχέση με την αριστεία». Και όμως, ο νόμος 4009 αναφέρει ότι «προσόντα για την εκλογή εξωτερικού μέλους είναι η ευρεία αναγνώριση του υποψηφίου στην επιστήμη, στα γράμματα ή τις τέχνες, η διάκρισή του στην κοινωνική, οικονομική, πολιτική ή πολιτιστική ζωή σε εθνικό ή σε διεθνές επίπεδο και η γνώση και εμπειρία από θέση ευθύνης». Και είναι ενδεικτικό ότι στα Σ.Ι. μετείχαν περίπου εκατό Ελληνες πανεπιστημιακοί από σπουδαία ΑΕΙ: Χάρβαρντ, MIT, Κέιμπριτζ, Πρίνστον, Γέιλ, Brown, Imperial, Παν. Βοστώνης, Ecole Normale Superieure, Paris VII Denis Diderot, CERN είναι ορισμένα.
Τα Σ.Ι. είχαν κυρίως εποπτικό ρόλο και ουκ ολίγες φορές επεσήμαναν κακώς κείμενα. Μάλιστα, κατά πολλούς, οι αντιδράσεις κατά των Σ.Ι., οφείλονται στη διατάραξη των παγιωμένων σχέσεων εξουσίας εντός των ΑΕΙ υπέρ ενός νέου πόλου.
Και βεβαίως, στη νέα δομή εξουσίας αντέδρασαν σχεδόν όλες οι φοιτητικές νεολαίες, καθώς ο ρόλος τους περιορίστηκε δραστικά μετά τριάντα χρόνια παντοκρατορίας. Τις τρεις τελευταίες δεκαετίες (όταν χρήματα υπήρχαν) ουδείς μπορούσε να ελέγξει τις φοιτητικές παρατάξεις. Παρενέβαιναν σε όλα: από τις εκλογές πρύτανη έως τον ορισμό του προγράμματος εξετάσεων, τη διανομή σημειώσεων στους φοιτητές και θέσεων σε μεταπτυχιακά.
Βίαιες παρεμβάσεις
Είναι χαρακτηριστικό ότι και προ του 2001 αλλά και μετά, ουκ ολίγες φορές Συγκλητικοί και πρυτάνεις κρατήθηκαν «όμηροι» ή προπηλακίστηκαν από φοιτητές κομματικών παρατάξεων, που ήθελαν να επιβάλουν την προειλημμένη απόφασή τους σε κρίσιμα ζητήματα του ΑΕΙ (π.χ. φύλαξη, φοιτητική μέριμνα, καθαριότητα). «Δεν νομίζω να πιστεύει κάποιος ότι τα πόστα διοίκησης θα τα καταλάβουν φοιτητές μη μέλη κομματικών νεολαιών. Ολοι ξέρουμε τις πρακτικές τους παρελθόντος» λέει στην «Κ» έμπειρος πανεπιστημιακός, απορώντας για την απόφαση του κ. Μπαλτά, ο οποίος γνωρίζει εκ των έσω τα δεινά των ΑΕΙ λόγω των παρατάξεων.
Αλλωστε, οι παρατάξεις –με ευρύτερο ρόλο στη στρατολόγηση ψηφοφόρων για τα κόμματα– θεωρείται βέβαιο ότι θα αναλάβουν να ποδηγετήσουν το σώμα των φοιτητών στις επόμενες πρυτανικές εκλογές, τροφοδοτώντας φαινόμενα συναλλαγής και διαφθοράς μεταξύ των «φοιτητοπατέρων» και των υποψηφίων. Και αυτό, διότι στις πρυτανικές εκλογές δικαίωμα ψήφου αποκτούν εκ νέου οι φοιτητές. Η βαρύτητα της ψήφου τους θα αυξάνει με βάση το ποσοστό συμμετοχής στις εκλογές, με ανώτατο όριο το 70% επί των συνολικών ψήφων. «Δεν λύνει το πρόβλημα η καθολική ψηφοφορία. Πελατειακές σχέσεις υπάρχουν και στις βουλευτικές εκλογές, όπου το σύστημα είναι το ίδιο. Η διαφθορά είναι συνολικό φαινόμενο και από εκεί πρέπει να ξεκινήσουμε» είχε δηλώσει στην «Κ», τον Οκτώβριο του 2006, ο Δημήτρης Τζανακόπουλος, τότε γραμματέας της νεολαίας του ΣΥΝ και νυν διευθυντής του πολιτικού γραφείου του Αλέξη Τσίπρα. Σχεδόν μία δεκαετία αργότερα, ο Αρ. Μπαλτάς θυμήθηκε το 1982…